«دکتر علیرضا شهبازی» می‌گوید: در حال حاضر تصور نمی‌کنم بیشتر از ۸۰ نفر دامپزشک حوزه اسب در کشور داشته باشیم ...
حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: «آنچه که یک دامپزشک اسب را از یک دامپزشک معمولی متمایز میکند، بحث اسب ورزشی است که در دنیای امروز تبدیل به یک صنعت شده است.» این را رئیس کمیته دامپزشکی فدراسیون سوارکاری به حکیم مهر می‌گوید. از نظر «دکتر علیرضا شهبازی» دامپزشکی که به این شاخه ورود میکند، برای موفقیت خود باید قوانین را در مورد نژادهای مختلف اسب‌های ورزشی بداند.
وی می‌گوید: «در فدراسیون سوارکاری بحثی تحت عنوان آموزش دامپزشکان میدان مسابقه داریم تا این دامپزشکان بتوانند از عهده نگهداری و مراقبت از اسب‌های پرش، کورس، استقامت و... به خوبی برآیند.
شهبازی به شائبه‌های درآمدی دامپزشکان اسب نیز پاسخ می‌دهد و تصریح میکند: «به این شکل نیست که دامپزشک اسب میلیون میلیون درآمد داشته باشد. ما باید یک چیز را در نظر بگیریم که دامپزشک اسب باید به صورت شبانه‌روزی و اورژانسی کار کند. دامپزشکان اسب در شرایط کنونی قریب به ۲۰۰ یا ۳۰۰ میلیون تومان سرمایه تجهیزاتی را پشت خودروهای خود حمل میکنند و این در حالی است که گاهی حیوان تلف میشود و آنها نمی‌توانند هزینه‌های خود را وصول کنند.»
حکیم مهر: تفاوت دامپزشکی اسب با سایر حوزه‌های دامپزشکی چیست؟
معمولا کسانی که به حوزه تک سمی‌ها اعم از قاطر، الاغ و اسب علاقه‌مند می‌شوند، باید نسبت به بیماری‌های ژنرال و همچنین بیماری‌های مشترک این حوزه مسلط باشند. بیماری‌هایی که به نوعی متفاوت از حوزه سگ، گربه، گاو یا طیور است. می‌توان گفت آنچه که یک دامپزشک اسب را از یک دامپزشک معمولی که مثلا در حوزه پت فعال است، متمایز میکند، بحث اسب ورزشی است که در دنیای امروز تبدیل به یک صنعت شده است. لذا دامپزشکی که به این شاخه ورود میکند، برای موفقیت باید قوانین را در مورد نژادهای مختلف اسب‌های ورزشی بداند.
امروزه در تمام دنیا صنعت اسب کاربرد ورزشی دارد و خیلی کم پیش می‌آید که صرفا بحث نگهداری و پرورش تک سمی مطرح باشد. نژادهای گوناگونی در اسب از جمله ترکمن، عرب و... وجود دارند که هریک قوانین تولید مثل خود را دارند و فرد دامپزشک باید آنها را بلد باشد. در دنیا طب اسب‌های ورزشی وجود دارد. کمااینکه برخی اتفاقات در حوزه اسب ورزشی می‌افتد که خاص اسب ورزشی است. شاید فردی یک اسب معمولی داشته باشد که هر روز با آن کارهای ساده انجام دهد و اسب درگیری مفاصل و تاندون‌ها نداشته باشد، اما در اسب ورزشی اندام حرکتی حرف اول را می‌زند. از طرفی آسیب‌دیدگی‌های اندام حرکتی، تاندونی و تحلیل مفاصل را داریم که این موارد در حوزه طب اسب قرار می‌گیرند.
حکیم مهر: کمیته دامپزشکی فدراسیون سوارکاری چه نقشی در آموزش دامپزشکان اسب دارد؟
ما در فدراسیون بحثی تحت عنوان آموزش دامپزشکان میدان مسابقه داریم. در تمام دنیا، برای نگهداری و مراقبت از اسب‌های پرش، کورس، استقامت و... نیاز به دامپزشک اسب داریم که بتواند اولا شرایط اسب را بشناسد و ثانیا در مسابقه هم متخصص باشد. براساس اهداف فدراسیون جهانی سوارکاری و زیرمجموعه‌های آن، دامپزشک درون مسابقات حضور دارد که اسب لنگش و آسیب‌دیدگی نداشته باشد و در نهایت سلامت اسب و سوارکار به خطر نیفتد. لذا این دامپزشک باید اسب و بیماری‌های اسب را به طور کامل بلد باشد. لذا ما کلاس‌های آموزشی را برای دامپزشکان در نظر می‌گیریم و از این طریق نیز می‌توانیم دامپزشکان اسب را شناسایی کنیم.
حکیم مهر: درحال حاضر چه تعداد دامپزشک به صورت تخصصی در حوزه اسب کار میکنند؟
تعداد دامپزشکان تخصصی حوزه اسب در حدود ۱۵ سال پیش که من وارد این فیلد شدم حدود ۲۰ نفر بود. اما در این یکی دو سال اخیر اگر به سایت فدراسیون سوارکاری مراجعه کنید، خواهید دید که حدود ۵۰ تا ۶۰ نفر دامپزشک در رده ملی داریم و جمع اعضای دامپزشکان مسابقه‌ای که در استان‌ها فعالیت میکنند، فکر نمی‌کنم بیشتر از ۸۰ نفر در سراسر کشور باشد.
حکیم مهر: آیا با سازمان دامپزشکی یا نظام دامپزشکی هم همکاری دارید؟
بله. اتفاقا طرحی را تحت‌عنوان راه‌اندازی «انجمن صنفی باشگاهها» با سازمان دامپزشکی و نظام دامپزشکی در دستور کار قرار دادیم تا باشگاهها را شناسایی کنیم و از طریق فدراسیون سوارکاری نیز در حال نظارت بر کار آنها هستیم. باشگاهها مجاب هستند از دامپزشکانی که برای حمل و نقل اسب و شرکت در مسابقات از آنها کمک می‌گیرند، یک رزومه به ما بدهند. از این طریق ما متوجه می‌شویم که چه دامپزشکانی دارند و با چه کسانی کار میکنند. به این دلیل است که می‌گویم فکر نمی‌کنم بیشتر از ۸۰ نفر در حال حاضر در کشور دامپزشک حوزه اسب داشته باشیم. البته منظور من افرادی است که تمام وقت و به شکل تخصصی در حوزه اسب کار میکنند.
حکیم مهر: به کلاس‌های آموزشی اشاره کردید. این کلاس‌ها چند وقت یکبار برگزار میشود؟
بنده از سال ۲۰۱۰ عضو کمیته دامپزشکی بودم و سال ۲۰۱۶ به‌عنوان رئیس کمیته دامپزشکی انتخاب شدم و الان تقریبا ۴ سال است که رئیس کمیته دامپزشکی هستم. روزی که مسئولیت ریاست به‌عهده من گذاشته شد، با سایر دوستان و اعضای کمیته تصمیم گرفتیم مطابق آنچه پلتفرم فدراسیون جهانی است، دانش دامپزشکان مسابقه را به‌روز کنیم. کمااینکه تعداد مسابقات ما در تمام استان‌ها بالا رفته است. شاید قبلا فقط در تهران و البرز مسابقه برگزار می‌کردیم اما حالا در سایر استان‌ها از جمله خراسان، آذربایجان‌های غربی و شرقی، سنندج، خوزستان، یزد و... نیز مسابقات برگزار میشود و لذا نیاز به دامپزشک داریم. این دامپزشکان نیز نیاز به آموزش دارند تا با قوانینی که هر روز فدراسیون جهانی وضع میکند، آشنا باشند. بنابراین ما هر سال در حال برگزاری کلاس هستیم و سالی حداقل یک بار کلاس دامپزشکی برای پرش، استقامت و دامپزشک درمانی برگزار می‌کنیم.
همچنین دامپزشکان مجبور هستند که سالی ۲ بار در برخی کلاس‌های دیگر شرکت کنند و اگر یک بار شرکت نکنند، به آنها یک مهلت می‌دهیم تا دوباره شرکت کنند. این قانون هم اقتباس شده از قوانین فدراسیون جهانی است. مثلا منی که دامپزشک فدراسیون جهانی هستم، باید هر ۴ سال در کلاس‌های فدراسیون جهانی شرکت کنم. تاپ‌ترین دامپزشک مسابقات هم که باشم و بیشترین فعالیت را هم که داشته باشم، اما اگر در کلاس‌ها شرکت نکنم و امتحان ندهم، اجازه فعالیت به من داده نمی‌شود. این مساله هم دلایل خاص خود را دارد و برای این است که قوانین به روز شود. دامپزشک باید بداند که قوانین به‌روز چه هستند تا بتواند اتفاقاتی را که می‌افتد، کنترل کند.
حکیم مهر: آیا دامپزشکان برای شرکت در کلاس‌ها، باید واجد شرایط خاصی باشند؟
دامپزشکانی که فارغ‌التحصیل می‌شوند و حدود ۲ سال در فیلد اسب فعالیت داشتند، می‌توانند در کلاس‌ها شرکت کنند. این عزیزان باید پروانه داشته باشند و درس آنها تمام شده باشد، در کلاس‌ها شرکت کرده باشند و امتخانات خود را هم به خوبی داده باشند. درنهایت تبدیل می‌شوند به دامپزشکان درمانی، یعنی دامپزشکانی که مجوز گرفتند تا در مسابقات به صورت آموزشی درمانی کار کنند. این افراد در مسابقات به صورت کارآموز در کنار دامپزشکان رسمی شرکت میکنند و در ماه ۳ تا ۵ مسابقه را حضور دارند تا تبدیل شوند به دامپزشک استانی. دوباره آزمون می‌دهند و تبدیل به دامپزشک ملی می‌شوند و بعد هم عضو فدراسیون جهانی.
حکیم مهر: آیا به دامپزشکان شرکت‌کننده در دوره، مدرک هم داده میشود؟
بله. دامپزشکانی که در دوره‌های آموزشی فدراسیون شرکت میکنند، مدرک می‌گیرند. برخی کلاس‌ها را هم با همکاری خود نظام دامپزشکی برگزار می‌کنیم که آنها هم امتیاز بازآموزی دارد.
حکیم مهر: کلاس‌های بین‌المللی در کجا برگزار میشود؟
ما در تیرماه سال گذشته برای اولین‌بار در کل تاریخ، برگزار کننده کلاس بین‌المللی دامپزشکی مسابقات فدراسیون جهانی در ایران بودیم. این کلاس بین‌المللی در هر سال صرفا ۱۲ نفر را پذیراست که ما توانستیم مجوز بگیریم و ۲۵ شرکت کننده داشته باشیم.
حکیم مهر: در حال حاضر چند دامپزشک بین‌المللی داریم؟
از زمانی که من آمدم ۲ دامپزشک فدراسیون جهانی ما level up شدند. ۵ دامپزشک هم از رده ملی به رده بین‌المللی ارتقا یافتند.
حکیم مهر: وضعیت درآمدی دامپزشکی اسب چگونه است؟ آیا علاقه‌مندان به این حوزه می‌توانند صرفا از دامپزشکی اسب امرار معاش کنند یا باید به سایر حوزه‌ها نیز ورود کنند؟
این بحث کمی گسترده است. برخی از دامپزشکان این حوزه، وقت خود را تقسیم کرده‌اند. نمونه‌هایی داریم که نصف روز را در زمینه اسب فعالیت و نصف دیگر را در کلینیک‌های دام کوچک خود کار میکنند و زیاد درگیر حوزه اسب نیستند. خیلی‌ها هم هستند که شبانه‌روز و ۲۴ ساعته آن قدر درگیر اسب شدند و به تبع آن کیس‌های زیادی را می‌بینند که اصلا فرصتی برای ویزیت دام دیگر ندارند. از نظر من تخصصی کار کردن در این زمینه نیازمند تمام فکر، ذهن و توان دامپزشک است.
حکیم مهر: برخی می‌گویند دامپزشکی اسب به خاطر درآمد بالا، در اختیار مافیاست.
خیر. به این شکل نیست که دامپزشک اسب میلیون میلیون درآمد داشته باشد. ما باید یک چیز را در نظر بگیریم که دامپزشک اسب باید به صورت شبانه‌روزی و اورژانسی کار کند. دامپزشکان اسب در شرایط کنونی قریب به ۲۰۰ یا ۳۰۰ میلیون تومان سرمایه تجهیزاتی را پشت خودروهای خود حمل میکنند. از وسیله بگیرید تا داروی آنها باید تکمیل باشد. او وقت و بی‌وقت و گاهی نصف شب به سراغ کیس می‌رود، آن هم خارج از تهران. همان لحظه هم پول نمی‌گیرد و تسویه صورتحساب‌ها حدود یک تا ۲ ماه طول می‌کشد و خیلی به ندرت پیش می‌آید که همان روز تسویه حساب صورت گیرد.
گاهی اسب تلف میشود و مالک پول نمی‌دهد. مثلا دامپزشک حدود یک روز و نیم به خاطر یک کولیک زحمت کشیده و به هر دلیلی نتیجه نگرفته است. علی‌الخصوص که در صنعت اسب شرایط بیمارستانی مطلوبی هم نداریم. البته ۲ بیمارستان یکی بیمارستان دانشگاه تهران و دیگری یک بیمارستان خصوصی در این زمینه فعالیت میکنند، اما گاهی دامپزشک کاری از دستش برنمی‌آید و مثلا فقط ۲ میلیون تومان دارو هزینه کرده است. هزینه رفت و آمد، استهلاک خودرو، داروهای مصرفی و دستمزد او پرداخت نمی‌شود و دست او به جایی بند نیست. خیلی‌ها با این قضیه درگیرند. اما با تمام این تفاسیر میشود یک دامپزشک می‌تواند بسته به علاقه و استعداد خودش، وقت بگذارد و در کنار آن کارهای دیگر را بکند تا اینکه قوی شود و بتواند کیس‌های خود را جمع کند و محیط کاری را پیدا کند و شرایط را دریافت کند تا برای خود یک بیزینس به دست بیاورد.
فعالیت در حوزه اسب به شکل دلی است و سودمند نیست. اگر دامپزشک علاقه‌مند نباشد، چون کار فیزیکی و طاقت فرسا بوده و کاری است که مسائل عجیب و غریب در آن زیاد است، نیاز به یک انسان سخت‌جان دارد. دامپزشک اگر علاقه نداشته باشد نمی‌تواند نصف شب تا صبح کنار اسب باشد تا آن را درمان کند.
دامپزشک در صنعت اسب نیاز به شناخته شدن دارد. باید کار کند و آموزش ببیند و در یک مبحث تخصصی کار کند. برخی در زمینه تولید مثل، برخی در انتقال جنین و برخی اندام حرکتی خیلی خوب کار میکنند. گاهی صاحب یک اسب ورزشی که شاید چند میلیارد تومان ارزش اسب او باشد، برای اندام حرکتی با یک دامپزشک کار میکند، برای مامایی با دامپزشکی دیگر و برای داخلی به همین شکل. یعنی همان یک اسب ۳ تا ۴ دامپزشک تخصصی دارد. بنابراین نیاز است که یک نفر بیاید، آموزش خود را بالا ببرد و خود را به جامعه اثبات کند و اطمینان حاصل کند تا بتواند کیس بگیرد. این نیاز به کار کردن دارد. جاهایی باید انسان ضرر دهد و از جیب هزینه کند تا بتواند به آنچه در آینده هدف اوست، برسد.
حکیم مهر: به انجام برخی اقدامات به‌منظور راه‌اندازی انجمن صنفی دامپزشکان اسب اشاره کردید. آیا انجمن تشکیل شد؟
تقریبا چندین سال است که بحث راه‌اندازی انجمن صنفی دامپزشکان اسب را با دوستان پیگیری کردیم. اما به هر حال نقطه نظرات بین فعالان دامپزشکی در صنعت اسب زیاد است و رسیدن به نقطه نظر مشترک کار سختی است. بنابراین یکی دو بار استارت کار را زدیم و حتی مسئولیت‌ها را مشخص کردیم اما به جایی نرسید. سعی کردیم همین قضیه را در لوای کمیته دامپزشکی فدراسیون سوارکاری پیش ببریم، یعنی بتوانیم به عنوان انجمنی که دامپزشکان را گرد هم می‌آورد و نقطه نظرات آنها را جمع میکند اما فعالیتی نمی‌تواند داشته باشد، کار کنیم. مثل حق الزحمه‌ها و اینکه برخی امتیازها را از نظام دامپزشکی بگیریم.
انجمن صنفی به نتیجه‌ای نرسید و من تمایل زیادی دارم که تلاش کنیم تا انجمن به نتیجه برسد. بخش مهمی از دغدغه این است که اسب‌هایی که وارد مسابقات می‌شوند، از نظر امنیت زیستی در سلامت کامل باشند. یک بخش سلامت کامل، علائم بالینی است و یک بخش هیستوری بیماری‌هایی است که باید از اسبها تست گرفته شده باشد یا واکسینه شده باشند. اینها در چهارچوب وظایف سازمان دامپزشکی و اداره کل استان‌هاست و ما هم به خاطر اینکه باشگاهها پرونده داشته باشند، از آنها استعلام می‌کنیم.
حکیم مهر: قبلا در اعزام اسب‌های ایرانی به خارج از کشور مشکلاتی داشتیم. آیا این مشکلات برطرف شده‌اند؟
بعد از انقلاب در سال ۲۰۰۶ مسابقات دوحه قطر را داشتیم که اسبها با یک شرایط خاص اعزام شدند. در سال ۲۰۱۳ طبق پروتکل HHP جلو رفتیم و طبق این پروتکل، برای کشورهایی مثل ایران، ترکیه، چین، عراق، سوریه و ... مسائل و مشکلاتی پیش آمد. در واقع به این شکل نبود که این مشکلات مختص ما باشد. خیلی کشورها مثل ترکمنستان و ازبکستان هم با این مشکل درگیر بودند. درنهایت گفتند حبابی را در نظر بگیریم که در آن منطقه‌ای که اسب نگهداری میشود، اسبی که می‌خواهد از آن منطقه به مسابقات برود به مدت ۱۴ روز در باشگاه خود باشد، واکسن‌های لازم به او تزریق و از نظر بالینی چک شود. بعد به محیط مسابقه برود و با یک شرایط خاص در آنجا هم دوباره چک شود و مسابقه دهد و برگردد. از سال ۲۰۱۳ ما مجوز این را گرفتیم اما بنا به دلایلی کمیته ملی المپیک ثبت نام نکرد و اعزام صورت نگرفت. ما بلافاصله بعد از آن مسابقات قطر را داشیم. بعد از آن سوارکاران ما در بازی‌های داخل سالن ترکمنستان در سال ۲۰۱۷ شرکت کردند و الان هم از نظر پروتکل HHP هیچ مشکلی نداریم.
درواقع در این چند سال تابوی قرنطینه اسب‌های ورزشی شکسته شده و مشکلی از این جهت نداریم. شاید براساس قوانین HHP در کشورهای اتحادیه اروپا و امریکا مجوز اعزام مستقیم از کشور نداشته باشیم، اما از طریق کشور ثانی، این امر امکان‌پذیر است. ما در گروه‌بندی فدراسیون جهانی در منطقه اوراسیا هستیم و اگر قرار باشد در المپیک توکیو یا قهرمانی جهان، اسبی از منطقه اوراسیا اعزام شود، باید به قرنطینه ترکمنستان برود. آنجا یک محل ورزشی با تمام امکانات در حد بالا است. بعد اسبها از آنجا با یک پرواز می‌روند. این قانونی است که تمام دنیا دارد و پیچیده نیست.
حکیم مهر: تاثیر ویروس کرونا بر ورزش سوارکاری در ایران و جهان چه بود؟
در جهان که تمام مسابقات کنسل شد و همه متضرر شدند. صنعت اسب، ورزشی است که با مسابقه و نمایش می‌چرخد و هزینه‌های سرسام‌آور نگهداری ورزشی دارد. این هزینه‌ها شامل خوراک، مکمل‌های سنگین دارد و مراقبت و نگهداری است. زمانی که مسابقات کنسل میشود، منبعی برای نمایش دادن نیست و خرید و فروش هم افت میکند. خدا را شکر که از ۲ ماه آینده و براساس پروتکل‌هایی که فدراسیون جهانی داده، مسابقات بین‌المللی شروع میشود.
چند باشگاه داخل منطقه چیتگر داریم و فعلا چیتگر به طور کلی تعطیل شده و مالک اسبها نمی‌توانند به اسبها سر بزنند و نمی‌آیند و فقط مربی و دامپزشک می‌آیند. به طور کلی عدم برگزاری مسابقات لطمه‌های زیادی به مربی، دامپزشک و باشگاه‌دارها زد و امیدواریم با شروع دوباره مسابقات و رعایت فاصله، دوباره شاهد رونق این صنعت باشیم.
حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.
شما ظاهرا کار کولیک اسب را انجام نداده ای که فقط به عنوان مثال مایع درمانی یک اسب سنگین وزن و بی تاب دچار درد شکم و مشکلات گردش خون،
فرق است بین کار تخصصی و کار اختصاصی ، ممکن است بعضی دامپزشکانی وجود داشته باشند که بطور اختصاصی فقط در فیلد اسب و تک سمیان کار و فعالیت دارند ، ولی متخصص و صاحب مدرک تخصصی بیماریها یا جراحی اسب نباشند .