معمای کمبود واکسن تب برفکی در چهارمحال و بختیاری/ نظام دامپزشکی: کمبود داریم/ اداره‌کل دامپزشکی: هیچ‌گونه کمبودی وجود ندارد!

تامین واکسن تب برفکی یکی از دغدغه‌هایی است که این روزها صنعت دامپروری و دامداران با آن مواجه هستند و این دغدغه در بین دامداران چهارمحال و بختیاری نیز وجود دارد.

به گزارش حکیم مهر به نقل از ایرنا، تب برفکی یک بیماری ویروسی شدید و بسیار واگیر در حیوانات زوج سم است که از نظر اقتصادی، می‌تواند آسیب‌های زیادی را به همراه داشته باشد.

تا زمانی که ویروس این بیماری در گردش و دام بیمار وجود داشته باشد احتمال انتقال ویروس از دامی به دامی دیگر وجود دارد.

داشتن سویه و زیرسویه‌های زیاد، کار مبارزه با این ویروس و بیماری را سخت کرده است، از آنجا که تب برفکی بومی ایران است به همین دلیل می‌توان گفت که تب برفکی به طور تقریبی همیشه وجود دارد. این مساله اهمیت پیشگیری از شیوع بیماری تب برفکی را با انجام واکسیناسیون منظم در کنار رعایت اصول بهداشتی نشان می‌دهد.

واکسن‌های تجاری ساخته شده با ویروس غیرفعال به طور منظم در سراسر جهان برای کنترل این بیماری استفاده می‌شوند.

در طی چند دهه گذشته، استفاده گسترده از واکسن‌های تب برفکی مانع از پیشرفت و انتقال بیماری و همچنین کاهش شیوع آن شده است.

واکسن برای اینکه کارایی لازم را داشته باشد باید از مراجع قانونی تهیه و زنجیره سرد آن رعایت شود، به عبارت دیگر واکسن باید در تمام مراحل حمل و نقل تا رسیدن به دست دامدار، در دمای مناسب نگهداری شود تا عملکرد مطلوب را داشته باشد.

اگر چه هم اینک نمونه‌های داخلی یا خارجی این بیماری در کشور وجود دارد با این حال گاهی اوقات مشکلاتی در رابطه با کمیت و کیفیت واکسن مورد نیاز تب برفکی در بازار ایجاد می‌شود، مشکلاتی که می‌تواند به قیمت از دست رفتن سرمایه یک دامدار تمام شود و این مشکلی است که این روزها دامداران چهارمحال و بختیاری با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.

دامداران استان این روزها وقتی برای خرید واکسن تب برفکی به مراکز واکسیناسیون دامی مراجعه می‌کنند، با پاسخ "فعلا واکسن نداریم" روبه‌رو می‌شوند.

دامداران واکسن مورد نیاز را از مراجع قانونی تامین کنند

مسوول یکی از مراکز واکسیناسیون دام در شهرکرد به خبرنگار ایرنا گفت: در حال حاضر حدود یک هفته است که واکسن ایرانی تب برفکی در بازار توزیع نشده است، واکسن خارجی کم و بیش وجود دارد ولی چون ویال آن بزرگ و برای تعداد زیاد دام است ،دامداران رغبتی به استفاده از آن ندارند.

رحمان دانش، با بیان اینکه واکسن تب برفکی ۳۰۰ دوزی برای گوسفند با قیمت بالا موجود است، افزود: این مساله سبب شده که این واکسن‌ها برای دامدار به صرفه نباشد، به همین دلیل آنها بیشتر به دنبال واکسن ایرانی هستند چون جواب‌دهی بیشتری نیز داشته است.

وی خاطر نشان کرد: به تازگی شرکت‌های توزیع واکسن در استان اعلام کرده‌اند که تعدادی واکسن فرانسوی نیز موجود است اما هزینه آنها نیز بالا است.

مسوول این مرکز واکسیناسیون دام با تاکید بر تهیه واکسن از سوی مراجع قانونی، بیان کرد: دامداران وقتی نتوانند واکسن را به صورت قانونی تامین کنند، نسبت به تهیه آن از مراجع غیرقانونی اقدام می‌کنند، مشکل این قبیل واکسن‌ها این است چون به صورت غیر قانونی هستند، به طور معمول زنجیره سرد در آنها رعایت نمی‌شود، انتقال واکسن باید با استفاده از ماشین‌های یخچال‌دار و در شرایط دمایی مناسب انجام شود.

دانش ادامه داد: زمانی که درگیری تب برفکی وجود دارد، بهترین حالت این است که فرد جدید وارد دامداری نشود و خود دامدار اگر توانایی دارد تزریق واکسن را انجام دهد، اما چنانچه دامدار توانایی تزریق واکسن نداشته باشد، این کار توسط مراکز واکسیناسیون با رعایت موارد ایمنی و استفاده از لباس‌های یکبار مصرف انجام می‌شود.

وی ادامه داد: اینکه واکسن ایرانی یا خارجی مصرف شود، بستگی دارد کدام واکسن خوب جواب دهد و این بستگی دارد که کدام سویه از ویروس تب برفکی باعث درگیری شده باشد، اما به طور معمول واکسن‌ها چند سویه از ویروس را دارند با این حال واکسن‌های تک سویه نیز وجود دارد.

مسوول مرکز واکسیناسیون دام در شهرکرد به مراجعه برای دامداران برای خرید واکسن تب برفکی اشاره کرد و گفت: ما به شرکت‌های توزیع واکسن در استان درخواست دادیم که پیگیر خرید واکسن باشند.

خارجی یا داخلی بودن واکسن مورد استفاده انتخابی است

مسوول یکی دیگر از مراکز واکسیناسیون دام در شهرستان کیار با اشاره به نبود واکسن تب برفکی به خبرنگار ایرنا گفت: طبق پیگیری که ما انجام دادیم، گفتند هفته آینده واکسن تامین و در اختیار ما قرار داده می‌شود.

«رامین رخشان»، با اشاره به مراجعه دامداران برای خرید واکسن تب برفکی افزود: یکی از علل کمبود واکسن ایرانی تب برفکی، تقاضای زیاد برای خرید آن است اما واکسن ترکیه‌ای به دلیل شیوع کرونا و لغو پروازها در بازار وجود ندارد.

وی، با بیان اینکه در شهرستان کیار تب برفکی بین دام سبک شیوع بیشتری دارد، خاطر نشان کرد: دامدارانی که در خوزستان بودند تزریق واکسن را انجام داده‌اند در استان نیز از اوایل اسفندماه تزریق واکسن شروع شده است، با این حال همه نسبت به تزریق واکسن تب برفکی اقدام نکردند.

مسوول این مرکز واکسیناسیون با تاکید بر اینکه خارجی یا ایرانی بودن واکسن امری انتخابی و وابسته به نظر دامدار است، ادامه داد: متاسفانه تا زمانی که دام مریض و یا موردی از بیماری مشاهده نشود دامدار برای خرید و تزریق واکسن اقدام نمی‌کند و این یک فرهنگ اشتباه است.

مسوول یکی دیگر از مراکز واکسیناسیون در لردگان نیز به خبرنگار ایرنا گفت: حدود یک هفته است واکسن ایرانی نداریم و در حال حاضر فقط واکسن ترکیه‌ای موجود است، اما به دلیل بزرگ‌بودن ویال آن برای گله‌های بزرگ کاربرد دارد.

«امیر کسمایی» افزود: قبل از شیوع کرونا واکسن به میزان کافی بود، ولی با شیوع کرونا کمبود واکسن پیدا شد، البته ما واکسن را فقط برای موارد ضروری که احتمال درگیری داشتند، توزیع کردیم شاید اگر می‌خواستیم به همه متقاضیان واکسن بدهیم خیلی زودتر واکسن تمام می‌شد.

وی ادامه داد: تب برفکی در لردگان بیشتر بین گوسفندان رایج است چون برای گاو زود اقدام کردند به همین دلیل دام‌های سنگین در مقایسه با دام‌های سبک وضعیت خوبی دارند.

کمبود واکسن تب برفکی در استان

رییس سازمان نظام دامپزشکی چهارمحال و بختیاری به خبرنگار ایرنا گفت:هم‌اینک واکسن مورد نیاز دامداران را بخش خصوصی تامین می‌کند.

«دکتر مریم همت‌زاده»، با تایید کمبود واکسن تب برفکی در استان، افزود: واکسن خارجی به دلیل شرایط کرونا، وارد کشور نمی‌شود و در خصوص واکسن تولید داخل نیز مشکل تامین مواد اولیه وجود دارد.

مسوول یکی از شرکت‌های پخش و توزیع واکسن دامی در استان، به علت مرگ و میر دام با وجود تزریق واکسن تب برفکی اشاره و بیان کرد: وقتی دامدار واکسن مرتبه اول را وتال تزریق می‌کند، واکسن یادآور آن که ۶ ماه بعد است را نیز باید از همان مارک تزریق کند اما گاهی به دلیل گران‌بودن این مارک واکسن، دامدار واکسن ارزان‌تری تزریق می‌کند که همین کار ممکن است درگیری ایجاد کند.

همت‌زاده، رعایت‌نکردن زنجیره سرد را یکی دیگر از علل موفق نبودن تزریق واکسن تب برفکی دانست و خاطر نشان کرد: واکسن تا زمانی که به دام تزریق می‌شود، باید در شرایط دمایی ۴ تا ۸ درجه سانتیگراد و بدون نور نگهداری شود.

۱۳۵۰ ویال واکسن تب برفکی در فروردین توزیع شد

مسئول شرکت پخش و توزیع واکسن دامی بیان کرد: فروردین‌ماه امسال یک هزار و ۲۵۰ ویال واکسن داخلی و ۱۰۰ ویال ۳۰۰ دوزی واکسن وتال ترکیه خریداری و در استان توزیع شد، ولی در اواخر فروردین که مجدد درخواست واکسن دادیم، هنوز واکسنی تحویل داده نشده است.

همت‌زاده، با بیان اینکه قیمت واکسن‌ها متفاوت است، تصریح کرد: قیمت واکسن‌ها در حال حاضر هیچ‌گونه تغییری نداشته است و مشکل فقط نبود واکسن است، البته با پیگیری‌های انجام شده قول داده شد که ۱۰۰ ویال واکسن داخلی در هفته جاری در اختیار ما قرار دهند که البته هنوز محقق نشده است.

وی، با بیان اینکه واکسن‌های تهیه شده توسط شرکت‌های پخش و توزیع واکسن در اختیار مراکز مایه‌کوبی و واکسیناسیون دام و طیور قرار می‌گیرد، خاطر نشان کرد: متاسفانه کمبود و مشکل تامین واکسن فقط در خصوص تب برفکی نیست و برای برخی دیگر از داروهای دامی مانند واکسن دوگانه طیور نیز شرایط خوبی نداریم، حال این مشکل یا به دلیل حمل و نقل ناشی از شرایط کرونا یا کمبود مواد اولیه است.

اگرچه شرکت‌های توزیع واکسن و مراکز واکسیناسیون دام ابراز می‌کنند، که واکسن در بازار نیست اما اداره کل دامپزشکی استان این ادعا را رد کرده است و مشکل را به استقبال نکردن و نبود برنامه منظم و مدون از سوی دامداران برای واکسیناسیون نسبت می‌دهد.

هیچ گونه کمبود واکسنی وجود ندارد

معاون سلامت دامپزشکی چهارمحال و بختیاری، با تاکید بر اینکه هیچگونه کمبود واکسنی وجود ندارد، اظهار داشت: در حال حاضر انواع واکسن‌ها با برندهای وارداتی یا تولید داخل در مراکز بخش خصوصی وجود دارد و شرکت‌های توزیع واکسن می‌توانند از مراکز پخش سراسری تقاضا کنند.

حسین صالحی افزود: هم واکسن ترکیه و هم واکسن ایرانی موجود است و به تازگی نیز واکسنی از اتحادیه اروپا وارد شده است.

وی ادامه داد: گاهی دامدار چه روستایی چه صنعتی در بحث هزینه برای خرید واکسن و اجرای برنامه سر زمان مقرر، کم کاری دارند و گرنه برای تامین واکسن مشکلی وجود ندارد.

معاون سلامت دامپزشکی چهارمحال و بختیاری به شرکت‌های توزیع کننده واکسن اشاره و بیان کرد: وقتی بحث بخش خصوصی پیش می‌آید، یک روی قضیه تامین احتیاجات دامدار است اما به هر حال بخش خصوصی یک نیم‌نگاهی هم باید به سود و زیان خودش داشته باشد.

به گفته وی، دارو، تاریخ مصرف دارد، زمانی که دامپزشکی طرف قرارداد این شرکت‌ها بود، آنها مطمئن بودند که دامپزشکی خرید می‌کند و هزینه را می‌پردازد.

صالحی خاطر نشان کرد: شرکتی که داخل استان است وقتی می‌خواهد یک پارت واکسن بیاورد، سبک و سنگین می‌کند که آیا واکسن با استقبال دامدار رو به رو می‌شود و آیا تا زمانی که دارو تاریخ مصرف دارد به فروش می‌رسد یا نمی‌رسد.

مساله واکسن در استان نیازمند بررسی است

یک دامپزشک در خصوص نبود کمبود واکسن در استان، گفت:مساله این است که واکسن به درستی در اختیار دامدار قرار نمی‌گیرد، اگر هم واکسنی باشد به صورت محدود است و همان روزهای اول تمام می‌شود.

علی انصاری، با بیان اینکه واکسن برای پیشگیری و دارو برای درمان است، افزود: در برخی موارد، واکسن زمانی که باید برای پیشگیری از بیماری دامی در اختیار دامداران قرار گیرد، وجود ندارد، خیلی از دامداران واکسن تب برفکی رو تزریق کردند، اما دامشان مبتلا و یا تلف شد، چون اعتقاد بر این است که ویروس جدید سویه ایرانی داشته و تزریق واکسن ترکیه‌ای این سویه را پوشش نداده است.

وی بیان کرد: اینگونه نیست که همیشه واکسن باشد یا همیشه نباشد متاسفانه واکسن یک مساله منسجم و نظام‌مند نیست، سازمان دامپزشکی کشور باید انسجام و دقت خود را برای اینکه دامدار به مشکل برنخورد، بیشتر کند.

انصاری، با تاکید بر اینکه واکسن وضع خوبی در استان ندارد، تصریح کرد: اگر این وسط، واسطه‌هایی وجود دارد که واکسن را در اختیار دامدار قرار نمی‌دهند، یا به گونه‌ای دیگر می‌فروشند کار من دامپزشک نیست، باید هیاتی این مساله را بررسی و گلوگاهی که ایجاد مشکل کرده را شناسایی کند.

وی، با بیان اینکه مساله واکسن را باید در قالب یک پروسه بررسی کرد، خاطر نشان کرد: اگر تولید مشکل دارد که این یک مساله کشوری است و باید آن را در مراکز واکسن‌سازی حل کرد، اما اگر مشکل در استان است باید افرادی از دامپزشکی یا بازرسی از پایین به بالا حرکت و موضوع را بررسی کنند.

این دامپزشک ادامه داد: باید دید سهم استان از واکسن‌های تولیدی و توزیعی چقدر است، از این میزان چقدر به مراکز توزیع واکسن تعلق می‌گیرد و این مراکز چگونه واکسن را در اختیار دامدار قرار می‌دهند، آیا واکسنی که به مراجعه‌کننده تحویل داده شده تزریق شده یا خیر، انجام این کار یک همت و اراده می‌خواهد، امروز برای دام واکسن نیست ممکن است فردا برای انسان نباشد.

اتحادیه دامداران باید نقش پررنگ‌تری داشته باشد

معاون سلامت دامپزشکی چهارمحال و بختیاری ادامه داد: متاسفانه دامدار به صورت سنتی فکر می‌کند که دامی که درگیر تب برفکی شود به صورت اکتسابی برای آن دام ایمنی ایجاد می‌شود و این ایمنی می تواند یک یا ۲ سال دام را ایمن نگهدارد، در حالی که تب برفکی بیماری است که سویه‌های زیادی دارد و بعد از چهار ماه با پایین آمدن سطح ایمنی می‌تواند دوباره بیمار شود.

وی به ضرورت برنامه مدون واکسیناسیون از سوی دامداران اشاره و تصریح کرد: وقتی حجم واکسن مورد نیاز مشخص باشد، شرکت‌های پخش استانی و سراسری به راحتی می‌توانند آن را تامین کنند یا حتی در اختیار اتحادیه‌ها نظیر اتحادیه دامداران قرار دهند که با برنامه‌ریزی دقیق و به موقع استفاده شود.

صالحی یادآور شد: وقتی شرکت پخش منتظر فروش واکسن‌های خود باشد به صورت محدود واکسن تامین می‌کند اما اگر مقدار واکسن مورد نیاز مشخص و تضمین شده باشد، تامین واکسن هیچ مشکلی ندارد، اتحادیه دامداران می‌تواند به نمایندگی از دامداران مقدار واکسن مورد نیاز سالانه را اعلام کند ،یعنی تضمین ضمنی دهد که این مقدار واکسنی که شرکت‌ها می‌آورند مصرف می‌شود.

وی با بیان اینکه ۲ سال است که خرید و انجام واکسیناسیون به عهده دامداران گذاشته شده است، گفت: این مساله یک بحث مدیریتی است که متاسفانه دامداران از آن استقبال نکردند به همین دلیل شاهد شیوع بیماری تب برفکی هستیم.

دولت باید دامدار را برای انجام به موقع واکسیناسیون تشویق کند

رییس هیات مدیره شرکت‎های تعاونی کشاورزی چهارمحال و بختیاری نیز گفت: تاکنون دامپزشکی چنین چیزی از ما نخواسته است اگر به ما اطلاع می‌دادند، به طور حتم این کار را انجام می‌دادیم.       

بهرام دهقانی، با بیان اینکه ۸۲ شرکت عضو این اتحادیه هستند، ادامه داد: همه دامداران جزو این اتحادیه نیستند که ما مقدار دقیق واکسن مورد نیاز سالانه را اعلام کنیم و دقیق‌ترین آمار از دام‌های استان را خود اداره دامپزشکی دارد.

وی خاطر نشان کرد: اتحادیه دامداران بیشتر در اموری مانند تامین نهاده‌ها و مایحتاج دامپروری فعالیت می‌کند، این مساله در گذشته در دست خود دامپزشکی بود و ما کاری در این رابطه انجام نمی‌دادیم.

رییس هیات مدیره شرکت‎های تعاونی کشاورزی چهارمحال و بختیاری تاکید کرد: دولت باید دامداران را به تزریق واکسیناسیون دام تشویق کند و این کار را به صورت رایگان انجام دهد.

دهقانی بیان کرد: سازمان دامپزشکی واکسن‌هایی را خریداری می‌کند که جواب‌دهی خوبی ندارند به همین دلیل دامدار راغب به خرید واکسن نیست.

واکسیناسیون دام‌های سبک در استان آغاز شده است

معاون سلامت دامپزشکی چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه مشکل تزریق نکردن واکسن تب برفکی بحث آموزش نیست، بلکه مسائل اقتصادی و استقبال نکردن دامداران است، بیان کرد: دامداران اعلام می‌کنند، هزینه واکسیناسیون زیاد است در حالی که یک ویال ۱۰۰ دوزی برای واکسیناسیون تب برفکی به ازای هر دام سنگین ۸۰ هزار ریال است که با ۳ بار تکرار در هر سال ۲۴۰ هزار ریال می‌شود و دامداران اعتقاد دارند که بدون علوفه دام تلف می‌شود، اما این حساسیت را در رابطه با واکسن ندارند در حالی که هزینه واکسن در سبد هزینه دامداران چیزی نیست.

صالحی، به فعالیت ۲ شرکت توزیع واکسن دام و طیور در استان اشاره و تصریح کرد: دامپزشکی واکسیناسیون تب مالت بروسلوز، شاربن، تست سل و تست بروسلوز را برای کل جمعیت دام سنگین و واکسیناسیون آبله، شاربن، بروسلوز و اکتیما برای دام سبک را به صورت رایگان و براساس اعتبارات تخصیص یافته ملی و استانی انجام می‌دهد.

وی با بیان اینکه سال گذشته واکسیناسیون تب برفکی در دام سبک رایگان انجام شد، گفت: ۹۰ درصد جمعیت دام سنگین روستایی را از اوایل بهمن‌ماه تا اواخر فروردین با یک وقفه به دلیل کرونا واکسینه کرده‌ایم، ضمن اینکه واکسینه دام‌های سبک ورودی عشایر را نیز شروع شده و تا اواخر اردیبهشت تمام می‌شود.

معاون سلامت اداره کل دامپزشکی چهارمحال و بختیاری با اشاره به تامین ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار دوز واکسن در سال گذشته، خاطر نشان کرد: امسال به دلیل مشکلات اعتباری که وجود داشت مقدار واکسن کمتری تامین شد، چرا که یکی از مشکلات ما بحث اعتبارات است با این حال تلاش می‌کنیم واکسن مورد نیاز را تامین کنیم.

تب برفکی همیشه در کمین دام است

صالحی، با بیان اینکه دمای هوا تاثیری روی این بیماری ندارد، خاطر نشان کرد: یک ویروس در دمای طبیعی بدن جاندار فعالیت می‌کند، گاهی اوقات درصد انتقال آن کم می‌شود ولی اینکه به صورت کامل از بین برود ممکن نیست.

وی با بیان اینکه ویروس به طور دائم در حال گردش است و به محض فراهم شدن شرایط خود را نشان می‌دهد، ادامه داد: دام مبتلا به تب برفکی پس از بهبودی  تا ۶ ماه یا یک سال می‌تواند ویروس را از خود دفع کند و باعث انتقال به دام‌هایی که ایمنی ندارند، شود.

معاون سلامت دامپزشکی چهارمحال و بختیاری با اشاره به تولید واکسن توسط ۳ شرکت تصریح کرد:یکی از شرکت‌ها بیشتر تولید واکسن دام سنگین را انجام می‌دهد.

به گزارش ایرنا، چهارمحال و بختیاری با داشتن حدود ۲ میلیون و۷۰۰ هزار راس دام سبک و سنگین عشایری، سنتی روستایی و صنعتی یکی از قطب‌های مهم دامپروری کشور محسوب می‌شود.