چالش شوری آب در خوزستان و مرگ ماهی‌ها/ آبزی‌پروران در حال نابودی هستند

امروز به دلیل بحران کمبود و شوری آب در خوزستان، آبزی‌پروری به خطر افتاده و روزانه بسیاری از ماهیان در استخرهای پرورش ماهی می‌میرند. شوری و کمبود آب در شهرهای خرمشهر و آبادان، آبزی‌پروران را با مشکلات فراوانی مواجه کرده است، به شکلی که عده‌ای از آن‌ها ناامیدتر از همیشه شاهد مرگ ماهیانی هستند که خود برای پرورش آن‌ها زحمت کشیده‌اند.

به گزارش حکیم مهر به نقل از ایسنا، روزگاری رودخانه‌ها در خوزستان پُر آب بودند و منابع آبی بسیاری در استان وجود داشت اما با گذر زمان و به دلایل متعدد اکنون بسیاری از رودخانه‌ها و منابع آبی در استان خشک شده‌اند و حیات در برخی نقاط خوزستان به شماره افتاده است.

در حال حاضر مردم در شهرها و روستاهای استان با بحران آب به شکل بسیار جدی درگیر هستند و این مساله اکنون گریبان بسیاری از شهرستان‌های خوزستان از جمله آبادان و خرمشهر را گرفته است. مدیریت نادرست منابع آبی، انتقال آب خوزستان به فلات مرکزی، خشکسالی در چند سال اخیر و همچنین کاهش بارش برف و باران در استان‌های بالادست باعث شده تا آورد رودخانه‌ها و به تبع آن، ذخایر آب پشت سدها کاهش پیدا کند و آژیر کویری شدن جلگه خوزستان به صدا درآید.

حدود دو ماه پیش بود که مردم در شهرهای آبادان و خرمشهر به عنوان شهرهای پایین دست حوضه آبی کارون، به دلیل کاهش آورد آب رودخانه‌های اروندرود، بهمنشیر و کارون و پیشروی آب دریا از سمت خلیج فارس به سمت این رودخانه‌ها با بحران شوری آب مواجه شدند و این بحران، چالش‌های بسیاری را در بحث تامین آب شرب مورد نیاز مردم در این دو شهر به وجود آورد. در این زمینه با اقداماتی که انجام شد، مشکلات مردم در آب شرب تا حدودی مرتفع شد اما مشکل شوری آب برای کشاورزان، دامداران و آبزی‌پروران آبادانی و خرمشهری همچنان پابرجا است.

آبزی‌پروری یکی از صنعت‌هایی است که توجه و توسعه آن می‌تواند نقش بسیاری را در بحث اشتغال، ارزآوری و توسعه اقتصاد کشور ایفا کند. آبزی‌پروری همچنین به عنوان بخش مهم و اثرگذار در تولید و تامین مواد غذایی کشور به شمار می‌آید. از این رو در استان خوزستان و به خصوص شهرهای آبادان و خرمشهر صنعت آبزی‌پروری شکل گرفت و توسعه پیدا کرد تا زمینه برای اشتغال جوانان و... در این دیار فراهم شود اما امروز به دلیل بحران کمبود و شوری آب در این شهرها، آبزی‌پروری در آبادان و خرمشهر به خطر افتاده و روزانه بسیاری از ماهیان در استخرهای پرورش ماهی به دلیل شوری آب می‌میرند.

تلف شدن ماهیان پرورشی خوزستان به دلیل شوری آب

در این زمینه سید مصطفی موسوی رییس اتحادیه آبزی‌پروران خوزستان با بیان این‌که بیشتر آبزی‌پروران در شهرهای آبادان و خرمشهر با توجه به وضعیت آب شاهد تلفات ماهیان هستند، گفت: بسیاری از آبزیان در استان از این شرایط کنونی متضرر شده‌اند و حتی برخی از آن‌ها نیز تعطیل شده‌اند.

وی با اشاره به مشکلاتی که کمبود و شوری آب برای آبزی‌پروران استان به وجود آورده است، اظهار کرد: مزارع پرورش ماهیان گرمابی باید مرتبا آبگیری داشته باشند و آب وارد استخرها شود تا تبخیر آب انجام گرفته از سطح این استخرها جبران و همچنین کیفیت آب تعدیل شود اما متاسفانه بیش از یک ماه است که حتی یک قطره آب وارد بسیاری از استخرهای پرورش ماهی در استان نشده است. با توجه به گرمای شدید و تبخیر بالای آب در این استخرها، شاهد افزایش شوری وغلظت آب در استخرهای پرورش ماهی استان هستیم.

زودتر از زمان استاندارد ماهیان را صید می‌کنیم

رییس اتحادیه آبزی‌پروران خوزستان تصریح کرد: این شرایط به وجود آمده در استخرهای پرورش ماهی در استان خوزستان، باعث کمبود اکسیژن و در نتیجه تلفات بسیاری از ماهیان پرورشی در استان شده است. بسیاری از پرورش دهندگان کار غذادهی به ماهیان خود را قطع کرده‌اند و حتی برخی از آن‌ها مجبور شده‌اند پیش از آنکه ماهیان به وزن استاندارد برسند، آن‌ها را صید کنند زیرا شرایط به شکلی است که اگر این کار را انجام ندهند، ماهیان از بین خواهند رفت.

وی با بیان این‌که وقتی مزرعه پرورش ماهی تعطیل شود، سه سال عقب می‌افتد، عنوان کرد: بسیاری از آبزیان در استان از این شرایط کنونی متضرر شده‌اند و حتی برخی از آن‌ها نیز تعطیل شده‌اند. بیشتر آبزی‌پروران در شهرهای آبادان و خرمشهر با توجه به وضعیت آب شاهد تلفات ماهیان هستند. همچنین در بخش‌هایی از سوسنگرد، حمیدیه و شوشتر نیز گزارش‌هایی از تلفات ماهیان به ما داده شده است.

آبزی پروری و پرورش ماهی در استخر علاوه بر نقش موثر در بحث ایجاد اشتغال و درآمدزایی در زمینه‌های بسیار مهم دیگری نیز ایفای نقش می‌کند. تولید و تامین قسمتی از نیازهای پروتئینی، بازسازی و افزایش ذخایر آبزیان ارزشمند دریایی و رودخانه‌ای، معرفی و جابه‌جایی گونه‌های مناسب، تولید طعمه برای صیدهای تجارتی، تولید ماهی و سایر آبزیان برای نگهداری در آبزی‌گاه‌ها و آکواریوم‌ها، گرفتن مواد آلی موجود در آب فاضلاب‌ها پس از تصفیه آن‌ها، تولید مواد دارویی، تولید مواد زینتی و تولید غذای زنده برای آبزیان پرورشی با ارزش از دیگر نقش‌ها و اهداف توسعه آبزی‌پروری است.

استان خوزستان با بیش از 300 کیلومتر خط ساحلی می‌تواند نقش بسیاری را در آبزی‌پروری و پرورش ماهیان در دریا و استخر داشته باشد و در این زمینه به عنوان پرچمدار آبزی‌پروری کشور زمینه را برای رشد این صنعت فراهم کند اما شرایط به وجود آمده در بحث سوء مدیریت‌های انجام گرفته در خصوص تخصیص آب به آبزی پروران استان، رشد بی رویه مراکز غیر مجاز پرورش ماهی و همچنین بحران کمبود و شوری آب، زمینه را برای به تعطیلی کشاندن آبزی‌پروری در خوزستان مهیا کرده است.

درجاتی از کاهش تولید و تلفات ماهیان را در شهرهای آبادان و خرمشهر داریم

همچنین دکتر نبی الله خون میرزایی، مدیرکل شیلات خوزستان در خصوص مشکل آبزی‌پروران استان در زمینه شوری و کمبود آب گفت: شوری آب در نقاط مختلف استان باعث کاهش تولید آبزیان شده است و در صورت تداوم نیز تلفات فراوانی به بار خواهد آورد. در این زمینه درجاتی از کاهش تولید و تلفات ماهیان را در شهرهای آبادان و خرمشهر داریم.

وی افزود: در حال حاضر بر اساس گزارش‌های دریافت شده و همچنین بازدیدهای انجام گرفته در بحث مشکلات به وجود آمده برای آبزی پروران استان، شهرستان‌های خرمشهر و آبادان با مشکلات جدی در بحث شوری و تامین آب مواجه هستند.

مدیرکل شیلات خوزستان تصریح کرد: در دو هفته گذشته که موج رهاسازی آب صورت گرفت، برخی از مزارع در شهرهای بالادست توانستند آبگیری انجام دهند اما به دلیل مصارف غیرمجازی که در بالادست انجام می‌گیرد، خرمشهر و آبادان نتوانستند از این آب رهاسازی شده استفاده کنند زیرا حجم کافی و مستمری برای برداشت آب شیرین وجود نداشت.

وضعیت آبزی پروران در آبادان و خرمشهر بحرانی است

خون میرزایی با بیان این‌که وضعیت آبزی‌پروران در آبادان و خرمشهر بحرانی است، ادامه داد: با توجه به این‌که این دو شهرستان نتوانستند پس از رهاسازی، آبی برداشت کنند، همچنان وضعیت نامناسبی دارند و مشکلات آبزی‌پروران در موضوع شوری و کمبود آب در این شهرها همچنان پابرجا است.

وی با بیان این‌که در استخرهای پرورش ماهی، حساسیت و مقاومت هرگونه ماهی با گونه دیگر متفاوت است، گفت: شوری آب در نقاط مختلف استان باعث کاهش تولید آبزیان شده است و در صورت تداوم نیز تلفات فراوانی به بار خواهد آورد. در این زمینه درجاتی از کاهش تولید و تلفات ماهیان را در شهرهای آبادان و خرمشهر داریم.

مدیرکل شیلات خوزستان خاطرنشان کرد: به صورت مداوم پیگیر مشکلات آبزی‌پروران استان هستیم و با توجه به مشکلات به وجود آمده در بحث کمبود و شوری آب، در حال پیگیری حل مشکلات از طریق سازمان آب و برق خوزستان، ستاد مدیریت بحران استان و استاندار خوزستان هستیم تا آب بیشتری از بالادست رهاسازی شود و آبزی پروران در شهرهای آبادان و خرمشهر بتوانند از آن آب برای پر کردن استخرها استفاده کنند.

با توجه به فراهم شدن زیرساخت‌های آبزی‌پروری در استان، این صنعت می‌تواند زمینه را برای ایجاد اشتغال، ارزآوری و خودکفایی استان و کشور در بحث آبزیان فراهم کند. توجه مسوولان به زیرساخت‌هایی که در این خصوص در خوزستان به وجود آمده و اکنون به دلایلی امکان استفاده از آن‌ها وجود ندارد، می‌تواند بخشی از مشکلات لاینحل استان را در زمینه اشتغال به خصوص در شهرهای خرمشهر و آبادان حل کند.

شوری و کمبود آب در شهرهای خرمشهر و آبادان، آبزی‌پروران را با مشکلات فراوانی مواجه کرده است، به شکلی که عده‌ای از آن‌ها ناامیدتر از همیشه شاهد مرگ ماهیانی هستند که خود برای پرورش آن‌ها زحمت کشیده‌اند. اندکی توجه و مدیریت صحیح از سوی مسوولان نسبت به این صنعت می‌تواند حیات را به پیکر نیمه جان آبزی‌پروری در خوزستان بازگرداند.

احداث سد خاکی مارد، کمکی به کاهش شوری آب نکرد

در این زمینه سعید بقایی، پرورش دهنده آبزیان در خرمشهر با اشاره به مرگ ماهیان به دلیل شوری و کمبود آب گفت: از سه ماه گذشته بحث شوری آب در خرمشهر و آبادان آغاز شد. در این زمینه مسوولان اقدام به احداث سد خاکی مارد کردند اما این کار مساله شوری آب کشاورزی و آبزی‌پروی این دو شهررا حل نکرد و این سد باعث شد تا رودخانه کارون مانند یک زهکش بزرگ عمل کند و همه پساب‌های کشاورزی، صنعتی و نیشکر وارد آن شود. با این کار شوری آب در برخی از نقاط به حدود 30 هزار میکروموس بر سانتیمتر رسید و باعث شد شاهد تلفات ماهیان در برخی از نقاط رودخانه باشیم.

وی افزود: برای پرورش ماهیان گرم‌آبی نیاز است این ماهیان در آب شیرین پرورش داده شوند تا امکان رشد برای آن‌ها مهیا باشد. در این زمینه شوری آب نباید بیشتر از 6 پی پی تی باشد زیرا با افزایش شوری به 6 پی پی تی، به ماهیان تنش و استرس وارد می‌شود اگر شوری به 8 پی پی تی برسد، مرگ ماهیان با توجه به آستانه تحمل آن‌ها اتفاق می‌افتد.

این پرورش دهنده آبزیان با بیان این‌که اولین تلفات ماهیان در مزرعه پرورش شهید احمدیان خرمشهر از تاریخ 20 تیرماه آغاز شد، گفت: در حال حاضر شوری استخرهای پرورش ماهی ما در خرمشهر به بالای 8 پی پی تی رسیده است و با توجه به این شرایط شاهد مرگ ماهیان در استخرهای پرورش هستیم.

گونه‌های محلی ماهیان هم در آب شور تلف می‌شود

وی ادامه داد: استخری که شوری آن افزایش پیدا می‌کند، نگهداری اکسیژن در آن بسیار دشوار است و این مساله باعث می‌شود تا شرایط بسیارسختی برای ماهیان به وجود بیاید و این پکیج از عوامل منفی، مرگ ماهیان را در استخرهای پرورش رقم می‌زند. ماهیان محلی تحمل بیشتری به شوری آب دارند اما متاسفانه آنقدر شوری آب در استخرها افزایش پیدا کرده است که شاهد مرگ ماهیان با گونه‌های محلی نیز هستیم و شرایط بسیار دشواری برای آبزی‌پروران به وجود آمده است.

شرایط برای فعالیت آبزی‌پروران به عنوان سربازان اقتصادی کشور مهیا شود

بقایی گفت: ما به عنوان تولیدکننده سرباز ممکلت هستیم و در شرایط کنونی که جنگ اقتصادی است، باید شرایط فعالیت برای ما مهیا شود. مزارع تولید و پرورش آبزیان برای کشور اشتغال و ارزآوری به همراه دارند و باید شرایط به شکلی شود تا ما بتوانیم به فعالیت خود در بحث پرورش ماهیان ادامه دهیم.

بقایی عنوان کرد: با توجه به شرایطی که در بحث شوری و کمبود آب در استان خوزستان و به خصوص در خرمشهر به وجود آمده است، مجبور شده‌ایم تا بسیاری از نیروهای خود را تعدیل کنیم و در شرایط بسیار دشواری در حال فعالیت هستیم.

دولت و وزارت نیرو باید حق‌آبه آبزی‌پروران را تامین کند

این پرورش دهنده آبزیان گفت: مزارع پرورش ماهی که به صورت مجاز فعالیت می‌کنند، حق آبه دارند و در این زمینه دولت و وزارت نیرو باید حق آبه ما را تامین کند. در صورتی که این حق آبه تامین شود، بسیاری از مشکلات در بحث پرورش ماهی در استخر حل می‌شود و کمتر شاهد مرگ ماهیان بر اثر کمبود و شوری آب خواهیم بود.

بقایی خاطرنشان کرد: ما هر ساله هزینه حق‌آبه را به دولت به صورت نقدی پرداخت می‌کنیم اما دولت در این زمینه هیچ مسوولیتی را در بحث تامین آب مورد نیاز استخرهای پرورش ماهی نمی‌پذیرد و در این زمینه از بار وظایف خود شانه خالی می‌کند.

کشت غیرمجاز برنج برای آبزی‌پروران مشکل ساز شده است

همچنین شاکر روشن فکر یکی دیگر از پرورش‌دهندگان آبزیان در خرمشهر عنوان کرد: مزارع غیر مجاز کشت برنج در خوزستان یکی از بحث‌هایی است که باعث شده شرایط برای آبزی‌پروران خوزستان به خصوص در پایین دست به این شکل شود که آب به ما نرسد و بسیاری از ماهیان پرورشی در استخرها به دلیل شوری یا کمبود آب تلف شوند. ورود پساب این کشت‌های غیر مجاز به درون رودخانه باعث افزایش شوری آب می‌شود و وقتی که آب به مزارع پرورش ماهی در پایین‌دست می‌رسد، غیر قابل استفاده و شور است.

امسال افت شدید تولید داریم

وی افزود: میانگین EC آب در استخرهای پرورش ماهی شهید احمدیان خرمشهر حدود 12 هزار میکروموس بر سانتیمتر است و این میزان شوری آب باعث مرگ بسیاری از ماهیان شده است. وقتی شوری آب افزایش پیدا می‌کند، حتی اگر ماهی تلف نشود، رشد خوبی نخواهد داشت و به وزن استاندارد نمی‌رسد و این مساله نیز باعث افت شدید تولید می‌شود.

آبزی‌پروران در حال نابودی هستند

این پرورش دهنده آبزیان ادامه داد: با این شرایطی که به وجود آمده آبزی پروران در حال نابودی هستند. در بازپرداخت تسهیلات جاری که دریافت کرده‌ایم با مشکل مواجه هستیم زیرا بسیاری از تولیدات ما از بین رفته و امسال وضعیت بسیار وخیم است. هزینه‌های جاری ما امسال افزایش پیدا کرده اما ماهیان ما از بین رفته‌اند و هیچکس نیز پاسخگوی مشکلات ما نیست.

روشن فکر خاطرنشان کرد: اگر به فکر پرورش دهندگان ماهیان گرمابی در استان خوزستان نباشند، این صنعت با این حجم عظیم سرمایه‌گذاری انجام گرفته در آن از بین خواهد رفت. مسوولان باید به این صنعت بسیار مهم در استان خوزستان، توجه ویژه کنند و برای حل مشکلات این بخش از همه ابزارهایی که در اختیار دارند، استفاده کنند تا صنعت آبزی پروری در خوزستان به زمین نخورد و بتواند به حیات خود ادامه دهد.