«دکتر سیدرضا هاشمی فشارکی» رئیس اسبق بخش تولید واکسن‌های انگلی موسسه رازی به دیار باقی شتافت (+زندگینامه)

حکیم مهر: با کمال تاسف و تاثر باخبر شدیم «دکتر سیدرضا هاشمی فشارکی» محقق برجسته موسسه رازی و رئیس اسبق بخش تولید واکسن‌های انگلی این موسسه دار فانی را وداع گفته و به دیدار معبود شتافته است.

حکیم مهر به نوبه خود، مصیبت وارده را به جامعه دامپزشکی کشور تسلیت عرض نموده و از خداوند متعال برای آن مرحوم، مغفرت و رحمت و برای بازماندگان، صبر و اجر مسئلت می‌نماید.

زندگینامه شادروان دکتر سیدرضا هاشمی فشارکی:

دکتر سیدرضا هاشمی فشارکی در سال 1315 در شهر مشهد چشم به جهان گشود. با توجه به اینکه پدر ایشان قاضی دادگستری بودند و خدمت ایشان در شهرهای مختلف ایران بود، دکتر فشارکی دوره ابتدایی و سالهای اول تا ششم دبیرستان را در شهرستانهای گرگان، گنبد کاووس، طبس و سیرجان گذراند و در دوره دبیرستان جزو بهترین شاگردان دبیرستان بود و معلومات وی در حدی بود که مسئولین دبیرستان در شهرستان سیرجان از ایشان درخواست می‌کردند که در سال‌های اول و دوم دبیرستان درس ریاضی را تدریس نماید .

  سال آخر دبیرستان را در تهران و کالج البزر که یکی از معروف‌ترین دبیرستان‌های آن زمان بود گذراند و پس از گرفتن دیپلم علوم تجربی، در دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران مشغول به تحصیل شد.

پایان‌نامه دکترای ایشان نگهداری فرآورده‌های پروتئینی حیوانی در سرما بود که با راهنمایی زنده‌یاد مرحوم دکتر حسنعلی نشاط استاد و رئیس بخش مواد غذایی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران تنظیم و تدوین نمود و در دوره دانشجویی دو مقاله علمی در رابطه با نگهداری مواد غذایی پروتئینی تدوین نموده و در مجله بازرسی مواد غذایی آن زمان به چاپ رساند .

در شهریور ماه سال 1342 پس از پایان خدمت سربازی در امتحان ورودی موسسه رازی شرکت نموده و قبول شد ولی مسئولین وقت موسسه رازی اطلاع دادند به علت عدم تامین اعتبار برای استخدام، در فروردین ماه سال 1343 به موسسه رازی مراجعه نماید و در این فاصله زمانی (حدود شش ماه) بنا به پیشنهاد زنده‌یاد دکتر حسنعلی نشاط به شهرستان ارومیه رفته و مسئولیت علمی و فنی کشتارگاه و بازرسی مواد غذایی شهر ارومیه را به عهده گرفت و برای بهبود وضع کشتارگاه و مسائل رفاهی کارگران شاغل در کشتارگاه تلاش نمود و کشتارگاه شهرستان ارومیه را به یک کشتارگاه منظم و بهداشتی تبدیل نمود.

ضمناً در رابطه با کنترل و رعایت اصول بهداشتی مربوط به مواد غذایی با منشاء حیوانی و عرضه آنها، با سخنرانی‌ها و تشکیل جلسات متعدد و نیز گفتارهای هفتگی در رادیوی محلی استان آذربایجان غربی، سبب شد مردم ارومیه بخصوص فروشندگان گوشت و صاحبان رستوران‌ها و هتل‌ها در ارتباط با بیماری‌های مشترک دام و انسان اطلاعات لازم و کافی کسب نمایند و اصول بهداشتی را در مورد نگهداری و عرضه مواد غذایی در حد امکان رعایت نمایند.

استاد در فروردین‌ماه سال 1343 در بخش انگل‌شناسی موسسه رازی شروع به کار نمود و از سال 1345 تا 1381 دوره‌های تکمیلی و پیشرفته بیماری‌های دامی، بیماری‌های انگلی دام و تک‌یاخته‌شناسی پیشرفته را در مراکز تحقیقاتی و آموزشی فرانسه، دانشگاه پاریس، دانشکده دامپزشکی آلفُر، انستیتو بیماری‌های گرمسیری، انستیتو تحقیقات بیماری‌های دامی، انستیتو پاستور پاریس بخش‌های تک‌یاخته‌شناسی و توکسوپلاسموز، مراکز تحقیقاتی و آموزشی انگلستان، مرکز تشخیص و تحقیق بیماری‌های دامی وی ‎بریج مرکز تحقیقات بیماری‌های گرمسیری اسکاتلند، ادینبورگ، دانشکده دامپزشکی ادینبورگ، دانشکده‌های دامپزشکی و بهداشت دانشگاه لندن و نیز دوره‌های پیشرفته GMP  را در مرکز تحقیقاتی GMP  هنگ‌کنگ وابسته به NIH آمریکا گذراند.

دکتر فشارکی در سال 1359 با تلاش فراوانی که انجام داد توانست قسمت تک‌یاخته‌شناسی را از بخش انگل‌شناسی موسسه رازی جدا و بصورت بخش مستقلی فعال نماید و با حکم جداگانه‌ای مسئول بخش تحقیق، تشخیص و تولید واکسن‌های تک‌یاخته‌ای شد و تلاش نمود ساختمان جدیدی برای بخش تک‌یاخته‌شناسی در نظر گرفته شود.

وی نقشه و طرح ساختمان جدید بخش تک‌یاخته‌شناسی را به تصویب رساند و پس از مدت طولانی (حدود 13 سال) با تلاش‌های پیگیر و مداوم ایشان و همکاری تنگاتنگ مسئولین موسسه رازی ساختمان جدیدی در شمالی‌ترین قسمت موسسه رازی ساخته شد و از سال 1380 بخش تک‌یاخته‌شناسی در ساختمان جدید مستقر گردید.

استاد دکتر فشارکی تلاش زیادی به خرج داد که در بخش تک‌یاخته‌شناسی افراد تحصیل‌کرده و آکادمیک مشغول به کار شوند و خوشبختانه تلاش‌های ایشان به نتیجه رسید و بخش تک‌یاخته‌شناسی از نظر پرسنل آکادمیک با تحصیلات PhD  و فوق‌لیسانس در وضع مطلوبی قرار گرفت.

با توجه به فعالیت‌های چشمگیر استاد در مورد بررسی‌های مربوط به تک‌یاخته‌های خونی- نسجی بیماری‌زا در دام و مشترک بین انسان و دام و دریافت نشان پژوهش از دکتر سید محمد خاتمی رئیس جمهور وقت در مهرماه 1384، ریاست وقت موسسه رازی علاوه بر بودجه معمولی خرید مواد و وسایل مورد نیاز بخش، بودجه اختصاصی دیگری نیز برابر یک میلیارد ریال جهت خرید وسایل، تجهیزات و موارد مورد نیاز بخش تک‌یاخته‌شناسی در نظر گرفت که این امر در جهت مجهز نمودن بخش و پیشبرد فعالیت‌های تحقیقاتی، تشخیصی و تولیدی نقش بسیار موثری داشت.

دکتر فشارکی در سال 1361 با حفظ سرپرستی بخش تک‌یاخته‌شناسی، مسئولیت معاونت تحقیقاتی و آموزشی موسسه رازی را به مدت 5/6 سال به عهده گرفت.

فعالیت‌های قابل توجه ایشان در این مدت عبارتند از:

1- استخدام پرسنل تحصیل‌کرده با تحصیلات آکادمیک PhD و اعزام هیئت علمی موسسه رازی به مراکز تحقیقاتی و آموزشی پیشرفته بین‌المللی بمنظور بالا بردن سطح علمی موسسه رازی

2- مجهز نمودن کتابخانه موسسه رازی به کتب و مجلات روز و خرید سالانه بهترین مجلات معتبر علمی در رابطه با بیماری‌های دام و مشترک انسان و دام و علوم وابسته

مشاغل و مسئولیت ‎های شادروان دکتر سیدرضا هاشمی فشارکی:

 - مسئولیت علمی، فنی و اداری کشتارگاه و امور بازرسی مواد غذایی شهرستان ارومیه به مدت هفت ماه در سال 1342

- دستیار درجه دو، دستیار درجه یک، معاون آزمایشگاه و رئیس آزمایشگاه تک‌یاخته‌شناسی موسسه رازی از سال 1343تا سال 1356

- استاد پژوهش طبق رای هیئت ممتحنه و ممیزه وزارت کشاورزی در سال 1356

- رئیس بخش تک‌یاخته‌شناسی و حشره‌شناسی موسسه رازی در سال 1359

- معاونت تحقیقات دامپزشکی و تشخیص بیماری‌های دام و طیور موسسه رازی (1361-1367) با حفظ سرپرستی بخش تک‌یاخته‌شناسی

- انتصاب مجدد به سمت بخش تک‌یاخته‌شناسی و تشخیص و تحقیق بیماری‌های تک‌یاخته‌ای و تولید واکسن تک ‎یاخته‌ای از سال 1367 لغایت 1384

- بازنشسته موسسه تحقیقات واکسن سرم‌سازی رازی در پایان سال 1384

مهمترین فعالیت های تحقیقاتی، آموزشی و تولیدی شادروان دکتر سیدرضا هاشمی فشارکی از سال 1343 لغایت 1385 عبارتند از:

تولید واکسن تیلریوز گاوی به روش معلق در محیط کشت نسج در ایران برای اولین بار با همکاری ،محققین و کارکنان بخش تک یاخته شناسی موسسه رازی
- تولید آزمایشی واکسن کشته سالک ناشی از Leishmania major  به روش معلق در محیط کشت نسج برای اولین بار در سطح بین‌المللی با استفاده از دو یاور (ادجوان): BCG  و هیدرواکسید آلومینیوم در انسان تحت نظارت سازمان جهانی بهداشت که بنابه نظر متخصصین سازمان جهانی بهداشت فعالیت تحقیقاتی، تولیدی مزبور به عنوان یک تحقیق با ارزش و معتبر بین‌المللی در نظر گرفته شد که با پیگیری‌های جدی می‌تواند پایه‌گذار تولید یک واکسن مطمئن، ارزان و بی‌ضرر جهت مبارزه و پیش‌گیری از گسترش  لیشمانیوز جلدی و احشایی در سطح جهانی باشد.

- کشف گونه جدید بابزیا بنام بابزیا کراسا (Babesia crassa ) برای اولین بار در سطح بین‌المللی

- کشف گونه جدید تیلریا اورینتانیس برای اولین بار در ایران

- انتشار دو کتاب علمی به نام‌های «تیلریوز گاوی در ایران» و «شناسایی مصور کنه‌های خانواده ایکسودیده در ایران»

- انتشار بیش از 80 مقاله علمی و تحقیقی در رابطه با تک‌یاخته‌های بیماری‌زای خونی - نسجی دام و مشترک بین انسان و دام که بیش از 70 درصد آنها در مجلات معتبر بین‌المللی به چاپ رسیده و حتی استاد توسط یکی از ناشرین معتبر مجله علمی انگل‌شناسی (Parasitology today)  در رابطه با انتشار مقاله علمی مربوط به کنترل تیلریوز در ایران مورد تقدیر و تحسین قرار گرفت.

- تدریس تک‌یاخته‌شناسی و بیماری‌های تک‌یاخته‌ای در دوره‌های دکترای دامپزشکی و دوره‌های تخصصی (PhD ) انگل‌شناسی و میکروب‌شناسی در دانشگاه‌های تهران، شیراز، شهید چمران اهواز و دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج

- شرکت در کمیته‌های علمی ملی و بین‌المللی به عنوان صاحب‌نظر در رابطه با تک‌یاخته‌شناسی و تک‌یاخته‌های بیماری‌زا در دام و مشترک بین انسان و دام، کمیته‌های علمی سازمان جهانی بهداشت به عنوان مشاور موقت سازمان جهانی خواربار و کشاورزی FAO به عنوان متخصص بیماری‌های تک‌یاخته‌ای منتقله بوسیله کنه و ارائه پیشنهادات موثر و ارائه طریق در رابطه با بیماری‌های تک‌یاخته‌ای خونی- نسجی دام و مشترک بین انسان و دام

- برقراری کارگاه آموزشی (تئوری- عملی) از طرف سازمان جهانی بهداشت به عنوان مشاور موقت WHO  در ازبکستان به مرکز تحقیقات بیماریهای انگلی سمرقند به منظور کشت لیشمانیا ماژور در محیط‌های کشت نسج و تولید واکسن کشته نسجی لیشمانیا ماژور

- برقراری کارگاه‌های آموزشی تئوری و عملی تک‌یاخته‌شناسی و بیماری‌های تک‌یاخته‌ای خونی نسجی دام جهت دامپزشکان سازمان دامپزشکی کشور در استان‌های سمنان و خراسان

جوایز و نشان‌ها:

- دریافت لوح تقدیر به دفعات متعدد به عنوان استاد نمونه، محقق نمونه (در سال‌های 1374 لغایت 1384)

- دامپزشک نمونه از طرف سازمان جهانی بهداشت، سازمان دامپزشکی، سازمان نظام دامپزشکی و وزارت جهاد سازندگی

- رتبه دوم تحقیقات کاربردی در دوازدهمین جشنواره خوارزمی در سال 1377 و دریافت لوح تقدیر از رئیس جمهوری اسلامی ایران برای طرح تحقیقاتی تولید واکسن کشته سالک

- کاندیدای دریافت جایزه علمی از بنیاد علمی پرنس ماهیدال، دانشگاه ماهیدال در سالایار، تایلند سال 1999

- کاندیدای دریافت مدال طلا از OIE در سال 1990

- دریافت نشان درجه دوم پژوهش از رئیس جمهوری اسلامی ایران در سال 1383

- دریافت لوح تقدیر از سازمان جهانی بهداشت در سال 1371

- تقدیرنامه رئیس مرکز تحقیقات بیماری‌های گرمسیری سازمان جهانی بهداشت WHO-TDR در سال 2002

- تقدیرنامه و اهدای جایزه از انستیتو انگل‌شناسی پزشکی سمرقند ازبکستان در سال 1382

- دریافت لوح تقدیر به عنوان ارائه‌دهنده بهترین طرح تحقیقاتی از وزارت جهاد سازندگی در سال 1375

آثار:

1- تیلریوز گاوی در ایران از  انتشارات سازمان تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی و موسسه رازی / ویژگی اثر: شناسایی و راه‌های تشخیص، نشانه ‎های بیماری تیلریوز گاوی و شناسایی گونه تیلریا آنولاتا

2-  شناسایی مصور کنه‌های خانواده ایکسودیده در ایران از انتشارات سازمان دامپزشکی کشور / ویژگی اثر: شناسایی کنه‌های خانواده ایکسودیده در ایران که ناقل بیماری‌های تک‌یاخته‌ای خونی و خونی نسجی در دام و ویروس‌های بیماری‌زا در انسان و دام هستند.

روحش شاد و یادش جاودان