قوانین حوزه دام کوچک مربوط به ۵۰ سال پیش است/ دو پیشنهاد برای جلوگیری از صدور شناسنامه‌ی حیوانات خانگی از سوی افراد غیردامپزشک

حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: «با گذری کوتاه در خیابان انقلاب و چاپخانه‌های مختلف می‌توان در هر موردی و با هر سلیقه‌ای، شناسنامه برای دام کوچک دریافت کرد»؛ این را عضو هیات مدیره جامعه دامپزشکی حیوانات کوچک و کمیته دام کوچک نظام دامپزشکی تهران به حکیم مهر می‌گوید. از نظر «دکتر سیاوش جباریزاده» قوانینی که درحال حاضر در حوزه دام کوچک وجود دارد، به شدت قدیمی و مربوط به سال ۱۳۵۰ است.

او معتقد است که شهرداری خیلی اوقات کاری به قانون ندارد و به نوعی به دنبال این است که بتواند از عدم اطلاع همکاران دامپزشک از قانون، برای خود یک درآمد اقتصادی ایجاد کند.

حکیم مهر: آقای دکتر، جایگاه دام کوچک در دامپزشکی کجاست؟

دامپزشکی در زمینه دام کوچک به شدت در حال رشد است و این واقعیت را نمی‌توان پنهان کرد. شاید تا چند سال پیش به این شکل نبود و می‌شد این بعد از دامپزشکی را خیلی جدی نگرفت، اما امروز واقعیت این است که نمی‌توان آن را پنهان کرد و هر طور که هست باید به این حوزه رسیدگی کرد. با وجود اینکه در کشور ما به خاطر یک سری مسائل، ترجیح بر این است که حوزه دام کوچک خیلی دیده نشود اما در واقعیت، به خاطر نمودی که دارد و اهمیت بحث سلامت و بهداشت شهری، حتی کسانی که حیوان خانگی هم ندارند به نوعی می‌توانند درگیر این قضیه شوند. لذا چیزی نیست که بتوان آن را انکار کرد و قطعا باید به نحوی با آن روبرو شد و قوانینی را برای آن تدوین کرد که به درد خود این حوزه بخورد.

حکیم مهر: مگر الان قوانین وجود ندارد؟

 متاسفانه قوانینی که درحال حاضر در حوزه دام کوچک وجود دارد، به شدت قدیمی و مربوط به سال ۱۳۵۰ است. حتی خیلی از واژگانی که در این قوانین استفاده شده، در عرف و محاوره امروز مصطلح نیست و استفاده نمی‌شود. بنابراین قطعا در زمینه دام کوچک ما نیاز به این داریم که قوانین بازنگری شود.

حکیم مهر: قوانین چگونه باید بازنگری شوند؟

رویه‌ی‌ آن به این شکل است که باید به پیشنهاد وزارت جهاد کشاورزی، سازمان دامپزشکی و نظام دامپزشکی تدوین شده و برای تصویب به مجلس برده شود، اما واقعیت این سال‌ها و چشم‌اندازی که الان مشخص است، خیلی نمی‌توان امیدوار بود که صرفاً با اصلاح قوانین، مشکلات را حل کنیم. بنابراین باید سعی کنیم در مشکلات موردی و اورژانسی که خیلی جلب توجه می‌کند، غیر از بحث اصلاح قوانین، راه‌های دیگری را هم مدنظر داشته باشیم تا بتوانیم مسائل را مدیریت کنیم. اصلاح قانون مساله‌ای نیست که بتوان نسبت به آن چشم‌انداز کوتاه‌مدتی داشت و به آن دل بست.

حکیم مهر: چالش‌های دیگر حوزه دام کوچک چه چیزهایی هستند؟

یکی دیگر از چالش‌های حوزه دام کوچک، درمان غیرمجاز است. معضلاتی وجود دارد که آسیب زیادی به این حیطه می‌زند. در حدی که درحال حاضر، خیلی از کارهایی را که دامپزشکان باید انجام دهند، افرادی انجام می‌دهند که حتی تحصیلات آکادمیک هم ندارند، چه برسد به اینکه بخواهند دامپزشک باشند. ما در زمینه درمان غیرمجاز خیلی باید دقیق‌تر قضیه را بررسی کنیم، چراکه این یکی از معضلات اصلی است که ما با آن دست و پنجه نرم می‌کنیم. متاسفانه مشکلات فقط هم از داخل دامپزشکی نیست، بلکه از خارج دامپزشکی هم مشکلات زیادی هست، مثل بحث شهرداری‌ها.

حکیم مهر: راهکار حل معضل درمان غیرمجاز چیست؟

بحث درمان غیرمجاز را از چند جهت می‌توان بررسی کرد. یکی همان بحث قوانین است و دیگری اعمال نظارت و همچنین شناسایی. در حوزه قوانین، مشخصا خلاء وجود دارد و نمی‌توان آن را انکار کرد. اما قوانینی هم وجود دارد که با استناد به آنها ما بتوانیم با درمانگران غیرمجاز برخورد کنیم، مثلا ماده ۱۱ و ماده ۱۲ قانون سازمان دامپزشکی کشور مشخصاً نوع مجازات را هم برای متخلفان تعیین کرده است که حبس از ۳ تا  ۶ ماه است. لذا با وجود خلاء‌ قانونی، اما قوانینی وجود دارد که ما بتوانیم به آن استناد و با درمانگران غیرمجاز برخورد کنیم. بحث بعدی نظارت است؛ شما بهترین قوانین را هم تدوین کنید، اگر بر روی آن نظارت انجام نشود، هیچ فایده‌ای ندارد.

حکیم مهر: نظارت باید از طرف سازمان نظام دامپزشکی باشد یا سازمان دامپزشکی؟

از آنجا که صدور پروانه و موارد مربوط به پروانه‌ها در نظام انجام می‌گیرد، لذا ابتدا نظام باید نظارت را بیشتر کند. اما بحث مهمتر، شناسایی مجرم است. در حال حاضر فرایند صدور شناسنامه در دام کوچک به شکلی است که به راحتی می‌توان آن را از هرجا صادر کرد و نیازی نیست که برای صدور آن تحصیلات دامپزشکی یا پروانه داشت. با گذری کوتاه در خیابان انقلاب و چاپخانه‌های مختلف می‌توان در هر موردی و با هر سلیقه‌ای شناسنامه دریافت کرد.

علاوه بر شناسنامه، مهر نیز به همین شکل و به راحتی قابل ساخت است. بنده رئيس کمیته حقوقی جامعه دامپزشکی حیوانات کوچک هم هستم و موارد زیادی می‌بینم که پرونده‌‌ای می‌آید که شخص صاحب مهر روی شناسنامه، اصلاً وجود خارجی ندارد؛ نه تنها دامپزشک نیست بلکه اصلا وجود خارجی ندارد و اسم و فامیل او فرضی است. شخصی که مراجعه کننده و صاحب پت است، شناسنامه را یا از پناهگاه یا هر جایی که سگ را واگذار می‌کنند یا می‌فروشند، می‌گیرد. آن بنده خدا اطلاعی از جزئیات آن ندارد و می‌بیند که روی آن لیبل و مهر هست. همکاران دامپزشک هم که پت به آنها مراجعه می‌کند، شناسنامه را باز می‌کنند و می‌بینند که لیبل خورده و یک مهر هم روی آن هست. آنها هم متوجه نمی‌شوند که آن شخص واقعی است یا نه و آیا پروانه دارد یا خیر. بنابراین شناسایی مجرم و شخصی که خطا می‌کند، شاید حتی مهمتر از بحث قانون و نظارت باشد. یکی از مواردی که ما روی آن کار می‌کنیم این است که فرایند به این شکل نباشد که به راحتی بتوان شناسنامه تهیه کرد و شخص از هر منبعی، با هر شکل و شمایلی که دوست دارد و با سلیقه خود، شناسنامه بگیرد و مهر بزند و به دست صاحب پت بدهد.

حکیم مهر:‌ با چه راهکاری؟

حداقل باید از طریق مراجع قانونی مثل نظام دامپزشکی توزیع شود. اگر شناسنامه‌های متحدالشکلی وجود داشته باشد که فقط از سمت نظام دامپزشکی و فقط هم به افرادی که پروانه دارند، توزیع شود، همین یک مورد می‌تواند خیلی از اتفاقاتی را که در این زمینه می‌افتد، کنترل کند. فرد متخلف و بدون پروانه، وقتی دسترسی به شناسنامه معتبر نداشته باشد، به این راحتی نمی‌تواند برای سگی که در پناهگاه است، شناسنامه بخرد و واکسن جعلی هم برای او بزند و و آن را توزیع کند.

بحث بعدی لزوم طراحی سامانه‌ای است که این اطلاعات در آن ثبت شود. سامانه‌ای که در آن یک رمز ورود برای افرادی که فقط صاحب پروانه هستند، داده شود. یعنی بعد از اینکه فرد شناسنامه را گرفت، ‌شخصی بتواند واکسن بزند که آن واکسن و مشخصات را در سامانه ثبت کند. همچنین شخصی بتواند وارد سامانه شود که پروانه داشته باشد. وقتی سامانه‌ای طراحی شود که فقط افرادی که دارای پروانه هستند وارد آن شوند، دست خیلی از متخلفان کوتاه می‌شود.

خوشبختانه در کمیته دام کوچک نظام دامپزشکی بحث‌های زیادی روی این مساله می‌شود و ما امیدواریم که به یک نتیجه برسد و بتوانیم این کار را عملیاتی کنیم. در اینجا بحث مالی هم مطرح است. در واقع کاری که همکاران ما باید انجام دهند و منافع مالی آن باید در کلینیک‌ها و برای همکاران ما باشد، متاسفانه به افرادی می‌رسد که بدون داشتن تحصیلات، این کارها را انجام می‌دهند و این بخش اقتصادی را هم از دامپزشکان گرفتند.

حکیم مهر: به مساله شهرداری‌ها هم اشاره کردید. چرا شهرداری در این زمینه سلیقه‌ای عمل می‌کند؟

در مورد رویکرد شهرداری دو مبحث وجود دارد؛ شهرداری خیلی اوقات کاری به قانون ندارد و به نوعی به دنبال این است که بتواند از عدم اطلاع همکاران از قانون، برای خود یک درآمد اقتصادی ایجاد کند. فعالیت قانونی کلینیک‌ها در محل‌های مسکونی ماده واحده‌ای است که در سال ۶۶ برای پزشکان تصویب شده مبنی بر اینکه پزشکان در محل‌های مسکونی چه به‌صورت استیجاری و چه به‌صورت ملکی، می‌توانند فعالیت داشته باشند. در این قانون هیچ چیز مجزا نشده است، بلکه صراحتاً پزشکان و حرف وابسته آمده است. قوانینی هم هست که ثابت می‌کند دامپزشکی جزء حرف وابسته پزشکی هست. البته شهرداری هم در مقابل یک سری دلایل دارد و ارائه می‌کند. این مساله کمی بینابین شده است اما قانون به نوعی از دامپزشکی حمایت می‌کند. شهرداری از این قضیه سوء استفاده کرده و به همکاران می‌گوید که در جای مسکونی نمی‌توانند کار کنند.

در این میان برخی افراد هم بدون اینکه با ما درمیان بگذارند و بدون پشتوانه قانونی جلو رفتند و در دیوان رأی به ضرر آنها صادر شد که این مقداری کار ما را سخت کرده است، چون اگر چند رای منفی در دیوان داشته باشید، شهرداری می‌تواند برای وحدت رویه اقدام و مشکلات را جدی‌تر کند. لذا بحث اصلی شهرداری این است که می‌گویند دامپزشکان جزء حرف وابسته پزشکی نیستند و نمی‌توانند در جای مسکونی کار کنند. ما در این زمینه خیلی تلاش کردیم و همین الان هم کمیته حقوقی و جامعه دامپزشکی حیوانات کوچک در تلاش است که از طریق مجلس این مشکل را حل کند که اگر این اتفاق بیفتد، شاید تا ۳ ماه آینده نتیجه آن مشخص شود.

حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.