حتی یک دانشکده دامپزشکی استاندارد نداریم/ می‌توانیم استقلال کامل داشته باشیم/ وزیر کشاورزی انگلیس در امور دامپزشکی دخالت نمی‌کند

حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: «استاد دکتر محمد نوری» بدون شک یکی از مفاخر دامپزشکی ایران زمین به شمار می‌رود. وی دارای مدرک دکترای تخصصی بیماری‌های داخلی دام‌های بزرگ از کالج سلطنتی دامپزشکی دانشگاه لندن بوده و هم‌اکنون استاد دانشکده دامپزشکی دانشگاه شهید چمران اهواز می‌باشد. او دامپزشکی را رشته‌ای بسیار جالب توصیف می‌کند، تا جایی که باعث جذب انسان به سوی خود می‌شود. از نظر استاد، اگر کسی وارد این رشته شد و در آن خاصیت معلمی پیدا کرد، نباید هیچ‌چیز از یافته‌های خود را برای خود نگه دارد، بلکه وظیفه او اشاعه این دانستنی‌هاست، کمااینکه اگر این کار را انجام دهد، موفق می‌شود.

استاد دکتر نوری دانسته‌های زیادی دارد و در گفت‌وگو با حکیم مهر، خدای خود را شاهد می گیرد که حتی یک قطره از دانسته‌ها را برای خود حفظ نکرده و همه را به دانشجویان خود انتقال داده است.

حکیم مهر: آقای دکتر، جایگاه امروز دامپزشکی را چطور ارزیابی می‌کنید؟

به نظر من دامپزشکی رشته‌ای است که تا حد زیادی فراموش شده است؛ کمااینکه امروز و به خصوص در قسمت‌ مواد غذایی، اتکای زیادی به خارج از کشور داریم و مواد مورد نیاز را از خارج وارد می‌کنیم. در واقع در بحث تولیدات داخلی سرمایه‌گذاری کمی کرده‌ایم. به طور خلاصه به نظر من در سال‌های اخیر کمی به این رشته کم توجهی شده است.

حکیم مهر: این کم توجهی از ناحیه سازمان دامپزشکی بوده یا وزارت جهاد کشاورزی؟

سازمان دامپزشکی با تمام توان در حال کار است، اما مشکلات خیلی زیاد است. خیلی از دامداری‌های بزرگ که مسئولیت تهیه مواد غذایی، شیر و ... را برای ما داشته‌اند، با مشکلات زیادی روبرو هستند. سازمان با تمام قدرت تلاش می‌کند که این مشکلات را کم کند، اما نمی‌تواند. از جمله واکسن و مواد خوراکی برای دام‌ها خیلی گران تمام شده و تولیدات آنها خیلی ارزان خریداری می‌شود و اکثر آنها در حال تعطیلی هستند. همین مساله روی شغل دامپزشکی و بکارگیری آنها تا اندازه زیادی اثر گذاشته است.

حکیم مهر: از نظر شما راهکار موثر برای رفع این مشکل چیست؟

راهکاری که به نظر من می‌رسد این است که از آنجا که ما ممکلت خیلی بزرگی هستیم، می‌توانیم به اندازه خود تولید داشته باشیم و حتی این تولیدات را به خیلی از کشورها صادر کنیم. ایران از نظر آب و هوایی متنوع است و می‌تواند یک دامپروری بسیار غنی در منطقه داشته باشد. ما باید در حوزه دامپروری سرمایه‌گذاری کنیم. به این معنی که کارخانه‌های مواد غذایی ایجاد و اصلا برخی استان‌ها را به تولید مواد غذایی اختصاص دهیم، مثلا یونجه و ذرت در استان خوزستان به خوبی به عمل می‌آید، اما دامدار خوزستانی در به در به دنبال یونجه است. علت اصلی آن این است که مواد غیر استراتژیک در زمین‌های استراتژیک کاشته می‌شود. هندوانه، خربزه، بادمجان و ... موادی هستند که آنچنان برای زندگی بشر ضرورت ندارند. از طرفی علوفه‌ خوراک دام را باید از خارج یا استان‌های دیگر وارد کنیم. در کل دامداری‌ها به شدت با کمبود مواد غذایی روبرو هستند. لذا می‌شود برخی استان‌های حاصلخیز را به تولید مواد غذایی برای دام اختصاص دهند و این تولیدات را از آنجا به مناطقی که از نظر آب و هوایی پرورش دام می‌تواند خیلی خوب باشد، بفرستند.

حکیم مهر: وضعیت آموزش دامپزشکی را چطور ارزیابی می‌کنید؟

وضعیت آموزشی ما با مشکلات زیادی روبروست. ما الان نزدیک حدود ۳۰ دانشکده دامپزشکی داریم، اما از نظر من که کشورهای متعددی را دیدم، حتی یکی از این دانشکده‌ها استاندارد نیستند. مثالی می‌زنم و البته نباید این تصور را داشته باشید که وقتی از آمریکا یا انگلیس صحبت می‌کنم، انگلیسی یا آمریکایی هستم؛ از آنجا که این کشورها مظهر پیشرفت هستند، باید از تجربیات آنها استفاده کنیم. بنده یک دانشکده دامپزشکی آمریکا یا انگلیس را با دانشکده‌های دامپزشکی ایران مقایسه می‌کنم. ما کلا چرا دانشکده دامپزشکی احداث کردیم؟ فرانسه و انگلیس اولین دانشکده‌های دامپزشکی دنیا را احداث کردند و دلیل آن هم تب برفکی بود. آنها دانشکده‌های دامپزشکی را به خاطر تولیدات دامی ایجاد کردند و از همان ابتدا که دانشکده‌های دامپزشکی را باز کردند، به آموزش دانشجو توجه زیادی کردند، یعنی فارم‌های متعدد ایجاد کردند. دانشجو در فارم آموزش داده می‌شد و زمانی که بیرون می‌آمد، فارغ‌التحصیلی بود که می‌توانست کارگشا باشد. الان شما در این مملکت یک دانشکده دامپزشکی معرفی کنید که فارم داشته باشد. یعنی دانشجو صبح به فارم برود و کار دامپزشکی یاد بگیرد. چون دانشجو به شکل تئوری پرورش پیدا می‌کند، وقتی فارغ‌التحصیل شد، از رشته خود اطلاع زیادی ندارد. بنابراین از کار در این رشته سرخورده شده و به مشاغل دیگر پناه می‌برد یا اصلا از دور دامپزشکی خارج می‌شود.

ما باید بتوانیم آموزش دامپزشکی را استاندارد کنیم. الان یک دانشجوی دامپزشکی سال چهارم آمریکایی، وقتی از خواب بیدار می‌شود، یا به فارم اسب یا فارم گاو یا فارم گوسفند و ... می‌رود و در یکی از آنها آموزش می‌بیند. متاسفانه هیچ‌یک از دانشکده‌های ما این فارم‌ها را ندارند و فقط ما توانسته‌ایم که به شکل تئوریک کار کنیم. بنابراین این آموزش، آموزش دامپزشکی نیست و بیشتر به شکل تئوریک است.

حکیم مهر: بسیاری از کارشناسان معتقدند که اگر آموزش دامپزشکی را به وزارت بهداشت منتقل کنیم، مشکل حل می‌شود.

خیر، من موافق این مساله نیستم. مگر آمریکا، انگلیس، اروپا، سودان یا ترکیه، با این همه پیشرفت، سازمان دامپزشکی خود را به وزارت بهداشت منتقل کرده‌اند؟. این انتقال به وزارخانه نیست که مشکل را حل می‌کند، بلکه ساختار دامپروری مشکل دارد. ما می‌توانیم زیر نظر وزارت جهاد کشاورزی باشیم، اما استقلال کامل داشته باشیم. همانطور که وزیر کشاورزی انگلیس در امور دامپزشکی دخالت نمی‌کند و رئیس سازمان دامپزشکی همه تصمیمات را می‌گیرد، ما هم می‌توانیم از نظر اداری جزء وزارت کشاورزی باشیم. انتقال سازمان هیچ مشکلی را حل نمی‌کند.

حکیم مهر: آیا تعداد فارغ‌التحصیلان دامپزشکی را متناسب با وضعیت بازار کار می‌دانید؟

اگر این فارغ‌التحصیلان آموزش دیده بودند، می‌شد برای آنها کار تولید کرد، اما چون آموزش به اندازه کافی نیست، این تعداد زیاد دامپزشک می‌تواند برای ما معضل باشد. خیلی از کشورها هستند که از نظر مساحت از ایران کوچکتر، اما تعداد دامپزشکان آنها از ما بیشتر است. جزیره‌ای مثل انگلیس خیلی از کشور ما کوچکتر است، اما تولید شیر در آن، دو یا دو و نیم برابر تولید شیر ما است. همچنین کشور آلمان خیلی از ما کوچکتر و به اندازه یک استان ماست، اما در سال ۳۰ میلیون تن شیر تولید می‌کند. ما چقدر صادر می‌کنیم؟ یک سوم آلمان، اگر بکنیم که نمی‌کنیم. بنابراین این تعداد دامپزشک اگر برای آنها کار باشد، باز هم کافی نیستند و می‌توانند وارد کار شوند. امروز دامپروری‌های خیلی فشرده نداریم. گاوداری‌های ما حالت صنعتی ندارند و اکثرا به شکل سنتی هستند. اگر اینها مطابق اسلوب درست شوند، دامپزشک کم هم داریم.

حکیم مهر: سپاس از وقتی که در اختیار ما قرار دادید.