«فنی» یا «فنی بهداشتی»، مسئله این است!

حکیم مهر - معاون امور تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی در نامه ای «فوری و حائز اهمیت» به معاون برنامه ریزی و اقتصادی این وزارتخانه، خواستار حذف واژه «فنی» از عبارت «مسئول فنی بهداشتی دامپزشکی» در ماده 34 قانون برنامه ششم توسعه گردید.

گفتنی است پیش از این نیز تشکل های کارفرمایی بارها در جلسات کمیته موضوع ماده 76 که با هدف ملغی نمودن اجرای ماده 19 آیین نامه نظارت بهداشتی برگزار گردیده بود، خواستار حذف واژه «فنی» از «مسئول فنی بهداشتی دامپزشکی» شده بودند که با مقاومت ریاست محترم سازمان دامپزشکی، ناکام مانده بود.

به گزارش حکیم مهر، متن این نامه به شرح زیر است:

«فنی» یا «فنی بهداشتی»، مسئله این است!

1- هر چند که وظیفه اصلی مسئول فنی بهداشتی دامپزشکی نظارت بر حفظ بهداشت نهایی محصول تولیدی می باشد، ولی در غالب موارد، نظارت بر بهداشت محصولات، بدون نظارت بر موارد فنی غیرممکن است. به عنوان مثال، هر چند نظارت بر دمای سردخانه یک کارخانه تولیدی یک موضوع فنی محسوب می شود، ولی همین موضوع در صورت اشکال، می تواند محصول نهایی را از نظر بهداشتی تحت تاثیر قرار دهد.

2- در بخشی از این نامه ذکر شده است که "موضوع نظارت فنی و کنترل کیفی خوراک دام و طیور به معاونت امور تولیدات دامی واگذار گردیده است، لذا واژه مسئول فنی بهداشتی ورود به حیطه ذاتی معاونت امور تولیدات دامی می باشد".

اجازه دهید با یک مثال، این برداشت اشتباه از وظیفه مسئولین فنی بهداشتی دامپزشکی را متذکر شویم: فرض بفرمایید که تولیدات یک کارخانه خوراک دام دچار آلودگی شدید به فلزات سنگین بوده که این امر می تواند سلامت محصولات تولید شده از دام هایی که این خوراک را مصرف نموده اند، تحت تاثیر قرار دهد. در اینجا آیا یک ناظر بهداشتی دامپزشکی نباید دارای این اختیار باشد که از ورود مواد اولیه آلوده به فلزات سنگین به خوراک نهایی جلوگیری نماید؟! به عبارت دیگر، نظارت بر ترکیبات خوراک دام تولید شده نیز که یک موضوع «فنی» می باشد، خود گاهی ممکن است از نظر «بهداشتی» حائز اهمیت باشد.

3- متاسفانه برداشت معاون محترم امور تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی از واژه «فنی» در ماده 34 قانون برنامه ششم توسعه، به سطحی ترین حالت ممکن انجام شده است، به طوری که برخی ممکن است تصور نمایند که واژه فنی یعنی کسی که آچار و انبردست به دست گرفته و وظیفه اش تعمیر ماشین آلات کارخانجات است!، در صورتی که به کار بردن عبارت «مسئول فنی» در حوزه های دیگر مانند داروخانه های انسانی نیز بسیار رایج است. قانون گذار بدون هدف، واژه فنی را به «مسئول فنی بهداشتی» اضافه ننموده است و هدف از آن «اعطای اختیارات لازم به ناظر بهداشتی برای نظارت بر امور فنی که بر سلامت محصول نهایی تاثیرگذارند» بوده است.

4- به نظر می رسد اصرار بر حذف واژه «فنی» از «مسئول فنی بهداشتی دامپزشکی»، بیش از اینکه به دلیل مغایرت های قانونی احتمالی باشد، ناشی از تلاش مسئولان وزارت جهاد کشاورزی برای ایجاد اشتغال برای دانش آموختگان رشته های کشاورزی و جایگزین نمودن آنها با دامپزشکان مسئول فنی بهداشتی باشد.

5- در پایان و برای تشریح بیشتر موضوع، بخش هایی از نامه ارسالی «دکتر بهمن جاوید لامعی» معاون محترم برنامه ریزی و پشتیبانی سازمان نظام دامپزشکی را که در سال گذشته و در اعتراض به خروج دستورکار جلسه کارگروه کارشناسی کمیته موضوع ماده 76 منتشر شده بود، به استحضار مخاطبین محترم می رسانیم:

«یکی دیگر از موارد خروج از دستور در جلسه که مصداق از آب گل آلود ماهی گرفتن است طرح مسئله قدیمی حذف کلمه فنی از عنوان مسئول فنی و بهداشتی است. شاید در وهله اول یک تغییر و اصلاح عبارتی ساده به نظر برسد به ویژه با توضیحات گمراه کننده ای که مطرح کننده محترم موضوع و به دنبال وی یکی از مدیران صنایع بیان داشتند. البته پیش از بیان مسئله باید اذعان داشت که جای دستگاه دولتی و حاکمیتی دامپزشکی که متولی قانونی نظارت است در جای جای این قبیل چالش ها شدیداً خالی به نظر می رسد و اگر موضوع حیاتی بهداشت مواد غذایی و سلامت آحاد جامعه و مسئولیت ذاتی ما در این مورد مطرح نبود ای بسا میدان را وا می نهادیم تا دستگاه دولتی دامپزشکی خود همان کند که بزرگانش فرمایند.

تفاوت نظارت در کارخانه تولید ماکارونی با کشتارگاه چیست؟ در کارخانه تولید ماکارونی مواد اولیه وارد و پس از فرآوری به ماکارونی بسته بندی تبدیل می شود در این حالت ناظر با محصول نهایی روبرو است که از توده مواد یکنواخت و همگن پس از طی فرآیند تولید به دست آمده است. لذا با رعایت اصول علمی نمونه برداری میتوان نمونه محصول نهایی را به بوته آزمایش سپرد و نتایج حاصله را با رعایت اصول و قواعد آماری به کل محصول تولیدی در یک نوبت تولید تعمیم داد. اگر کشتارگاه را به مثابه کارخانه در نظر بگیریم مواد اولیه عبارت از دام و طیور زنده ای است که به خط کشتار وارد می شود و هر ناظر ثالثی میتواند تایید کند که مواد اولیه مزبور نه همگن، نه مشابه و نه یکنواخت است که بتوان با نمونه برداری تصادفی از محصول نهایی (مثلاً چند عدد لاشه) در خصوص سلامت تمام محصول قضاوت کرد. تک تک دام های وارده به خط کشتار باید بازرسی و قضاوت قبل، حین و پس از کشتار شوند.

مسئول فنی بهداشتی همزمان باید بر حسن انجام کار پرسنل، صحت کارکرد دستگاه ها، دمای سردخانه و تونل انجماد، صحت مدارک قرنطینه ای خودرو های حمل دام زنده و خودرو های حمل گوشت و... نظارت مستمر و دائمی داشته باشد. این فرد اگر مسئول بهداشتی صرف باشد تنها نظارت بر محصول نهایی مورد انتظار خواهد بود ولی فردی که بر تمام آیتم های ذکر شده تکلیف نظارت دارد مسئول فنی بهداشتی است. این تغییر ظریف به ظاهر ساده و بی اهمیت می تواند فرایند نظارت را زیر و رو کرده و نهایتاً مخاطرات عدیده بهداشتی متوجه سفره مردم نماید.»