کد خبر: ۳۶۷۹۸
تعداد نظرات: ۱۰ نظر
رئیس سازمان دامپزشکی کشور در نشست خبری عنوان کرد:
«دکتر مهدی خلج» افزود: در عید قربان امسال، ۱۱۳۳ دکتر دامپزشک، ۱۶۰۹ بازرس بهداشت گوشت و ۵۷۶ روحانی ناظر بر ذبح شرعی نظارت‌های خود را اعمال می‌کنند ...
 

حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: «در روز عید قربان همه کشتارگاه‌ها که در استان تهران در ۹۱ محل تدارک دیده شده، از ساعت ۷ صبح آماده خدمت‌گذاری به مردم هستند که این خدمات تحت نظارت ۳۰۰ نفر نیروی سازمان انجام می‌شود.» این را رئیس سازمان دامپزشکی کشور در یک نشست خبری سه منظوره که به مناسبت‌های عید قربان، هفته دولت و روز خبرنگار برگزار شد، گفت.

 «دکتر مهدی خلج» افزود: «سازمان دامپزشکی بر اساس هماهنگی‌های صورت گرفته میان اداره کل نظارت بر بهداشت عمومی با ادارات کل دامپزشکی استان‌های کشور، ۱۹۳۳ اکیپ ثابت و ۹۴۸ اکیپ سیار در کشور برقرار کرده که در مجموع ۳۳۱۸ نفر نظارت‌های خود را به مرحله عمل در می‌آورند که این افراد شامل ۱۱۳۳ دکتر دامپزشک، ۱۶۰۹ نفر بازرس بهداشت گوشت و ۵۷۶ نفر روحانیان ناظر بر ذبح شرعی هستند.»

وی با بیان اینکه  ۲۵۴ هزار و ۳۰۴ راس دام از میادین تحت نظارت سازمان توسط حجاج خریداری شده، ادامه داد: «۱۰۷ هزار راس در همان جا ذبح شدند و لاشه‌ها تحت بازرسی و نظارت قرار گرفتند. ۴۱۷ لاشه ضبط کامل و ۳۴۶۰ لاشه نیز ضبط جزئی شده است. این به معنای آن است که حدود ۳.۶ درصد لاشه‌ها به نوعی مورد ضبط کلی و جزئی قرار گرفته است.»

خلج در پاسخ به سوال خبرنگار حکیم مهر مبنی‌بر اینکه آیا اماکن موقت کشتار، مجهز به سیستم پیش‌سرد هستند یا خیر؟ گفت: «در کشتارگاه‌ها این پیش‌سرد وجود دارد اما در اماکن موقتی موجود در سطح شهرها، پیش‌سرد نداریم. مردم می‌توانند زمانی که لاشه استحصال شد، آن را در یک نایلون تمیز قرار داده و سپس در یخچال نگهداری کنند. یا اینکه به کشتارگاه‌ها به شکل امانت تحویل دهند و روز بعد آن را دریافت کنند.»

وی ضمن اشاره به ویژگی‌های معنوی عید قربان، تاکید کرد: «زیباترین فلسفه این است که تلاش کنیم محیط زیست خود را در معرض مخاطره قرار ندهیم. اگر مردم می‌خواهند ذبح خود را غیر از این اماکن انجام دهند، حتما با اکیپ‌های دامپزشکی و ادارات کل شهرستان‌ها در ارتباط باشند. در این میان سامانه دامپزشکی نیز فعال بوده و مردم می‌توانند با شماره ۱۵۱۲ تماس بگیرند و تقاضای حضور اکیپ کنند.»

وی افزود: «علاوه‌بر همه این اتفاقات خوب مبنی‌بر اینکه ذبح دام به اماکن تحت نظارت برود، کار مهمتر این است که لاشه ۲۴ ساعت در شرایط یخچالی باقی بماند و بعد قطعه‌بندی و توزیع شود.»

رئیس سازمان دامپزشکی کشور با تاکید بر اینکه تمام خدماتی که در کشتارگاه‌ها یا اماکن تدارک دیده شده صورت می‌گیرد، رایگان است، ادامه داد: «لذا مردم با خیال راحت حضور پیدا کنند تا خدمات مناسب‌تری که هر سال نیز بهتر می‌شود، دریافت کنند.»

کاهش ۴۰۰ درصدی در بیماری VHS

خلج در بخش دیگری از سخنان خود به مقایسه صادرات آبزیان در ۴ ماهه نخست سال جاری نسبت به سال گذشته پرداخت و گفت:  «سال گذشته ۲۰ هزار و ۷۸ مجوز بهداشتی صادرات و ۷۲۰۰ مجوز بهداشتی واردات داشتیم که این رقم در ۴ ماهه امسال، ۴۸۸۳ مجوز بهداشتی برای صادرات ۷۱ محصول و ۱۱۵۴ مجوز بهداشتی واردات بوده است. در سال ۹۵، ۱۰۳ هزار تن صادرات انواع آبزیان و ۷۲ هزار تن واردات داشتیم. یعنی تراز مثبت در عرصه آبزیان ۳۱ هزار تن بوده است. امسال هم در ۴ ماهه، ۳۴ هزار تن صادرات و ۱۷۵۰۰ تن واردات انواع آبزیان داشتیم که ۱۶ هزار تن تراز مثبت از نظر حجمی بوده است و بخش عمده آن واردات ماهیان صنعتی است که به داخل کشور می‌آید و به کنسرو تبدیل می‌شود.»

وی ضمن اشاره به بیماری VHS  با بیان اینکه این بیماری در پایان سال ۹۵ نسبت به سال ۹۲، ۴۰۰ درصد کاهش داشته است، تصریح کرد: «این بیماری از ۳۲۲ کانون که در سال ۹۲ وجود داشته، به ۸۰ کانون در سال ۹۵ رسیده است. همچنین اتفاق بزرگ دیگری که با تلاش همکاران دامپزشکی رخ داده این است که بیماری لکه سفید را که تلفات و خسارات زیادی در عرصه میگو وارد می‌کرد، تا الان بسیار محدود بوده و می‌توانیم ادعا کنیم که سال بدون بیماری را طی می‌کنیم.»

رئیس سازمان دامپزشکی کشور با یادآوری اینکه در سال ۹۴، قریب به ۲۰۲ مزرعه پرورش درگیر بیماری لکه سفید بود، گفت: «این رقم در سال ۹۵ به ۳۶ مورد و در سال ۹۶ به ۶ مزرعه رسیده است. همچنین طبق توافقاتی که سازمان دامپزشکی برای صادرات قزل‌آلا به بازارهای ویتنام داشت، امیدواریم امسال بتوانیم صادرات قزل آلا را افزایش دهیم. تولید میگو نیز قابل قبول است و بازار صادراتی میگوی ایران باز هم بازار هدف دارد.»

شرایط در تب برفکی خوب است

خلج ضمن مثبت ارزیابی کردن شرایط بیماری تب برفکی، تصریح کرد: «در خصوص این بیماری از ۲ منظر باید هشدار دهیم. اول اینکه یک سویه جدید ویروس تب برفکی از قاره افریقا به سمت خاورمیانه آمده و در منطقه خودگردان فلسطین وجود دارد و احتمال اینکه با سرعت به مرزهای غربی کشور برسد، وجود دارد. از آنجاکه این سویه غیر بومی است، باید بسیار مراقب باشیم.»

وی ادامه داد: «البته سازمان دامپزشکی بخشنامه تاکیدی خود را تقدیم همه استانداران استان‌ها در مرز غربی کشور کرده و مدیران کل هم وظیفه ذاتی دارند که به پرورش دهندگان هشدار دهند که غافلگیر نشوند. همچنین برای انجام واکسیناسیون دام سبک تلاش داریم که واکسن به اندازه کافی تامین و واکسیناسیون را رایگان انجام دهیم. اما چون با محدودیت واکسن برای دام سنگین مواجه هستیم، باید از همه دامداران تقاضا کنیم که واکسن از مراکز خریداری کنند تا با این بیماری دچار مشکل نشویم.»

رئیس سازمان دامپزشکی کشور ضمن اشاره به تصویب مبلغ صد میلیارد تومان اعتبار برای کنترل بیماری‌های مشترک، خاطرنشان کرد: «تلاش می‌کنیم که منابع مالی که در مجلس تصویب شده را از خزانه بگیریم، چرا که با این تصویب مجلس می‌توانیم مشکلات را حل کنیم.»

آنفلوانزا در فصل گرما نباید فعال باشد

رئیس سازمان دامپزشکی کشور در بخش دیگری از سخنان خود در خصوص بیماری آنفلوانزای فوق حاد پرندگان، ضمن یادآوری اینکه این بیماری سال قبل تحت تیپ جدید، گرفتاری‌های زیادی برای کشورهای جهان به وجود آورد، گفت: «این ویروس در فصل گرما نباید فعال باشد، اما در کشورهای توسعه یافته فعال است. بنابراین کشور ما که به تراکم تولید، ساختار معیوب پرورش و انباشتگی طیور در روستاها مواجه است و جابه جایی طیور هم در آن زیاد است، شانس ابتلا می‌تواند وجود داشته باشد. این هشدارها برای این است که به زمان پرندگان مهاجر نزدیک می‌شویم و تلاش کنیم که کشور را از این بیماری حفظ کنیم.»

وی ادامه داد: «در ارتباط با قابلیت ردیابی دام و فراورده‌های خام دامی اتفاقی که در عرض این چند ماه اخیر افتاده، این است که ما موقعی می‌توانیم در کشور موفق باشیم که سامانه‌های یکپارچه، کارایی خود را به اثبات برسانند. کاری که سازمان دامپزشکی، سازمان راهداری ناجا، و آجا و ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز انجام دادند این است که تلاش شود سامانه یکپارچه قرنطینه کشور با سامانه‌های بارنامه راهداری و ناجا مرتبط شوند. به این شکل که هر محموله و دام زنده‌ای که قصد بارگیری دارد، اول در این سیستم گواهی بهداشتی توسط سازمان صادر می‌شود. خودروی بارگیر باید کد و شناسه از سازمان داشته باشد، سپس بارنامه توسط سازمان راهداری صادر و توسط ناجا در مسیر می‌تواند چک شود. طبق آخرین گزارش از ستاد مرکزی قاچاق کالا، ۴۰ هزار مورد بارنامه برای جابه جایی همین محصولات در ۴ ماهه امسال افزایش پیدا کرده و صدور گواهی بهداشتی برای این محصولات توسط سازمان دامپزشک  ۱۹۰ هزار نسبت به ۴ ماهه سال قبل افزایش پیدا کرده است. لذا می‌توان گفت یکی از احکام برنامه ششم که برای ردیابی محموله‌ها بوده، محقق شده است.

تغییراتی در سازمان ایجاد کردیم

خلج با بیان اینکه دولت به دنبال این است که دریافت خدمات از سوی مردم با زمان کوتاه و تسهیلات انجام شود، تصریح کرد: «در سازمان تغییراتی دادیم که واگذاری توزیع داروهای داخل کشور به ادارات کل استان‌ها یکی از آنهاست. همچنین ترخیص مواد بیولوژیک اعم از دارو، واکسن، ‌ضد عفونی و سموم و امور فنی شامل بازرسی و نظارت‌های فنی بر ساختار تولید و تجهیزات و خط تولید واگذار شده است. در این میان اداره کل نظارت می‌کند و آموزش می دهد.»

وی ادامه داد: «کار دیگری که جهت تشویق برای انتقال تکنولوژي به داخل کشور،‌ صورت گرفت این است که قبلا ثبت دارو زمان می‌برد اما امروز اگر تولیدکنندگان بتوانند تولید همزمان با ثبت انجام دهند، اجازه می‌دهیم که این کار به شکل همزمان در کشور صورت گیرد. امتیازی که این روش برای کسی که هنر انجام آن را دارد این است که می‌تواند ۳ تا ۴ سال استفاده انحصاری برای بازار داخلی داشته باشد.»

وی با بیان اینکه کشتارگاه‌ها شاخص توسعه یافتگی یک کشور هستند، خاطرنشان کرد: «کشور نمی‌تواند مدعی داشتن برنامه برای بهداشت سلامت انسانی باشد اما کشتارگاه‌های مدرن نداشته باشد. کشتارگاه باید یک بنگاه اقتصادی باشد. ما با یک حرکت ۲۵ ساله به ۲۷۰ کشتارگاه صنعتی طیور رسیدیم و برنامه قطعی سازمان این است که همه کشتارگاه‌ها باید مجهزتر و تمام اتوماتیک شوند.»

رئیس سازمان دامپزشکی کشور در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه وظایف سازمان متنوع است، گفت: «سازمان دامپزشکی وزارتخانه‌ای است با تنوع وظایف بیشتر از یک وزارتخانه. ما در مورد آبزیان با نروژی‌ها مباحثی داریم که همکاران ما آموزش‌هایی را در آن کشور ببینند که با توانمندی بیشتر بتوانیم پرورش در قفس را مدیریت بهداشتی کنیم. روی زنبورعسل و کرم ابریشم تمرکز زیادی داریم و طبق دو سال اخیر کرم ابریشم را پایش کرده و اقدامات لازم را در مورد آن انجام می‌دهیم. در این خصوص به دنبال احداث ادارات جدید حیوانات خانگی، گیاهان دارویی یا داروهای گیاهی نیز هستیم.»

دامپزشک ناظر در کشور صادر کننده حذف نشده است

خلج در خصوص استقرار ناظران بهداشتی در کشور مبدا گفت: «از نظر قانون، سازمان دامپزشکی کشور وظیفه قانونی نظارت بهداشتی بر گوشت وارداتی را بر عهده دارد. هم آیین‌نامه اجرایی و هم دادنامه عدالت اداری ما بر اساس قانون این اختیار را داده‌اند. اما برای رسیدن به اطمینان از سلامت یک کالا باید تلاش کنیم با تحولات علمی جهان خود را متحول کنیم و با اصل اینکه بهداشت خدشه دار نشود، روش‌ها را کیفی‌تر کنیم. ما نمی‌خواهیم نظارت را حذف کنیم اما می‌خواهیم چارچوبی تنظیم کنیم که مرجع صلاحیت‌دار آن کشور مسئولیت بیشتری بپذیرد. مسئولیت واردکنندگان افزایش پیدا کند و همه بار مسئولیت متوجه سازمان دامپزشکی کشور نباشد.»

وی ادامه داد: «همانطور که در داخل کشور قانونی تصویب کردیم و در آن همه فعالان در حلقه‌های مختلف از مزرعه تا مصرف موظف هستند که دستورالعمل‌ها یا ضوابط را عملیاتی کنند، مسئول فنی و بهداشتی به کار گیرند و نهایتا در مقابل تخطی از مقررات در تولید محصول و سلامت در دادگاه صالحه پاسخ‌گو باشند، سازمان تصمیم گرفت به جای اینکه در نقش پلیس تنها دوندگی کند، ‌خود را در حد ناظر مقتدر ارتقا دهد. در خارج از کشور هم نگاه این چنینی داریم که به جای اینکه در هر کشتارگاه یک دامپزشک مستقر داشته باشیم، با انضباط و نظام نامه‌ای که تدوین می‌شود همه اطلاعات مربوط به اینکه دام با چه سنی کشتار شود، در چه کشتارگاهی باشد، فراورده نهایی چه خصوصیتی داشته باشد و این کالا در مرز چگونه ترخیص شود، درج می‌شود و مرجع صلاحیت‌دار آن کشور که باید تعهد دهد، واردکنندگان ما هم باید مسئولیت واردات را بپذیرند. اما دامپزشکان ما به عنوان ممیز، مقیم هستند. یعنی شیوه نظارت بهداشتی دچار تغییر شده و دامپزشک حذف نشده است.»

در واردات واکسن انحصار نداریم

رئیس سازمان دامپزشکی کشور در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه مهندس حجتی پیگیر این موضوع هستند که تولید واکسن‌های استراتژیک دامی مثل تب برفکی و واکسن علیه نشخوارکنندگان کوچک، در داخل کشور شکل بگیرد، تصریح کرد: «در این شکل‌گیری هم موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی آمادگی انتقال دانش فنی خود را دارد و هم آمادگی اینکه اگر شرکت‌های ما بتوانند با یک شرکت خارجی سرمایه‌گذاری مشترک کنند، زمینه‌های سرعت در انجام کار را مهیا کنیم واگر تسهیلاتی نیاز داشته باشند، بتوانیم از بخش مکانیزاسیون کشاورزی برای احداث کارخانه‌های تولید واکسن، آنها را مهیا کنیم.»

وی بیماری تب برفکی را یک بیماری مهم خواند و ادامه داد: «باید واکسن آن را تامین کنیم چون باید به حدی واکسن داشته باشیم که بتوانیم برنامه را اجرا کنیم. طی ۲۵ سال گذشته آن‌قدر واکسن کم بوده که مانند آتش‌نشان عمل می‌کنیم. یعنی در واقع ما تابعی از برنامه‌های واکسن هستیم و نه واکسن تابع ما. روند تب برفکی در کشور در چهارماهه امسال، خیلی خوب بود. برای اینکه این روند کاهشی را ادامه دهیم باید واکسن تهیه کنیم.»

خلج افزود: «غیر از موسسه رازی شرکت روناک را در مهاباد داریم که از آن واکسن می‌خریم. یک شرکت دیگر هم سازمان کمک کرده که تاسیسات آن به انتها برسد و طبق بازدید می‌تواند تولید را شروع کند و سازمان اعلام آمادگی کرده که ویروس سویه‌ها را در اختیار آن قرار دهد. در کل تشویق ما این است که تهیه واکسن در داخل انجام شود، اما اگر واکسن وارداتی بخواهیم، باید ثبت شده باشد. ۲ شرکت خارجی توانسته‌اند واکسن خود را ثبت کنند و اجازه ورود داشته باشند. همین الان ۶ شرکت دیگر از جنوب شرق آسیا و ... تقاضا دادند ما به عنوان سازمان خارج از فرصت و نوبت رسیدگی می‌کنیم. بنابراین در واردات واکسن هیچ انحصاری نیست و فقط طبق چارچوب قانونی است.»

در ادامه یکی از خبرنگاران در مورد انحصار واردات 250 میلیون تخم چشم‌زده ماهی از فرانسه توسط یک شرکت و همچنین آلوده شدن مزرعه قزل‌آلا در سال گذشته به بیماری‌های IPN و IHN  پرسید و اینکه برخی واردکنندگان عنوان می‌کنند که این تخم‌ها آلوده بوده و گواهی‌های بهداشتی آن اصالتی ندارد و حتی بازدیدی از مزرعه این تخم ماهی‌ها انجام نشده که رئیس سازمان دامپزشکی کشور صراحتاً در پاسخ گفت: «در مورد کمیت برای واردات مسئولیتی نداریم؛ سازمان شیلات ایران بر اساس نیاز منطبق بر برنامه تولیدی کشور، کسر تولید داخل کشور را از محل واردات تأمین می‌کند. برای واردات سازمان دامپزشکی نه انحصاری برای ورود کالا از کشور خاصی قائل شده و نه انحصاری برای شرکت واردکننده خاصی.»

وی ادامه داد: «حتی اخیراً سازمان دامپزشکی از مزارع، مراکز تکثیر و آزمایشگاه‌های آفریقای جنوبی بازدید کرد و پس از آن مجوز واردات از این کشور را صادر کرد و حتی تمام محصولاتی که در این حوزه از کشورهای مختلف اروپایی وارد می‌شود بازدیدهای مختلف میدانی انجام می‌گیرد و هیچ کشوری نیست که بازدید میدانی از روند پرورش آنها برای ورود به ایران بازدید انجام نگرفته باشد.»

خلج با رد این موضوع که تعدادی از مزارع پرورش ماهی در سال گذشته به دو نوع بیماری ناشی از تخم چشم‌زده آلوده مبتلا شده‌اند، تصریح کرد: «ما با همه کشورهایی که تخم چشم‌زده ماهی از آنها وارد می‌کنیم پروتکل صدور گواهی بهداشتی داریم.»

وی تصریح کرد: «خبرهایی شنیده‌ام که برخی از شرکت‌ها با تقلب و با سوء استفاده از برند برخی شرکت‌های معتبر از مرزهای ارمنستان و یا ترکیه تخم چشم‌زده را وارد و با نام آرم شرکت‌های معتبر محصول را در بازار عرضه می‌کنند.»

رئیس سازمان دامپزشکی در مورد نحوه نظارت بر واردات تخم ماهی چشم‌زده به عنوان یک ماده اولیه گفت: «محموله‌هایی که به کشور وارد می‌شوند، بر اساس مستندات آزمایشگاهی برچسب‌هایی روی آنها می‌خورد که اگر سازمان دامپزشکی مشکلی را در محموله وارداتی مشاهده کند اجازه ترخیص نمی‌دهد.»

در ادامه این نشست دکتر امرالله قاجاری مدیرکل دفتر بهداشت آبزیان سازمان دامپزشکی در توضیح بیشتر این موضوع خاطرنشان کرد: «سازمان دامپزشکی در سه سطح واردات مواد اولیه تولید آبزیان را کنترل می‌کند که سطح اول بر اساس تفاهمنامه‌ای که میان روسای سازمان‌های دامپزشکی دو کشور بررسی می‌شود انجام می‌شود و در مرحله دوم در مرزهای وارداتی از طریق نمونه‌برداری و راستی‌آزمایی مدارک انجام می‌گیرد.»

قاجاری با تأکید بر اینکه در مرحله سوم نظارت محصول وارداتی در مزرعه قرنطینه نگهداری می‌شود، اظهار داشت: «نظارت‌ها و آزمایش ها با نمونه‌برداری مستمر انجام می‌شود و پس از آنکه بچه‌ماهی به وزن 3 گرم رسید 4 ماه آزمایش مالاشیت‌گیرین، IPN ، IHN  و VHS  قبل از خروج این بچه‌ماهی‌ها به مزرعه پرورش ماهی انجام می‌گیرد.»

وی در پایان خطاب به آنهایی که اظهاراتی مبنی بر بروز خسارت از بیماری‌های تخم ماهی مطرح می‌کنند، تصریح کرد: «این افراد باید سخنانشان بر اساس مستندات لازم قابل اثبات باشد.»
 
 
انتشار یافته: ۱۰
در انتظار بررسی: ۰
غیر قابل انتشار: ۲
بنده خدا
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۰۹:۰۸ - ۱۳۹۶/۰۶/۰۷
0
0
با سلام
متاسفانه مسيولين عزيز ...........................
اول اينكه تا موقعيكه تخم هاي وارداتي به ايران عزيز سرازير نشده بود خبري از اين همه بيماري حاد ويروسي نبود.
ثانيا كدام راستي آزمايي در فرودگاه انجام مي شود تمام محموله ها كه بيشتر آنها شب هنگام وحتي نصف شب وارد مي شود بدون نظارت هيچ ارگاني تحويل تكثير كنندگان حدواسط مي شود.
دامپزشک
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۱:۳۹ - ۱۳۹۶/۰۶/۰۷
0
0
با چنگ و دندون میخان نذارن دامپزشکی بره بهداشت ...!
الله اعلم!!!
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۲:۴۶ - ۱۳۹۶/۰۶/۰۷
0
0
وقتی برای کرم ابریشم اداره داریم برای دام کوچک چطور تا حالا نداشتیم؟؟
ناشناس
|
Finland
|
۱۴:۰۸ - ۱۳۹۶/۰۶/۰۷
0
1
انشالله حتما میره ،ووزیر ما میشه اقای هاشمی .جایگاه ماها انجاس ،پناه بر خدا
پاسخ ها
ناشناس
| Iran (Islamic Republic of) |
۱۱:۲۳ - ۱۳۹۶/۰۶/۱۱
هدف این حرف ها ....... که وظایف سازمان دامپزشکی حتی از یک وزارت هم بالاتر است،

مدیریت افکار عمومی دامپزشکان و راضی شدن آنها از وضعیت موجود ............ است.
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۵:۵۴ - ۱۳۹۶/۰۶/۰۷
0
1
دامپزشکی فقط باید زیر نظر وزارت بهداشت باشه این کارها ........... بی فایدست نمیتونین جلوی رفتنشو با این کارها بگیرین چون خواسته همه دامپزشک هاست
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۹:۱۱ - ۱۳۹۶/۰۶/۰۷
0
0
شرایط در تب برفکی خوب است (دکتر خلج)
ازدام شهر قم چه خبر ؟ سویه جدید ،واکسیناسیون نا کارآمد ،تلفات و..........
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۹:۵۸ - ۱۳۹۶/۰۶/۰۷
0
0
دام سبک؟ دام سنگین؟
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۳:۴۸ - ۱۳۹۶/۰۶/۰۸
0
0
مردم شدن توپ فوتبال .................
ناشناس
|
Iran (Islamic Republic of)
|
۱۶:۴۵ - ۱۳۹۶/۰۶/۰۸
0
0
چی میشد ب فکر ماباشی؟
نظر شما
ادامه