روایت «دکتر سیاوش احمدی نوربخش» متخصص جراحی دامپزشکی از اما و اگرهای حیوان‌آزاری

بسیاری از کشورها حیوان‌آزاری را فی‌نفسه یک جرم قضایی می‌دانند اما حیوان‌آزاری در ایران، جرم انگاری نشده و قوانین عام موجود هم قوانین زیست‌محیطی (نه قوانینی در حمایت از جانوران) هستند؛ هرچند در سال‌های اخیر فعالیت‌هایی انجام شده تا حیوان‌آزاری، جرم‌انگاری شده و به حیطه جرایم وارد شود.

به گزارش حکیم مهر به نقل از سینا، «دکتر سیاوش احمدی نوربخش» متخصص جراحی دامپزشکی در این خصوص گفت: سابقه توجه به حقوق حیوانات، بسیار پیش از موج جدید حقوق حیوانات در غرب، در میان آیین باستان ما و از جمله در آموزه های اسلامی وجود داشته است. به عنوان مثال روایت داریم پیامبر(ص) هنگام عبور لشگریان مسلمانان به سگی بر خوردند که به توله‌های خود شیر می داده، پیامبر دستور می‌دهند مسیر کاراوان تغییر کند تا آن سگ و توله هایش آزار نبینند. یا روایت داریم که چاقو را نباید جلوی چشم گوسفند تیز کرد یا اگر به سگی غذایی نشان دادید آن لقمه را دیگر از او دریغ نکنید. این در حالی است که در روزگار ما، گاه آزارهای شنیعی به حیوانات و از جمله به سگ ها روا داشته می شود.

وی افزود: امروزه سگ به عنوان یک کالای استراتژیک در جهان به حساب می آید. سگ های تربیت شده در هلال احمر، مراکز آتش نشانی، نیروهای نظامی، بیمارستان ها و .... کاربرد فراوان دارند. کالایی که هر کشوری باید به فکر تامین آن باشد. در بسیاری از جوامع این سگ ها دارای کارت شناسایی، مزایا و حقوق دارند اما همیشه اوضاع اینگونه نیست، گاهی اوقات شاهد حیوان آزاری بسیاری از حیوانات هم هستیم. حیوانات حتی در محیط آزمایشگاهی نیز از سوی افراد با تحصیلات عالیه مورد آزار و اذیت قرار می گیرند. مشاهدات حاکی از رفتار بسیار دلخراش با حیوانات در دانشکده ها و آزمایشگاه ها در کشور است. خشونت در بین برخی از این افراد نهادینه شده یا درک یا حساسیتی به این موضوع ندارند.

وی اظهار کرد: یک تعداد از حیوانات را قانون حمایت می کند. استانداردهای محیطی را طوری درست می کنند که کمتر عذاب بکشند اما تعداد دیگر زیاد خوش شانس نیستند حتی در دانشگاه های کشور نیز مورد اذیت و آزار قرار می گیرند.

به گفته وی، همه مشکل‌ها به دلیل "نبود قانون" است. حیوان زمانی که در حصار انسان است، نمی تواند از خودش دفاع کند. او اختیاری ندارد. وجدان یا قانون( با وارد کردن فشار)، مانع انجام این آزار و اذیت ها می شود. در شرایط نبود قانون، می توان به وجدان پرداخت. وجدان بیدار افراد تاثیرگذار، از جمله دانشگاهیان می‌تواند آن فقدان قانون را تا حدودی جبران کند. افراد تاثیر گذار در دانشگاه ها پرورش پیدا می کنند.

وی ادامه داد: امروزه سخت گیری زیادی روی برخی حیوان ها در دنیا وجود دارد و بحث گونه پرستی پیش آمده است. این اعتقاد وجود دارد، برخی گونه ها از برخی دیگر بهترند. برای مثال گاه دیده میشود میمون سگ و گربه بیشتر مورد مراقبت اند و کمتر با آنها بدرفتاری میشود، تا برخی دیگر گونه ها مانند موش یا در برخی جوامع خوک! این تبعیض در رفتار آیا موجه است؟ در بحث حقوق حیوانات امروزه این موضوع محل توجه است.

به گفته وی، همچنین برخی جلوه های تبعیض مانند ولگردی، حیوان خانه (بهتر است مرکز نگهداری حیوان گفته شود)، صاحب حیوان (واژه دارای سرپرست بهتر است) در فرهنگ گفتاری قابل مشاهده است.

نوربخش یادآور شد: تقریبا تمام حیوانات آزمایشگاهی دچار وضعیتی می‌شوند که بدان درماندگی آموخته شده (Learned Helplessness) می‌گویند. در این مرحله حیوان با دچار شدن به حالت روانی به این نتیجه می رسد که دیگر تلاشی نکند و سختی، درد و رنج زندگی اش را بپذیرد.

چه باید کرد؟

وی گفت: باید از حیوان ها استفاده کنیم. یک سری کارها را نمی توان به روی انسان انجام داد. از طرف دیگر حیوان هایی داریم که رنج می کشند بنابراین دو بحث حقوق و رفاه حیوانات مطرح می شود.

حقوق حیوان ها ریشه در تفکرات ایمانوئل کانت دارد. رفتارهای ابزاری در هر حالتی غیر قابل قبول است. رفاه حیوانات نیز ریشه در فایده گرایی دارد. تفکر این است که فدا شدن رفاه یک موجود اگر باعث افزایش رفاه موجود دیگر بشود آن زمان می توان گفت انجام این کار موجه است. در دیدگاه این فلسفه همکاری پژوهشگر در جهت کاهش میزان آسیب به حیوان ها مطرح می شود. با این رویکرد و دیدگاه، می توانیم به انجام پژوهش های اخلاقی و صحت علمی پژوهش ها کمک کنیم.

وی گفت: اصول رفاه حیوانات بر سه R  مبتنی است. نخست جایگزینی "Replacement " است یعنی از روش هایی استفاده کنیم که نیاز به حیوانات ندارند. دومین اصل کاهش " Reduction " است یعنی اگر از حیوانی استفاده کنیم به کمترین میزان ممکن کاهش دهیم. سومین اصل بهینه سازی تکنیک های آزمایشگاهی "Refinement" است یعنی حیواناتی که به هر نحو استفاده می شوند در شرایط استاندارد و بهینه نگهداری شوند و پژوهشی که روی اینها انجام می شود بر اساس استانداردهای روز دنیا باشد.

با حیوانات باید با رافت اسلامی برخورد شود

«محسن جعفری نژاد بسطامی» مدیرکل محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد با اشاره حقوق مدنی و لایحه قانون حمایت از حیوانات که هنوز به تصویب نرسیده، گفت: با حیوانات نه به عنوان یک وظیفه سازمانی و قانونی بلکه نگاه کلانی که این سازمان دارد و در دین ما نیز آمده باید با همه موجودات با رافت اسلامی برخورد شود.

وی در خصوص علت حیوان آزاری تصریح کرد: ریشه اصلی حیوان آزاری از نبود فرهنگ مناسب در بین افرادی که اقدام به این عمل زشت می‌کنند، آب می‌خورد.

وی در پاسخ به این سوال که آیا در کشور های دیگر ای معضل وجود دارد، ادامه داد: در کشورهای توسعه یافته اینگونه مسایل در کمترین حد ممکن است.

مدیرکل محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد با بیان اینکه برای رفع این مشکل باید ابتدا فرهنگ سازی، اطلاع رسانی و آموزش لازم صورت گیرد، عنوان کرد: باید با کسانی که قصد نگهداری از حیوانات اهلی را دارند آموزش های لازم داده شود و با کسانی که اقدام به حیوان آزاری می کنند به صورت قانونی برخورد لازم شود.