حکیم مهر - محسن طاهرمیرزایی: یکی از سیاستهای برنامه ششم توسعه، کوچکسازی بدنه دولت و یکی از بهترین برنامهها برای دستیابی به این هدف، استفاده از توان و ظرفیت بخش خصوصی به شکل خرید خدمت است. مدیر کل دامپزشکی استان خوزستان برخی الگوهای پیاده شده از سوی سازمان دامپزشکی تعدادی از کشورها را میپسندد و آنها را مصداق استفاده از توان بخش خصوصی میداند. از نظر «دکتر مصطفی کنارکوهی» حمل نهادههای دامی در استان خوزستان یکی از برنامههای شاخص در زمینه مشارکت بخش خصوصی است.
حکیم مهر: به نظر شما سازمان دامپزشکی کشور تا چه اندازه از ظرفیت بخش خصوصی استفاده میکند و ما چقدر قادر هستیم مسئولیتهای سازمان را به بخش خصوصی واگذار کنیم؟
مسئولیت اصلی و حاکمیتی را هیچگاه نمیتوانیم به بخش خصوصی واگذار کنیم. در همه جای دنیا نیز به همین شکل است که برخی مباحث حاکمیتی وجود دارد که همواره از سوی دولتها انجام میشود. به عنوان مثال در هر یک از کشتارگاههای کشور برزیل حدود ۲۰ نفر نیروی دامپزشک فعالیت میکنند؛ همه این افراد زیر نظر یک نفر دکتر دامپزشک فدرال دولتی کار میکنند که در نهایت آن یک نفر فعالیت همه آنها را کنترل میکند. این الگوی بسیار زیبایی است که بخش خصوصی فعالیتهای معمولی را انجام دهد و در نهایت یک دامپزشک دولتی همه کارها را کنترل کند. البته مشابه این فعالیت در کشتارگاههای ما نیز اتفاق افتاده است. مثلاً حدود ۴ دامپزشک و تعدادی کاردان در هر کشتارگاه وجود دارد که الزاماً باید یک نفر دکتر دامپزشک هم وجود داشته باشد. حال کم و بیش در سایر قسمتها نیز به همین شکل است؛ شاید بتوانیم به طریقی همین الگو را در خیلی از قسمتها از جمله صنایع بستهبندی نیز پیاده کنیم.
حکیم مهر: آیا تلاشی در این زمینه کردهاید؟
ما در استان خوزستان یک کار بزرگ صورت دادیم. خودروهای حامل نهادههای دامی ما در شرایط عادی بالغ بر ۱۵۰۰ و در شرایط اوج به ۲۳۰۰ تریلی میرسند و نهادهها را حمل و به اقصی نقاط کشور میبرند. اگر قصد داشتیم که با ظرفیت و توان خود این کار را انجام دهیم، اصلاً امکان پذیر نبود. لذا با دستگاههای ذیربط مثل اداره بندر و ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز هماهنگیهای لازم را انجام دادیم که کار را به این شکل پیش ببریم. حدود ۶ نفر از همکاران دامپزشک را آنجا مستقر و آنها را آموزش دادیم و این کار به شکل روتین در حال انجام است. اگر در آینده با ما همکاری بیشتری شود، تعداد آنها ۲ یا ۳ برابر هم میشود.
حکیم مهر: اساساً کدام سطح از خدمات قابل واگذاری به بخش خصوصی است؟
بیشتر مباحث خدماتی که میتوانند اجرای فرایندهای خدمت رسانی به مردم را تسهیل کنند، قابل واگذاری هستند. اگر بودجههای واکسیناسیون تامین شود، بیشتر میتوانیم از توان بخش خصوصی استفاده کنیم. مباحث درمانی و دارویی ما صد درصد توسط بخش خصوصی انجام میشود. در کل چالشهایی وجود دارد که بعضاً در همه موارد و نه تنها در زمینه واگذاری خدمات به بخش خصوصی به چشم میخورد که اگر بتوانیم آنها را برطرف کنیم، تسهیل بیشتری صورت میگیرد.
حکیم مهر: این یک تحلیل از بعد کارشناسی بود. شما در مقام اجرایی در استان به مقداری بودجه برای خرید خدمت نیاز دارید. مطابق آنچه که تاکنون در عمل اتفاق افتاده، چقدر با کمبود بودجه مواجه بودید؟ چه برنامههایی داشتید که نتوانستید به خاطر کمبود بودجه آنها را اجرایی کنید؟
مهمترین چالش همین است که شما اشاره کردید. ما باید فرمولی را بنویسیم که حداقل فشار را به بهرهبرداران ما وارد کند. در مورد دامداران ما هنوز به نقطهای نرسیدیم که مثل بعضی از کشورها، دامدارهای بزرگی باشند که بتوانند هزینهّهای واکسیناسیون را پرداخت کنند. در یک برنامهریزی وقتی میگوییم بخش خصوصی، باید همه چیز آن در دست بخش خصوصی باشد. یعنی تولید واکسن، تحقیقات، پژوهش و ... میتواند از سوی بخش خصوصی انجام شود. کمااینکه تولید واکسن و دارو میتواند به شکل صد درصد از سوی بخش خصوصی انجام شود. عملیات واکسیناسیون و اجرای واکسیناسیون که الان به صورت ۸۰ درصد انجام میشود، میتواند تمام و کمال ازسوی بخش خصوصی انجام شود. در واکسیناسیون دامدار باید بداند که اگر میخواهد تولید سالمتری داشته باشد و دام او سالم بماند، باید هزینه آن را پرداخت کند. اگر به آن مقطع رسید، تقریباً همه زنجیرههای بخش خصوصی کامل میشود.
اتفاقی که هماکنون و در عمل میافتد این است که دولت میلیون و شاید میلیاردها تومان برای تولید واکسن هزینه میکند. برای اجرای آن نیز از همکاران ما استفاده میشود که هزینه آن را هم دولت میدهد. از آنجاکه ما این کار را برای سلامت عمومی جامعه انجام میدهیم و چون سیستم ما تقریباً سنتی است و هنوز خیلی تا این مسیر فاصله داریم، لذا دولتهای محترم باید در قالب بخش سلامت هزینههای لازم را به سازمان دامپزشکی پرداخت کنند که فکر بهتری داشته باشیم، نه اینکه تمام فکر ما این باشد که در استان از استانداری یا دستگاههای بالادستی پول بگیریم و بعد استانهای مجاور ما نتوانند بگیرند. این مساله منجر به دوگانگی میشود.
حکیم مهر: راهکاری که به ذهن شما میرسد چیست؟
اگر بودجهها به صورت متمرکز و در قالب بخش سلامت در اختیار سازمان دامپزشکی قرار گیرد، مسلماً میتوان برنامهریزی بهتری برای ایمنی دام و سایر فراوردهها انجام داد. ما نیز در این سطح مدیریتی بیشتر میتوانیم به فکر بالابردن سطح کیفی کار خود باشیم. نه اینکه یک پای ما سمت سازمان مدیریت و برنامهریزی باشد و پای دیگر سمت دامداریها، گرفتن نیرو و...؛ بودجههای ما واقعاً نسبت به سازمان دامپزشکی کشور بسیار پایین است و میتوان گفت کار ما با توکل به خدا پیش میرود. این وضعیت خیلی خطرناک است و میتواند تداعیگر اتفاقی باشد که دو سال پیش رخ داد و طی آن بودجه تامین نشد و در نتیجه واکسن هم تهیه نشد.
حکیم مهر: نیروهای متخصص مورد نیاز سازمان را هم میتوانیم از طریق خرید خدمت از بخش خصوصی تامین کنیم؟
بله. اگر از بعد دیگری نگاه کنیم، هماکنون نیز همین اتفاق در حال رخ دادن است. طبق قانون تامین بهداشت کشتارگاهها یا مراکز بستهبندی وظیفه سازمان دامپزشکی است که به شکلی و با یک فرمول دیگر به بخش خصوصی واگذار شده است. اگر این بودجه تامین شود یا سازوکار مناسبتری برای آن اندیشیده شود، میتوانیم نیروهای متخصص بیشتری حتی در زمینه تحقیقات تامین کنیم.