کاندیدیازیس در پرندگان

حکیم مهر - یادداشت : کاندیدیازیس در پرندگان -  رضا ترابی / دانشجوی دکترای دامپزشکی

کاندیدیازیس در دهان، مری و چینه دان خیلی زیاد رخ می دهد اما به ندرت همراه با علائم بالینی می باشد. این حالت همزمان با دیگر بیماری ها، کمبودهای تغذیه ای، تضعیف سیستم ایمنی یا تغییر میکروفلور ویا به صورت یک فرصت طلبی بعد از یک عفونت اولیه اتفاق می افتد.

اپیدمیولوژی:

مهمترین عامل که بیشتر از بقیه دیده می شود کاندیدا آلبیکنس است. یک قارچ دیمورفیک است که یا به شکل بیضی هایی به قطر 4-3 میکرون به نام بلاستوسپور در سطح اپی تلیال ظاهر می شود و یا رشته هایی دیواره دار به قطر 5-3 میکرون به نام هایف یا هایف کاذب در بافت های عمقی تر.

کاندیدا کروسئی با وقوع کمتر از ماکوزیس تیپیک در چینه دان جدا شده است که البته درگیری با توسعه جراحات همراه نیست.

آلبیکنس همه جا در محیط وجود دارد و اغلب در قسمت های بالایی دستگاه گوارش پرندگان سالم هم وجود دارد.

میزبان:

بیماری در پرندگانی که زیر 3 هفته سن دارند شیوع بیشتری دارد و با افزایش سن، مقاومت هم بیشتر می شود.

فاکتورهای تاثیرگذار:

یکی از شایع ترین عوامل مستعد کننده، طولانی کردن و به تاخیر انداختن تصفیه آنتی بیوتیک از بدن پرنده با مصرف مداوم آن است که باکتری های فلور نرمال را تحت فشار قرار می دهد. اینگونه به کاندیدا اجازه تکثیر داده می شود.

عوامل خطرناک دیگر شامل آبخوری و دانخوری آلوده، خوردن کثافات، کاهش ایمنی، استرس های محیطی و بیماری های تغذیه ای است.

بیماری زایی:

کاندیدای که در دستگاه گوارش در قسمت هایی مثل دهان، مری و چینه دان مستقر شده است تحت شرایط مستعد کننده که اشاره گردید روی سطح تکثیر پیدا می کند و هایف و سودوهایف ها به اپی تلیال حمله می کنند. این تهاجم موجب تحریک هایپرپلازی در اپی تلیال شده و غشاهای کاذب و غشای دیفتریتیک شکل می گیرد.

علائم کلینیکال:

مرگ و میر توسط کاندیدیازیس بسیار کم رخ می دهد و بیشتر علائم هم مانند علائمی است که در بسیاری از بیماری ها دیده می شود مثلا" کاهش رشد را می توان به کم شدن غذای دریافتی ربط داد. در مواردی هم یک تهاجم سیستمیک همراه با علائم عصبی،کلیوی و یا روده ای می تواند به وجود آید که بسیار نادر است.

دکتر آواک به علائمی مثل تاخیر در رشد، بی حالی و ژولیدگی پرها اشاره کرده است.

جراحات:

سطح چینه دان و به میزان کمتری مری و حلق توسط کانون هایی از مواد پنیری سفید رنگ پوشیده می شوند که این مواد و غشاها اغلب به هم می چسبند و نمی توان انباشتگی های طبیعی موکوزال را از این مواد جدا کرد.

جراحات در اثر کاندیدیازیس به صورت زخم های اولسراتیو ملایم وسست خواهد بود.

دکتر آواک ضخیم شدن مخاط مبتلا و ظاهر حوله مخملی و همچنین تورم و باد کردن پیش معده را هم گزارش کرده اند.

تشخیص:

غشاهای کاذب و دیفتریتیک در چینه دان، مری و دهان بهترین دلایل کاندیدیازیس هستند اما اینها در برخورد با جسم نوک تیز یا مواد سوزش آور و تند هم به وجود می آیند. مایکوتوکسین تریکوتسن و موارد شدید تریکومونیازیس دهانی هم همین علائم را ایجاد می کنند.

دیدن مخمرها، هایف و سودوهایف به صورت میکروسکوپی با کشت اسکرپینگ یا سکشن بافت شناسی می تواند کاندیدیازیس را تایید کند.

برای تشخیص اختصاصی نیاز به کشت روی سابورو دکستروز آگار و یا دیگر محیط های قارچی است ولی خیلی از پرندگان سالم هم مثبت نشان می دهند که کاذب است.

کنترل و درمان:

بهترین روش برای جلوگیری از این عارضه جلوگیری و کنترل عوامل مستعد کننده است. شامل جلوگیری از افراط در مصرف آنتی بیوتیک ها و نظافت و رعایت اصول بهداشتی، پرهیز از ایجاد تراکم در گله، نگهداری جوجه های همسن در یک سالن و......

تاثیر آب تمیز و برقراری بهداشت بسیار یاری دهنده است.

اسیدی سازی آب آبخوری ها با اسیدهای آلی می تواند کمک کننده باشد ولی باید مراقب دوز آن بود چون اشتباه در عیین دوز می تواند رشد مخمرها م ک ها را در سیستم آبخوری تحریک کند.

 به میزان 142 میلی گرم برای هر کیلوگرم برای درمان استفاده می شود.Nystatin به میزان 8 میلی گرم برای هر کیلوگرم و از gentian violetاز از فورازولیدون برای پیشگیری به میزان 200-150 گرم در یک تن دان به مدت 4 روز و برای درمان از 220 میلی گرم برای هر کیلوگرم به مدت 10 روز استفاده می شود.