وزارت بهداشت و درمان بیش از 4000 نفر بازرس بهداشت محیط دارد که قطعا این تعداد نیرو با حجم کار کمی ناهمخوانی دارد، اما با وجود این هنوز هم ترس از بازرسی‌های غیر قابل پیش‌بینی و اخطار‌ها و اقدامات قهری در میان صاحبان رستوران‌ها و مراکز تهیه و توزیع مواد غذایی وجود دارد. شاید علت اصلی این ماجرا به بازرسی‌های نامنظم بر گردد. به گفته مهندس سید رضا غلامی، رئیس اداره بهداشت مواد غذایی و بهینه‌سازی اماکن وزارت بهداشت، این تعداد نیرو به شکل تصادفی اما برنامه‌ریزی شده نزد خود دست‌کم هر 3ماه یک بار موظف هستند که به مراکز تهیه، نگهداری و توزیع مواد غذایی که اولویت اصلیشان همان رستوران‌هاست مراجعه و همه امور بهداشتی آن مکان را مورد بررسی قرار دهند.
اما به گفته او در بیشتر موارد این بررسی‌ها حتی به ماهی چند بار هم می‌رسد. مساله‌ای که از سوی صاحب یکی از رستوران‌های بالای شهر تهران نیز مورد تایید قرار می‌گیرد.
امیرپور، مدیر این رستوران می‌گوید:گاهی پیش می‌آید که ناظران بهداشتی وزارت بهداشت در طول یک ماه چند بار به رستوران ما سر بزنند.
او معتقد است این بازرسان معمولا سختگیری‌های بی جایی دارند. البته این اظهار نظر با توجه به حساسیت‌های موجود در بحث بهداشت مواد غذایی کمی غیرمنطقی به نظر می‌رسد.
رئیس اداره بهداشت مواد غذایی و بهینه‌سازی اماکن وزارت بهداشت نظارت‌ها و نکات مورد توجه بازرسان را به چند موضوع تقسیم می‌کند: ابتدا بهداشت فردی برای افرادی که در این مکان مشغول به کار هستند مورد توجه قرار می‌گیرد،افراد مشغول به کار باید کارت بهداشتی داشته باشند، ظاهرشان شامل موها، ناخن و لباس‌ها باید کاملا بهداشتی باشد و تذکرات لازم در این خصوص داده می‌شود.
او به کنترل موارد بهداشتی محیط و مکان نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: دیگر این که نظافت محل، آشپزخانه، کاشی‌ها و کف،نحوه و ابزار لازم برای شستشوی مکان، تهویه، سرویس‌های بهداشتی و وجود صابون و مایع دستشویی، آب گرم و... همه مواردی است که در هر بار بازرسی به طور جداگانه مورد بررسی قرار می‌گیرند.
کنترل مسائل ایمنی مواد غذایی شامل نحوه نگهداری مواد غذایی، پروسه تولید، تهیه، استفاده از مواد استاندارد شامل روغن با ترانس کم یا نمک تصفیه شده، توجه به نگهداری انواع مواد غذایی با توجه به درجه حرارت مواد غذایی در یخچال ...نیز از نکات قابل توجه است که از سوی غلامی عنوان می‌شود.
پول کثیف، دست کثیف
اطراف یکی از میدان‌های اصلی شهر تهران، رستورانی وجود دارد که از غذاهای آماده و فست‌‌فود گرفته تا آش و سوپ و غذای سنتی در‌آن تهیه و توزیع می‌شود.
ظهر‌ها و حوالی غروب، صف سفارش‌دهندگان غذا شلوغ‌تر از هر زمانی است. فردی که به عنوان صندوق‌دار مشغول به کار است بعد از گرفتن پول و تحویل فیش غذا به همکارانش در تحویل سینی غذا کمک می‌کند. یعنی با همان دستی که پول‌ها را دریافت کرده، نان‌ها و ظروف غذا را در سینی می‌چیند. ترجیح می‌دهم با خودش صحبت کنم. می‌گویم با دستی که با پول‌ها در تماس است به مواد غذایی دست نزنید یا دست کم هنگام این کار دستکش دستتان کنید.
می‌گوید نیرو کم داریم، بعد از کلی بهانه که برای هر کدامشان دلیل دارم، به این بسنده می‌کند که اگر وسواس داشته باشی، زندگی برایت سخت می‌شود و آخرش می‌گوید: خواهر من بیکاری شما هم؟! مگه این دست چشه؟ بی‌خیال بابا غذاتو بخور!
راست می‌گوید. کف دستش چیزی نیست جز انبوهی از میکروب و ویروس که بسادگی از طریق پول قابل انتقال است!
آموزش، اولین نیاز
رئیس اداره بهداشت مواد غذایی و بهینه سازی اماکن وزارت بهداشت معتقد است در چند سال اخیر به دلیل مسائل اقتصادی و حس رقابت با توجه به بحث مشتری مداری بسیاری از رستوران‌ها از نظر رعایت اصول بهداشتی نسبت به یک دهه پیش و حتی چند سال گذشته وضعیت بهتری پیدا کرده‌اند.
البته غلامی تاکید می‌کند، افزایش نظارت وزارت بهداشت در سال‌های اخیر به افزایش رعایت مسائل بهداشتی از سوی رستوران داران دامن زده است. علاوه بر این مسائل از نظر غلامی توجه به این مساله در قانون نیز تاثیر بسزایی داشته است.
ظاهرا در قانون برنامه چهارم توسعه - که تا پایان امسال مدت زمان اجرایی آن تمام می‌شود - پیش‌بینی شده 16 درصد اصناف مربوط به تهیه، توزیع و نگهداری مواد غذایی باید تحت آموزش‌های بهداشتی لازم قرار گیرند.
در حال حاضر، بیش از یک میلیون و 200 هزار مرکز تهیه، توزیع و نگهداری مواد غذایی در کشور داریم که به گفته غلامی، اگر هر کدام از این مراکز فقط دو نیروی مشغول به کار داشته باشند که تحت آموزش قرار گیرند، تعداد افرادی که موضوع این قانون محسوب می‌شوند، به بیش از 2 میلیون و 400 هزار نفر می‌رسد.
به گفته او، تاکنون 24 درصد این افراد تحت پوشش این آموزش‌ها قرار گرفته‌اند و ظاهرا وزارت بهداشت از برنامه چهارم توسعه در این خصوص پیشی گرفته اما علی‌رغم این موضوع که پیشرفت وزارت بهداشت قابل توجه است از این مساله نمی‌توان غافل ماند که توجه به بهداشت این مراکز به هرحال در اولویت همه جوامع است.
خودتان دست به کار شوید
در مواجهه با یک برخورد غیربهداشتی در یک رستوران چگونه برخورد می‌کنید؟ برایتان اهمیتی ندارد و ترجیح می‌دهید سکوت کنید یا خودتان دست به کار می‌شوید و از مدیر رستوران گله می‌کنید یا فقط تهدید می‌کنید و آنها را به وجدانشان می‌سپارید. اگر هیچ کدام از این کار‌ها را نمی‌پسندید و حتی اگر یکی از این راه‌ها را انتخاب می‌کنید، بدانید که راه بهتری هم وجود دارد.
شما می‌توانید با شماره 09678 یعنی ستاد فوریت‌های سلامت محیط از هر نقطه کشور تماس بگیرید و با اعلام شماره تماس‌تان و اعلام کد رهگیری موضوع را از طریق دانشگاه‌های علوم پزشکی مربوط به آن منطقه پیگیری کنید.
رئیس اداره بهداشت مواد غذایی و بهینه‌سازی اماکن وزارت بهداشت تاکید می‌کند که در حداقل زمان ممکن، بازرسان بهداشتی به مکان مورد نظر می‌روند و موضوع را تا اعلام نتیجه پیگیری خواهند کرد. او همچنین تاکید می‌کند: در مواردی که مساله سبب مسمومیت غذایی شود، در کمتر از 4 تا 6 ساعت بازرسان بهداشتی با پیگیری موضوع از اورژانس منطقه اقدامات لازم را انجام می‌دهند.
دلمان خوش می‌شود، شماره تلفنی هست که می‌توان به آنجا زنگ زد و گله کرد که حتی پشت پیشخوان شیک‌ترین رستوران‌ها هم همه کار با دست‌های بی‌دستکش انجام می‌شود، اگر موادغذایی روی زمین بریزد، دوباره جمع شده و به مشتری فروخته می‌شود. اما کافی است؛ اواسط روز سری به میدان امام خمینی و کوچه و پس کوچه‌های برلن و لاله‌زار و... بزنید تا با چشمان خود ببینید چگونه کنار خیابان بر ترک موتورسیکلت‌های پارک شده، ساندویچ تخم‌مرغ پخته درست می‌کنند و با دستانی کثیف و غیربهداشتی گوجه فرنگی‌های له‌شده و خیارشورهای پلاسیده را لای آن می‌گذارند و رهگذران با چه ژست و اشتهایی به آن نمک می‌پاشند و نوش جان می‌کنند. بازرسان وزارت بهداشت هم قطعا آنها را با چشمان خود دیده و گذشته‌اند!
