دبیر اولین نشست تخصصی زیست فناوری کشاورزی با بیان اینکه
کاربردهای تراریخته در مواد غذایی و خوراک دام است، گفت: در ایران نزدیک به دو دهه
از تراریخته‌ها استفاده می‌شود و شاهد تحول فناوری تراریخته در این مدت بودیم.
به گزارش حکیم مهر به نقل از فارس،
اولین نشست تخصصی زیست فناوری کشاورزی، با حضور اساتید دانشگاه، دانشگاه شهید
بهشتی تهران و دانشگاه علوم پزشکی امروز در سالن امفی تئاتر شهدای گمنام دانشگاه
کشاورزی ساری برگزار شد.
این نشست برای بار اول با همکاری ستاد توسعه زیست فناوری
کشور و دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران برگزار شد.
«علی دهستانی» دبیر اولین نشست تخصصی زیست
فناوری کشاورزی در ابتدای این نشست اظهار کرد: هدف از برگزاری این نشست آشنایی
بیشتر مردم و مخاطبان با محصولات تراریخته و مرور وضعیت محصولات تراریخته در ایران
و کل دنیا، جا انداختن این تراریخته‌ها و بحث در مورد خطرات احتمالی آن است.
وی به تعریف مفاهیم مهمی چون ژن، دستورژی ژنتیکی، انتقال ژن،
افزایش یا خاموشی ژن یا کاهش و تراریخته پرداخت و اظهار کرد: تفاوت‌هایی بین روش‌های
به‌نژادی سنتی و مهندسی ژنتیک وجود دارد، که این اختلاف در بحث‌های انتقال ژن،
ساختار ژنتیکی، استفاده از واسطه‌ها، فناوری جدید و تغییرات بزرگ است.
استفاده دو دهه‌ای ایران از تراریخته‌ها
دهستانی خاطرنشان کرد: کاربردهای تراریخته در مواد غذایی و
خوراک دام است که در ایران نزدیک به دو دهه در استفاده می‌شود و شاهد تحول
فناوری تراریخته در این مدت بودیم، عمده گیاهان تراریخته در دنیا؛ سویا، ذرت،
کلزا و پنبه هستند که به صورت مستقیم و غیرمستقیم استفاده می‌شوند، البته میوه‌ها
و سبزیجاتی چون پاپایای مقاوم در هاوایی و بادمجان مقاوم به حشرات در هند تولید
شدند که تولیدشان با وجود موفقیت بنا بر دلایلی متوقف شد.
وی تصریح کرد: حساسیت گیاهان صنعتی کمتر از میوه‌ها و
سبزیجات است، با مروری بر سوابق تولید تجاری، شرق آسیا در تولید محصولات تراریخته
هنوز به دلایل حقوقی به مقدار انبوه نرسیده، یا اینکه به دلیل عدم استقبال
کشاورزان تولیدش کم شده است، کشورهایی از دنیای جدید یا کشورهایی که دچار زیادی
جمعیت هستند در این بحث فعالند.
وجود نوسانات در دنیا در بحث محصولات تراریخته
وی اضافه کرد: در اکثر کشورها سازمان‌هایی چون سلامت بهداشت،
محیط زیست و کشاورزی از نهادهای تصمیم‌گیر در این زمینه هستند، با مروری بر وضعیت
کشورهای مختلف در بخش تولیدات تراریخته درمی که همه دچار نوساناتی شدند.
دهستانی گفت: کشور آمریکا اولین کشور تولیدکننده محصولات
تراریخته بوده و استقبال عمومی مردم آن در این بخش زیاد شده است، اکثر
محصولاتشان تراریخته است، در اروپا هم تولید می‌شود که برچسب گذاری محصولاتش
الزامی است ولی طی سال‌های اخیر اقبال عمومی کمتر شده است، چین هم تولید می‌کند
ولی توسعه ندارد، در کشور هند رشد اولیه داشته به‌طوری که پنبه BT آن در دنیا شاخص است و بیش از هزار نوع آن
در هند کشت می‌شود، در مجموع در هند در سه سال اخیر فعالیت تراریخته کمتر شد.
دهه ۸۰
اوج فعالیت‌های تراریخت در ایران بود
این مسؤول یادآور شد: در کشور نیوزیلند تولید محصولات
تراریخته ممنوعیت تولید دارد ولی مصرف می‌کنند، در کل کشورهای جدید که زمین
کشاورزی زیادی دارند استقبال بیشتری در بخش تولید محصولات تراریخته دارند، در
مورد وضعیت پژوهش در ایران آمار دقیقی نداریم ولی دهه ۸۰ اوج فعالیت‌های تراریخته در
ایران بود که الان فاصله گرفتیم و نیاز به جبران است، الان تکنولوژی ژنومی در دنیا
و ایران مطرح است ولی در بخش تراریخته بخش دولتی ورود پیدا نمی‌کند.
تشریح دلایل موافقان با تولید محصولات تراریخته
وی با اشاره اینکه طرح تولید محصولات تراریخته موافقانی
دارد، اظهار کرد: از عمده دلایل موافقان این طرح می‌توان به کاهش افزایش محصولات
اساسی غذایی، کاهش فشار بر منابع طبیعی، وجود فرایندهای طبیعی طی تکامل، مقایسه
با روش اصلاح، کاهش مصرف نهاده‌ها، آلودگی محیط، استفاده از منابع غیرقابل
استفاده، کاهش هزینه‌ها و افزایش سود کشاورزان اشاره کرد.
دهستانی گفت: مخالفان این طرح هم دلایلی چون انحصار کشورها و
دولت‌های بزرگ، حذف کشاورزان خرد، نامتوازن شدن مناسبات و قدرت‌های جهانی در
تولیدات غذایی، کاهش تنوع زیستی، افزایش آلودگی محیط زیست، فرار ژن، صدمه به
موجودات مفید غیر هدف، ایجاد مقاومت و آثار سوء بر سلامتی اشاره کرد.
تحلیل نهایی
دبیر این نشست تخصصی افزود: بر این اساس طبق تحلیل می‌توان
گفت که ترس ایران از محصولات تراریخته، عدم آگاهی به فرآیند تولید، نوهراسی غذایی
چون جوش شیرین، پالم یا شیر پاستوریزه که قبلا وجود داشت، تروریستم، بیوتروریسم و
اگروتروسیم ایجاد آرامش، وحشت و بی‌ثباتی، روانی، اجتماعی، اقتصادی وجود
دارد.
وی اظهار کرد: طبق بررسی روانشناسی در دنیا، کشاورز یا مصرف
کننده حس نمی‌کند محصولات تراریخته برایش مفید است و بیشتر ضررها را می‌بیند،
به نظر من وضعیت کشور ایران با توجه به اقلیم متفاوت و کمبود منابع تولیدش شاید
چندان مناسب نباشد که نیاز به بررسی دارد، چرا که بازارهای محصولات دیگر دچار خطر
می‌شود، برخی می‌گویند ژن‌ها اثرگذار است و ممکن است وارد بدن بشود ولی در واقع
اینجور نیست.
در ادامه «دکتر شعبانعلی خداشناس» در مورد چشم‌انداز بازار و
تحقیقات زیست فناوری پزشکی در جهان در مورد وضعیت بازار بیوتکنولوژی پزشکی در دنیا
و میزان تجارت و محصولاتش مطالبی را عنوان کرد و گفت: در ایران در سال ۲۰۱۱، بوتاکس به ارزش ۵۰ میلیارد تومان وارد شد با
اینکه در کشور تولید داریم، ما خودمان می‌توانیم در این بخش تولیدات بهتری داشته
باشیم.
وی افزود: بیوتکنولوژی علمی است که بیش از ۴ هزار سال قدمت دارد،
بیوتکنولوژی مدرن از سال ۱۹۲۰
با کشف پنیسیلین آغاز شد در پی آن اولین شرکت در سال ۱۹۷۶ در دنیا با نام جینتک به ساخت
انسولین، پنیسیلین و غیره پرداخت که درآمد بالایی کسب کرد، قرن بیست و یک را
قرن طلایی این محصولات نامیدند که دوبرابر بودجه کشور ایران در ۲۰۱۱ دارو در دنیا فروختند نرخ رشد
آن ۱۵ درصد
در سال است که بیش از نرخ رشد جهانی است.
خداشناس گفت: از نظر میزان و سرعت تولید در این بخش کشور
آمریکا حرف اول را در دنیا می‌زند، سال‌های سال طول می‌کشد تا طرحی در بخش
بیوتکنولوژی از مرحله تحقیق به تولید برسد، بیشترین داروهایی که فناوری زیستی
دارند داروهای متابولیک هستند.
