مسئول فنی بهداشتی نباید در یک جا به شکل دائم کار کند/ پولی که کارفرما واریز می‌کند، باید به‌عنوان «حق نظارت بهداشتی» واریز شود و نه به‌عنوان حقوق یک فرد

حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: «شاید مهمترین چیزی که در حوزه دامپزشکی به آن نیاز داریم، ایجاد فرصت‌های جدید برای اشتغال است، کمااینکه با توجه به ظرفیت‌های بسیار خوبی که وجود دارد، این مهم تا امروز مغفول مانده است»؛ این را رئیس نظام دامپزشکی استان خراسان رضوی به حکیم مهر می‌گوید.

«دکتر غلامرضا قنبری» می‌گوید: «امروز از حدود ۱۹۹ مسئول فنی که در استان داریم، با ۱۸۰ نفر عقد قرارداد کردیم و این قرارداد صرفا منوط به دکترهای ما نیست، بلکه تکنیسین‌ها و کارشناسان را نیز شامل می‌شود.»

از نظر او، ما از طریق ماده ۱۹ نمی‌توانیم به طور دقیق به اهداف خود برسیم و زمانی این اتفاق خواهد افتاد که یک مجموعه واسط وجود داشته باشد: «باید در مسیری حرکت کنیم که پولی که کارفرما واریز می‌کند، به‌عنوان حق نظارت بهداشتی واریز شود و نه به‌عنوان حقوق یک فرد، چراکه اگر به‌عنوان حقوق یک فرد واریز شود، باز هم کارفرما می‌تواند تعدیل و تاخیر ‌کند. کمااینکه بعضا دیدیم کارفرما مبلغی را پرداخت و در پشت صحنه بخشی از آن را درخواست می‌کند.»

دکتر قنبری تصریح می‌کند: «در بعضی بخش‌ها نظارت‌ها می‌تواند دوره‌ای باشد. به این معنا که مسئول فنی یک جا دائم نماند. بلکه باید به شکل دوره‌ای بچرخد که کارفرما فکر نکند پول را به حساب فلان شخص ریخته است، به این ترتیب می‌توانیم وظایف خود را کامل انجام دهیم.»

حکیم مهر:‌ آقای دکتر، ورودی چه سالی و کدام دانشگاه هستید؟

ضمن عرض سلام، ابتدا عرض تبریک دارم به مناسبت سال جدید و آرزوی موفقیت برای همکاران ما در حکیم مهر، مدیران، مسئولین سازمان دامپزشکی و سازمان نظام دامپزشکی در کل کشور و همچنین اعضای نظام دامپزشکی و همچنین کلیه بهره‌برداران. بنده ورودی سال ۷۶ دانشکده دامپزشکی دانشگاه فردوسی مشهد هستم.

حکیم مهر: چه شد که به رشته دامپزشکی ورود کردید؟

زمان انتخاب رشته، دامپزشکی رشته هفتم من بود و واقعا به این رشته علاقه‌مند بودم. در ابتدای استخدام نیز توفیق خدمت در ادارات و وزارتخانه‌های دیگر از جمله وزارت کار را داشتم. مدتی معاون اداره کل تعاون و رفاه استان، معاون اشتغال و کارآفرینی و... بودم و زمانی نیز مسئولیت مرکز علمی کاربردی استان را داشتم. همانطور که مراکز علمی کاربردی باید نقش کاربردی داشته باشند، با همین رویکرد اقدام به ایجاد رشته‌هایی کردیم که برای فارغ‌التحصیلان نقش کاربردی داشته باشند.

در ادامه در سازمان جهاد کشاورزی استان به‌عنوان مدیر امور طیور، زنبور عسل و کرم ابریشم خدمت کردم و دبیر تنظیم بازار محصولات پروتئینی استان بودم. سپس در اداره کل دامپزشکی استان به‌عنوان معاون اداره دارو و درمان و بعد از آن مدتی مسئول اداره آبزیان بودم. در حال حاضر نیز مدت کمی حدود ۲ ماه است که بعد از استعفای آقای دکتر کوشکی که از نیروهای توانمند و شایسته بخش هستند، مسئولیت نظام دامپزشکی استان خراسان رضوی به بنده محول شد.

حکیم مهر: مهمترین مشکلات و چالش‌های دامپزشکی در استان خراسان رضوی چیست؟

بنده ضمن تشکر از توجه ویژه مقام معظم رهبری به موضوع تولید، امیدوارم بتوانیم تا درخصوص نام سال جدید، «تولید، پشتیبانی‌ها و مانع‌زدایی»، به سهم خودمان در تحقق منویات ایشان که مطالبات نظام و مردم عزیزمان نیز هست، سربلند باشیم.

مشکلات دامپزشکی ازجمله مسائلی نیست که بتوان آنها را از جنس محیط و مکان خاصی دانست، بلکه اتفاقا مسائل دامپزشکی در کل کشور از یک جنس است. شاید مهمترین چیزی که به آن نیاز داریم، ایجاد فرصت‌های جدید برای اشتغال است. با توجه به ظرفیت‌های بسیار خوبی که وجود دارد، این مهم تا امروز مغفول مانده است. تاکنون نقش اصلی سازمان دامپزشکی کشور و به‌طور ویژه نظام دامپزشکی مبتنی‌بر بخش درمان بوده است. اگرچه رشته‌ مایه‌کوبی تا حدودی به‌عنوان پیشگیری محسوب می‌شود، اما به طور کلی ما در حوزه درمان متمرکز شدیم و درواقع هنوز به آن سطح از توقعاتی که می‌شود از دامپزشکی در عرصه پیشگیری و بهداشت داشت و اشتغالی که می‌تواند در این عرصه خصوصا در حوزه نظارت بر عرضه اتفاق بیفتد، نرسیدیم.

حکیم مهر: استان خراسان رضوی در بحث اجرای ماده ۱۹ به‌نوعی یک استان پیشرو و الگو به حساب می‌آید. هم‌اکنون در این زمینه در چه نقطه‌ای قرار دارید؟

ابتدا جا دارد از مدیر کل پیشین جناب آقای دکتر شریعتی و دکتر اعلمی و به طور ویژه از دکتر کوشکی و همچنین دکتر صفری تشکر ‌کنم که با حمایت‌ها، پیگیری‌ها و تلاش‌های این عزیزان، موضوع ماده ۱۹ در استان خراسان رضوی محقق شد.

امروز از حدود ۱۹۹ مسئول فنی که در استان داریم، با ۱۸۰ نفر عقد قرارداد کردیم و این قرارداد صرفا منوط به دکترهای ما نیست، بلکه تکنیسین‌ها و کارشناسان را نیز شامل می‌شود. ما با همان اشل واقعی، بیمه، حقوق و مزایای آنها را پیگیری می‌کنیم و با آنها قرارداد می‌بندیم. البته ۲۰ نفر از این ۱۸۰ نفر، به تازگی عقد قرارداد کرده و بقیه هم ازجمله کسانی بودند که از قبل قرارداد داشتند و ما نمی‌توانستیم قرارداد آنها را دوباره ببندیم. شاید حقوق ۲۰ یا ۳۰ درصد از این عزیزان با تاخیر واریز می‌شود.

حکیم مهر:‌ سازوکار واریز حقوق مسئولین فنی بهداشتی در استان چیست؟

ما در استان با صندوق رفاه کار می‌کنیم. برخی استان‌ها اما با بانک و برخی دیگر با انجمن‌ها کار می‌کنند. فلسفه اصلی ماده ۱۹ به دنبال این است که نقش مسئولین فنی بهداشتی ما در مزارع و مراکز فراوری و بسته‌بندی و حتی عرضه، فارغ از دخالت‌های کارفرما باشد. کمااینکه در بعضی جاها احیانا حقوق این عزیزان را کارفرما به شکل مستقیم پرداخت می‌کند. در این حالت مشکلاتی به وجود می‌آید و کارفرما به دنبال این است که با قطع حقوق، کاهش حقوق یا اخراج، بر مسئولین فنی فشار بیاورد و آنها نتوانند به مسئولیت‌ها و وظایف خود به طور کامل عمل کنند.

حکیم مهر: آیا با این روش می‌توان از اجرای دقیق ماده ۱۹ مطمئن بود؟

به نظر من ما از طریق ماده ۱۹ نمی‌توانیم به طور دقیق به این موضوع جامه عمل بپوشانیم و زمانی این اتفاق خواهد افتاد که یک مجموعه واسط وجود داشته باشد. در حال حاضر گریدبندی‌هایی در قانون بهره‌وری باید اتفاق بیفتد اما تا نظارت‌های مبتنی‌بر گریدبندی‌ها کاملا به نظام واگذار نشود، نظارت‌ها محقق نخواهد شد. این مساله باید به نظام و شرکت‌های واسط منتقل شود، لذا پیشنهاد و نظر من این است که باید در مسیری حرکت کنیم که پولی که کارفرما واریز می‌کند، به‌عنوان «حق نظارت بهداشتی» واریز شود و نه به‌عنوان حقوق یک فرد؛ چراکه اگر به‌عنوان حقوق یک فرد واریز شود، باز هم کارفرما می‌تواند تعدیل و تاخیر ‌کند. کمااینکه بعضا دیدیم کارفرما مبلغی را پرداخت و در پشت صحنه بخشی از آن را درخواست می‌کند.

حتی در بعضی بخش‌ها نظارت‌ها می‌تواند دوره‌ای باشد. به این معنا که مسئول فنی یک جا دائم نماند. بلکه باید به شکل دوره‌ای بچرخد که کارفرما فکر نکند پول را به حساب فلان شخص ریخته است، به این ترتیب می‌توانیم وظایف خود را کامل انجام دهیم. اما تا زمانی که حقوق خواسته شود، قرارداد با خود مسئول فنی بسته می‌شود. یعنی کارفرما حقوق را به نام مسئول فنی واریز می‌کند، حالا به صندوق یا بانک یا به هرجای دیگر و می‌تواند مسئول فنی را اذیت کند. حتی می‌تواند قبل از قرارداد ماده ۱۹ به شکل دیگری قرار بگذارد و طور دیگری حقوق بدهد، یعنی ۲ قرارداد با فرد ببندد. اینها واقعیت‌هایی است که اتفاق می‌افتد.

لذا به طور خلاصه ماده ۱۹ زمانی به طور کامل اجرا می‌شود که ما پولی را که از کارفرما می‌گیریم به عنوان «حق نظارت بهداشتی» باشد، یعنی قرارداد با یک مجموعه مستقل، نظام دامپزشکی، شرکت ممیزی یا همان صندوق رفاه آن هم تحت عنوان حق نظارت بهداشتی باشد تا روی مسئول فنی فشار نیاید و او بتواند به وظایف خود درست عمل کند. همچنین تا جایی که امکان دارد، مسئول فنی باید دوره‌ای شود و بیشتر از یک مدت زمان نباید در یک جا بماند. در استان خراسان رضوی موضوع ماده ۱۹ با همراهی اداره کل، دستگاه قضایی، بازرسی، اداره اطلاعات، استانداری و سازمان جهاد کشاورزی اتفاق افتاده است و در این زمینه همه همراهی می‌کنند.

حکیم مهر: پیش از این استان خراسان با شهرداری بر سر برخی مسائل اختلاف داشت. این اختلافات به کجا رسید؟

یک استعلام از وزارت کشور صورت گرفت و وزارت کشور این مهم را به شهرداری مشهد ابلاغ کرد که فعالیت کلینیک‌های دام کوچک در سطح شهر بلامانع است. شهرداری به دنبال دریافت عوارض تجاری از کلینیک‌ها بود که با این استعلام این موضوع مرتفع شد. در حال حاضر ما مشکلی در ارتباط با این موضوع نداریم و اگر داریم خیلی کم است.

حکیم مهر:‌ آیا با معضل درمانگران غیرمجاز هم روبرو هستید؟

بنده مدت کمی است که به نظام دامپزشکی استان آمدم. چندین برنامه دارم که این موضوع هم داخل آن است. ما اگر فضای کسب و کار یا فضای ماموریتی خودمان را به ۲ بخش تقسیم کنیم؛ یکی فضای ماموریتی درون سازمانی و درون محیط کسب و کار است و دیگری برون سازمانی. ما اولین و مهمترین راهبرد در قبال محیط درون سازمانی و درون فضای کسب و کار یا درون فضای ماموریتی را توانمندسازی همکاران بخش خصوصی در نظر گرفتیم. این مهمترین استراتژی ماست.

همانطور که مستحضر هستید، فضای آموزشی در خیلی از نقاط کشور، صرفا انجام آموزش برای اخذ امتیاز جهت دریافت مجوز بود. مثلا اگر یک نفر می‌خواست داروخانه بزند یا مسئول فنی مرغداری شود، به گونه‌ای بود که باید آموزش دام سبک را هم ببیند و در کلاس‌های دام کوچک هم شرکت ‌کند. ما مهمترین موضوعی را که در بحث آموزش مدنظر قرار دادیم این بود که کمیته‌ها و کارگروه‌های فنی را به طور جد فعال کنیم که یکی از آنها کارگروه آموزش ما بود. در واقع آموزش را به ۲ بخش تقسیم کردیم تا الگوی تعریف شده ما تکمیل شود. در ادامه این الگو را برای کل کشور ابلاغ می‌کنیم که اگر سازمان نظام دامپزشکی کشور هم آن را تایید کند، اجرایی شود.

بخشی از این آموزش قبل از شروع اشتغال است و بخشی در حین اشتغال. امروز به طور جدی به همکارانی نیاز داریم که قبل از ورود به اشتغال، به بخش‌نامه‌ها و آیین‌نامه‌های سازمان دامپزشکی و نظام دامپزشکی آشنایی داشته باشند. به طور جدی نیاز داریم همکاران قبل از ورود به اشتغال با قوانین و مسائل حقوقی، روابط کار، ایمنی کار، بیمه اخلاق حرفه‌ای و حتی مهارت‌های کارآفرینی آموزش‌های لازم را ببینند. لذا در الگوی جدید، در کنار آموزش‌های تخصصی، در حال تعریف این موارد هم هستیم. یعنی همکار ما که قصد راه‌اندازی یک مرکز مایه‌کوبی دارد، ابتدا در یک مرکز مایه‌کوبی آموزش ببیند و بعد مرکز بزند.

حکیم مهر: دوره‌های کارورزی و کارآموزی حین تحصیل کفایت نمی‌کند؟

این دوره‌ها را در زمان دانشجویی داریم اما ممکن است با فاصله سربازی و... اتفاق بیفتد. لذا همکاری که در جایی مشغول به کار می‌شود، خیلی از مسائل را فراموش خواهد کرد. پس ما در اینجا باید نوعی بازآموزی را در حوزه نظری و عملی داشته باشیم و به همین دلیل موضوع اصلی ما بحث آموزش این همکاران است که از نظر درون سازمانی به آن می‌پردازیم.

موضوع بعد تقویت تشکل‌هاست. ما برای اینکه تشکل‌ها تقویت شوند باید درتصمیم‌سازی‌ها و تصمیم‌گیری‌ها آنها را مشارکت دهیم که در همین راستا آنها را در همه کارگروه‌ها و کمیته‌ها دعوت کردیم. ضمن اینکه بنا بر این داریم که خودشان اگر بتوانند مجوز آموزش‌های لازم را بگیرند و آنهایی که توان دارند، آموزش همکاران خود در صنف مربوطه را بر عهده بگیرند و مشارکت داشته باشند.

با توجه به اینکه استان خراسان رضوی یکی از پرکارترین نظام‌های کشور است، مساله بعدی از نظر درون سازمانی ارتقای سطح معیشتی و رفاهی همکاران است. ما رتبه اول را در صدور پروانه‌ها، در آموزش و... داریم. در واقع ۲۰ درصد از حجم مسائل کشور در استان خراسان رضوی انجام می‌شود. ما در استان خراسان رضوی با یک جامعه حدود ۴ هزار نفری روبرو هستیم که یک الگوی رفاهی و معیشتی را برای آنها در نظر گرفتیم تا بتوانیم برای کاهش هزینه‌های زندگی و خدمات از ظرفیت‌های امروز و تکنولوژی‌های روز استفاده کنیم.

پس به طور خلاصه در حال حاضر یک الگوی آموزش و یک الگوی معیشتی و رفاهی داریم. باید در همه حوزه‌ها الگو داشته باشیم. اگر مدل و الگو نداشته باشیم نمی‌دانیم باید چه کارهایی برای همکاران انجام دهیم و رسیدن به اهداف و ماموریت‌ها برای ما خیلی سخت خواهد بود.

یک مشکل اساسی که ما امروز در فضای درون سازمانی داریم و به‌عنوان یک نقطه ضعف مطرح است، این است که شاکله دامپزشکی از ۳ بخش آموزشی، بخش دولتی و بخش خصوصی تشکیل شده است، اما متاسفانه این شاکله نقش یک پیکره واحد را در پیگیری ماموریت‌های خود ایفا نمی‌کند، بلکه هرچه جلو می‌رویم، بخش آموزش و پژوهش از بخش اداری، نظام دامپزشکی از بخش آموزشی و... فاصله بیشتری پیدا می‌کند. ارتباطاتی که امروز در بخش اداری داریم، به واسطه همین برون‌سپاری‌هاست. اگرچه در این میان حمایت‌هایی صورت می‌گیرد اما آن ارتباطی که منظور من است، بین اعضای نظام که هم در دانشگاه هستند و هم در بخش دولتی و خصوصی، شکل نمی‌گیرد.

اگر ما نتوانیم تعریف مناسبی از ارتباط بین این ۳ مجموعه داشته باشیم، ظرفیت‌هایی که می‌تواند کنار هم قرار گیرد و برای رسیدن به اهداف سازمانی هم‌افزایی ایجاد کند، با کندی روبرو خواهد شد. این در حالی است که در حال حاضر در بخش بهداشت و درمان، بین بخش اداری، بخش آموزشی و بخش خصوصی خیلی تفاوت  نمی‌بینیم که این ممکن است در کوتاه مدت یک سری چالش‌ها داشته باشد. عده‌ای بگویند بخش اداری چرا باید وارد بخش خصوصی شود یا بخش دانشگاهی یا بالعکس اما قطعا این عدم انسجام و عدم ارتباط درست بین این ۳ بخش ما را در آینده متضررتر خواهد کرد. پس باید به دنبال تعریف این ارتباط بین ۳ بخش باشیم.

ما بنا را بر این داریم و گروهی را هم تحت عنوان ایده‌های نو و مهارت‌های حرفه‌ای تشکیل دادیم که این ارتباط را از طریق خلاقیت‌ها و مهارت‌هایی که همکاران ما در بخش خصوصی دارند و ایده‌هایی که در فضای کسب و کار برای بهبود و ارتقای بخش توسط بخش خصوصی دولتی و دانشگاهی اتفاق می‌افتد، برقرار می‌کند. ما حتی باید بتوانیم ارتباطمان را با دانشگاه، ارتباط مساله‌محور و سؤال و جوابی کنیم، در قبال ظرفیت‌های پژوهشی دانشگاه و پایان‌نامه‌هایی که در دانشگاه‌ها توسط دانشجویان اجرا می‌شود تا بتوانیم آن نقش کاربردی پایان‌نامه‌ها را در میدان عمل به ظهور برسانیم.

حکیم مهر: در قبال بهره‌برداران چه سیاستی را در پیش گرفته‌اید؟

یکی از مسائلی که در بخش برون‌سازمانی وجود دارد، همین ارتباط ما با بهره‌برداران است. یکی از بحث‌های جدی که باید در بخش آموزش در دستور کار قرار دهیم، ارتباط با بهره‌برداران است. در استان خراسان رضوی ۶۰ هزار بهره‌بردار داریم که شاید ۲۰ درصد آنها هم مرتبط با دامپزشکی و پروانه‌دار نباشند. ناگفته نماند که ۳ برابر این آمار هم، به شکل غیررسمی بهره‌بردار داریم. موضع ما این است که اولا به سمت اعتمادسازی برای بهره‌برداران حرکت کنیم. یعنی امروز مهمترین مساله‌ای که در قبال همکاران و مسئولین فنی، چه در مزارع و چه در کشتارگاه وجود دارد، نقش این افراد در ارتقای کیفی و کمی تولید و فراوری در بسته‌بندی و عرضه است. اگر آنها نتوانند در کیفی‌تر کردن تولید و بهبود وضعیت نقش خود را ایفا کنند، همیشه از ناحیه بهره‌برداران زیر سوال هستیم و آنها خیلی راحت تن نمی‌دهند به اینکه تحت نظارت دامپزشکی باشند.

آموزش بهره‌بردارن باید به طور جدی در دستور کار قرار گیرد و آنها را با مسائل مقدماتی و اولیه بهداشتی در مزارع آشنا کنیم. ارتباط آنها با مسئولین فنی بهداشتی و نهایتا نظارت ما بر مسئولین فنی بهداشتی و به خصوص آنها که عقد قرارداد می‌کنیم، باید به شکلی باشد که نقش مسئول فنی بهداشتی در مراقبت فعال در مزارع، کارخانجات و... نقش فعالی باشد. خیلی از مسئولین فنی به صورت نیمه‌وقت کار می‌کنند و با مزارع ارتباط خیلی کمی دارند یا اصلا ارتباط ندارند. ما این مساله را باید پیگیری کنیم چون حقوق دریافت می‌کنند.

حکیم مهر: به‌عنوان حرف آخر...

از شما همکاران در حکیم مهر تشکر می‌کنم که واقعا صدای رسای بخش به مسئولین هستید و یک ارتباط صادقانه و مطمئن را در بین اجزای دامپزشکی و در ارتباط با همه ذی‌نفعان ایفا می‌کنید. در پایان از کلیه همکاران تقاضا دارم به‌جهت تشکیل کارگروهی به‌عنوان طرح تحول دامپزشکی با هماهنگی و نظر جناب دکتر صفری ریاست سازمان نظام دامپزشکی کشور، پیشنهادات و ایده‌های  خویش را در ۳ بخش دولتی، خصوصی و دانشگاهی به سازمان نظام دامپزشکی کشور یا نظام دامپزشکی خراسان رضوی ارائه نمایند.

حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.