حکیم مهر- دکتر مهدی حسینی مدیرکل دامپزشکی استان سیستان و بلوچستان، معتقد است تدابیر جدید وزارت جهاد کشاورزی و سازمان دامپزشکی، کمک زیادی به کنترل بیماری در جمعیت دامی نقاط مرزی سیستان کرده است. وی دقایقی را میهمان تلفنی پایگاه خبری حکیم مهر بود که ماحصل این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:
حکیم مهر: روند واردات دام زنده از کشور پاکستان را طی سال‌های اخیر چطور ارزیابی می‌کنید؟
بحث واردات دام زنده از هر کشوری مخاطرات خاص خود را دارد و این فرایند در مورد کشورهایی مثل پاکستان و افغانستان که هیچ اطلاعاتی در بحث بیماری‌های دامی آنجا نداریم، کمی متفاوت‌تر است. با توجه به این مسئله که در سال‌های قبل نوعی هجمه در خصوص ورود دام به سمت ایران وجود داشت و در نظر گرفتن اینکه این دام شاید به‌صورت غیرمجاز و بدون کنترل به کشور حمل و باعث بروز خیلی از اپیدمی‌ها می‌شد، وزارت جهاد کشاورزی و سازمان دامپزشکی بر آن شدند تا برای کنترل این روند، تدبیری بیندیشند.
برنامه این بود که خدمات بهداشتی در بخش ورودی و تا حد امکان در نزدیک‌ترین نقطه صفر مرزی ارائه شود. یعنی کشتار در همان‌جا انجام و گوشت بدون استخوان به داخل کشور حمل شود که بتوانیم از این تهدید هم یک فرصت ساخته، مقداری از نیازمندی‌های گوشت کشور را تأمین و همچنین مخاطرات موجود را تا جایی که می‌توانیم کاهش دهیم.
سیاست‌های دیگری نیز از سال 94 دنبال و زیرساخت‌هایی در استان ایجاد شد، ازجمله اینکه قرنطینه‌هایی با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی برای 10 کشتارگاه صنعتی موجود در سطح استان که عمدتاً در شعاع 20 کیلومتری مرز و نزدیک به محل ورود دام هستند، با سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی احداث شد.
حالا با این اقدام، دام پس از ورود، پلاک‌کوبی و هویت دار شده و علیه انگل‌های خارجی و ناقل تب کریمه کنگو سم‌پاشی می‌شود. همچنین فرایند معاینه بالینی هنگام ورود دام و زمانی که دام از قرنطینه به کشتارگاه حمل می‌شود، صورت می‌گیرد.
به‌علاوه کشتار در کشتارگاه‌های صنعتی صورت می‌گیرد که همه آن‌ها مجهز به پیش سرد هستند و بعد از انجام مرحله پیش سرد و بررسی دمای لاشه برای اطمینان از سالم‌سازی گوشت، در نظام بسته‌بندی استان، استخوان‌گیری شده و به‌صورت وکیوم یا منجمد به نقاط مختلف کشور حمل می‌شود. مجموع این عوامل باعث شده کانون‌های بیماری به‌خصوص تب برفکی در استان، طی سال‌های 94 و 95 کاهش شدید داشته باشد. تا جایی که سال گذشته استان ما کمترین میزان آلودگی را داشت.
یعنی اتخاذ سیاست‌های جدید و رایزنی با سازمان ما را به این نتیجه رساند که چون دام در داخل استان کشتار می‌شود، در کوتاه‌ترین زمان، دام را کشتار کنیم. زمان کشتار که کوتاه شد، فرصت بروز علائم و فرصت انتقال ویروس به جمعیت دامی را گرفتیم.
حکیم مهر: کاهش شدید بیماری دقیقاً به چه معناست؟
یعنی در سال‌های 94 و 95 تا الآن فقط 4 کانون تب برفکی داشتیم. در صورتی که این میزان در سال‌های گذشته بسیار بالاتر بوده است.
حکیم مهر: از بحث واردات دام خارج نشویم. آمار دقیقی در زمینهٔ واردات دام دارید؟
واردات سال گذشته حدود 121 هزار رأس دام بود و امسال هم تا الآن حدود 70 هزار رأس واردات داشته‌ایم. طبق آمار رسمی کمیسیون کالای قاچاق کشور، این دستورالعمل سازمان دامپزشکی باعث کاهش شدید قاچاق دام هم شده است. چون وقتی این فرصت برای افراد ایجاد شده که بتوانند به‌راحتی و بدون دردسر دام خود را کشتار و به شکل قانونی گوشت خود را به داخل کشور حمل کنند، قطعاً همه افرادی که قبلاً تمایل به حمل غیرمجاز دام داشتند، به این سمت حرکت می‌کنند که دام را به شکل قانونی و تحت کنترل و ضوابط دامپزشکی وارد کنند.
حکیم مهر: به این نکته اشاره کردید که اطلاع زیادی از موارد بیماری‌های دامی کشورهای افغانستان و پاکستان ندارید. این مسئله چه مخاطراتی را از نظر ورود بیماری‌های دامی به کشور ایجاد می‌کند؟
اینکه آمار رسمی و اطلاع دقیقی از بیماری‌های دامی این کشورها نداریم، به سازوکار سیستم مراقبت این کشورها بازمی‌گردد که مانند ایران فعال نیست.
چون هیچ اطلاعاتی در این زمینه نداشتیم نمی‌توانستیم چشم خود را ببندیم و هیچ تدبیری نکنیم. درهرصورت از سالیان گذشته یک شیب ورود به سمت ایران به لحاظ قیمتی بوده است. به همین لحاظ بهترین تدبیر این بود که دام را در نزدیک‌ترین نقطه به مرز قرنطینه کنیم، کشتارگاه‌های صنعتی را هم نزدیک مرز ایجاد کنیم که هیچ ارتباطی با جمعیت دام بومی ما وجود نداشته باشد.
با این روش می‌توانیم حداقل 85 درصد عوامل عفونی را از دامی که داخل کشتارگاه ذبح و گوشت آن خارج می‌شود، حذف کنیم. دام زنده قادر است خیلی از عوامل را منتقل کند که اگر کشتار آن در یک کشتارگاه صنعتی انجام و سالم‌سازی شود، قطعاً بسیاری از عوامل عفونی، قابل‌انتقال به سایر نقاط نخواهند بود.
حکیم مهر: آیا بحث قرنطینه‌های مرزی را راهکار مناسبی برای کاهش مخاطرات ورود دام می‌دانید؟
قطعاً همین است. الآن ما در عمل شاهد کاهش شدید کانون‌های تب برفکی هستیم. 4 کانون در استان بی‌سابقه بوده است که عمده آن به دلیل نقل و انتقالات غیرمجازی بود که در واحدهای مختلف بومی می‌دیدیم. اما الآن تب برفکی کاملاً در واحدهای بومی به صفر رسیده و از این 4 واحد، 2 واحد مربوط به قرنطینه‌ها و 2 واحد هم در دام‌های دیگر بوده است.
حکیم مهر: به بحث بیماری تب برفکی و کریمه کنگو برگردیم. آیا آمار دقیقی در این زمینه دارید؟
سال 95 و 94، 4 کانون، سال 93 حدود 30 کانون و سال 92 نیز حدود 65 کانون تب برفکی داشتیم که این نشان می‌دهد ضوابطی که اخیراً ابلاغ شده و بر آن اساس کارها را انجام می‌دهیم، تأثیر خوبی داشته است.
حکیم مهر: آقای دکتر، سیستان و بلوچستان ازجمله استان‌هایی است که به نظر می‌رسد هنوز تعداد دامپزشکان بخش خصوصی در آن به اشباع نرسیده است. مثلاً چابهار تا امسال داروخانه دامپزشکی نداشته است. آیا مناطقی وجود دارد که جمعیت دامی مناسبی داشته باشد و شما پیشنهاد دهید که دامپزشکان بخش خصوصی در آنجا اقدام به تأسیس داروخانه، کلینیک دامپزشکی یا مرکز مایه‌کوبی کنند؟
اگر تا سال گذشته را در نظر بگیریم، حرف شما کاملاً درست است. واحدهای درمانی ما حدود 12 درمانگاه و 14 داروخانه بوده است. دامپزشک بومی در استان کم داشتیم و دامپزشکان سایر استان‌ها نیز که به استان می‌آمدند، به دلیل وجود واحدهای صنعتی، رغبت بیشتری به سمت کار به‌عنوان مسئول فنی و بهداشتی در این واحدها داشته‌اند. از سال گذشته که فارغ‌التحصیلان بومی استان از دانشگاه زابل وارد بازار کار شدند، وضعیت کمی بهتر شده است و ما برای همه شهرستان‌ها اعلام نیاز داشتیم. برخی شهرستان‌های اصلی مثل چابهار که شما به آن اشاره کردید و ایرانشهر و همچنین واحدهایی مثل خاش و سیستان که جمعیت دامی بالایی دارند، تقریباً استقبال خوبی شده است و در حال حاضر در همه شهرستان‌ها حداقل یک درمانگاه و یک داروخانه داریم. در مورد مابقی شهرستان‌ها نیز اعلام نیاز به نظام دامپزشکی استان شده است و اگر متقاضی وجود داشت، می‌تواند جهت دریافت پروانه درمانی از طریق سازمان نظام دامپزشکی اقدام کند.
حکیم مهر: امکان دارد اسامی مناطق اعلام نیاز را اعلام کنید؟
البته. ما حدود 19 شهرستان داریم و نیازهای ما به تفکیک درمانگاه دامپزشکی، داروخانه و کلینیک درمانگاه روستایی عشایری در یک لیست اعلام‌شده و این لیست قابلیت انتشار دارد.
حکیم مهر: آقای دکتر، از فعالین دامپزشکی بخش خصوصی استان آمار دقیقی دارید؟
در بحث نظارتی و به‌عنوان مسئول فنی بهداشتی، 10 کشتارگاه صنعتی داریم که هرکدام یک یا 2 دامپزشک دارند. همچنین 33 واحد بسته‌بندی گوشت، ماهی و میگو داریم که این‌ها هم زیر نظر یک یا 2 مسئول فنی و بهداشتی هستند. در بحث درمانگاه‌ها الآن 42 نفر دامپزشک و 34 کاردان داریم که در واحدهای درمانی مشغول به کار هستند.
حکیم مهر: جزئیات خبر مربوط به مجازات مدیرعامل متخلف شرکت بسته‌بندی ماهی در چابهار چه بود؟
یکی از واحدهای غیرفعال که پروانه آن نیز تمدید نشده، بدون هماهنگی با اداره شهرستان یک محموله ماهی را از استان تهران حمل کرده و در حال بسته‌بندی بود که آن را با برند چابهار توزیع کند. همکاران ما به‌موقع متوجه این موضوع می‌شوند. نیروی انتظامی و دادستان چابهار نیز در این زمینه همراهی خوبی داشتند و حکم اولیه که صادر شد، یک حکم بازدارنده خوب بود که در تجدیدنظر هم اگر نهایی شود، می‌تواند خیلی از موارد احتمالی دیگر را که قصد دارند خارج از دستگاه‌های کنترلی دامپزشکی اقدام به عرضه بسته‌بندی و عرضه فراورده‌های خام دامی‌کنند، جلوگیری کند.
حکیم مهر: این پرونده مربوط به همان بحث ماهی‌های فاسد چینی بود؟
بله. همان است که هم ما و هم همکاران استان خراسان رضوی پیگیر آن بودند و آنجا هم حکم قضایی گرفته بودند. در این پرونده، یک شرکت متخلف بوده است.
حکیم مهر: آیا پایگاه خبری حکیم مهر را مطالعه می‌کنید؟
البته. یکی از مواردی که ما به آن نیاز مبرم داریم، بحث آموزش و اطلاع‌رسانی به شهروندان و به‌خصوص در استان سیستان و بلوچستان است. بحث ترویج فرهنگ الگوی مصرف فراورده‌های خام اهمیت زیادی دارد که قطعاً سایت‌هایی مانند حکیم مهر که به‌صورت تخصصی روی این مباحث کار می‌کنند، می‌توانند بازوی خوبی برای دامپزشکی کشور باشند. خوشبختانه هم‌اکنون نیز این اتفاق رخ داده و جا دارد از شما و کلیه همکاران شما تشکر کنیم و خسته نباشد و خداقوت بگوییم. همچنین آرزو کنیم که کنار هم و همراه و همدل با هم، بتوانیم خدمات خوبی در بحث عرضه محصولات سالم و بهداشتی برای مردم و هم‌وطنان داشته باشیم.
حکیم مهر: به‌عنوان حرف آخر...
به همه شهروندان توصیه می‌کنیم که حتماً فراورده خام دامی و مواد پروتئینی موردنیاز خود را از مراکز عرضه دامپزشکی تهیه کنند، چراکه نظارت بهداشتی و نظارت شرعی روی این محموله‌ها صورت می‌گیرد و قطعاً می‌توانند با اطمینان خاطر این فراورده‌ها را مصرف کنند. جایی هم اگر موردی مبنی بر تخلف از سوی این مراکز مشاهده کردند، می‌توانند در سطح کشور با شماره تلفن 1512 مورد را به نزدیک‌ترین اداره دامپزشکی شهرستان جهت بررسی و اقدام قانونی لازم اطلاع‌رسانی کنند.
حکیم مهر: ممنون از زمانی که در اختیار ما قرار دادید.
