ماجرای تعطیلی داروخانه دامپزشکی دکتر رستمی چه بود؟/ شک ندارم این روند همچنان تکرار می‌شود

حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: دکتر دامپزشک و مسئول فنی یک داروخانه در کرمانشاه با ارسال نامه‌ای، مشکلاتی که در پی آن مجبور به تعطیلی داروخانه دامپزشکی خود شده بود را بیان نمود و گفت: «اگر دکه فلافلی باز می‌کردم، بسیار سودمندتر و آبرومندانه‌تر بود!» این اتفاق که می‌تواند به مثابه یک زنگ خطر برای کل مجموعه دامپزشکی کشور باشد، ما را بر آن داشت تا با رئیس نظام دامپزشکی استان کرمانشاه، مدیر کل دامپزشکی کرمانشاه و همچنین مدیر دارو و درمان اداره کل دامپزشکی کرمانشاه به گفت‌وگو بنشینیم. در بخش نخست، پای صحبت‌های «دکتر کامیار محمدزاده» خواهیم نشست.

وی می‌‌گوید: «در سیستم شبکه توزیع سازمان دامپزشکی، در خیلی از استان‌ها به علت اینکه شرکت‌های پخش دارو و واکسن تک نماینده هستند، شرایط فروش متفاوت است و همکاران مجبورند از جاهایی که شرایط بهتری دارند، خرید کنند. تعریف تعزیزات از فروش خارج از شبکه متفاوت از تعریف سازمان دامپزشکی است و بار معنایی این کلمه در ۲ سازمان بسیار متفاوت است. ممکن است تعزیرات هر خارج از شبکه‌ای را قاچاق تلقی کند اما تعریف سازمان دامپزشکی به آن شدت نیست.»

حکیم مهر: آقای دکتر ارزیابی شما از اتفاق اخیر چیست؟

جریان پیش آمده موضوعی است که فقط در مورد یک شخص مطرح نیست و می‌توان با هدف اصلاح، نگاهی کلی‌تر به آن داشت. توزیع واکسن و دارو در کشور به تفسیر سازمان دامپزشکی به عنوان شبکه دارویی، به این شکل است که شرکت پخش سراسری واکسن یا دارو را به شرکت‌های استانی و شرکت‌های استانی به مراکز خرده فروشی یا به داروخانه‌ها تحویل می‌دهند. متاسفانه توان شرکت‌های پخش استانی یا بعضی اوقات انحصار آنها باعث می‌شود که در حلقه آخر زنجیره که مراکز مایه کوبی یا داروخانه‌ها هستند، یک اختلال ایجاد شود.

حکیم مهر: چگونه؟

شرایط بازپرداختی شرکت‌های پخش استانی در استان‌های مختلف و همچنین نحوه توزیع آنها می‌تواند متفاوت باشد. همچنین مشوق‌هایی مثل جایزه به داروخانه و مراکز مایه‌کوبی تعلق می‌گیرد که اینها هم متفاوت هستند و در بعضی استان‌ّها وجود دارند و در برخی دیگر، خیر.

حکیم مهر: چرا این مشوق‌ها در بعضی استان‌ها وجود ندارد؟

چون به هر حال توان خرید آن شرکت پخش استانی پایین‌تر است و در نتیجه به همان نسبت، مشوق کمتری از شرکت پخش سراسری می‌گیرد. علت دیگر هم مربوط به انحصار است و اینکه شرکت پخش استانی خودش به عنوان تنها فرد توزیع کننده دارو و واکسن در استان عمل می‌کند و در نتیجه همکاران مجبور هستند که تحت هر شرایطی از ایشان خرید کنند.

حکیم مهر:‌ جزئیات اتفاقی که برای این همکار دامپزشک در استان افتاد، چه بود؟

دکتر رستمی در یکی دو سال گذشته از ایلام به کرمانشاه منتقل شدند و همکاری بودند که در کرمانشاه فعالیت زیادی کرده و یکی از همکاران قدیمی ما در حوزه داروخانه بودند و خودشان هم شرکت پخش داشتند. ما در ابتدای امسال برخی مباحث را مخصوصا در حوزه واکسن به اداره کل منعکس کردیم، مبنی‌بر اینکه تفاوت قیمتی واکسن یا همان موارد تشویقی و بازپرداخت و تخفیفات در استان‌های همجوار نسبت به کرمانشاه خیلی بیشتر است و در صورتی که مجبور به خرید از یک حوزه شویم، متضرر خواهیم شد. اداره کل دامپزشکی طی بررسی‌هایی که انجام داد، ضمن صحت گذاشتن به این قضیه، به ما این فرصت را داد تا برای شکستن انحصار و رفع موانع در حوزه واکسن، بتوانیم از ۲ استان‌ همجوار با ثبت در GIS واردات انجام دهیم. درواقع برخی شرط و شروط در نظر گرفتند، ازجمله اینکه حمل و نقل آن براساس ضوابط و مورد تایید اداره کل باشد.

حالا استارت این فرایند را دکتر رستمی در حوزه دارو زدند و گفتند ما هم به دنبال این هستیم که از شرایط بهتر خرید توسط شرکت‌های پخش استانی در استان‌های دیگر استفاده کنیم. ایشان البته بدون اینکه موافقت لازم را کسب کنند، خودشان از استان ایلام خرید کردند و فاکتورها را به اداره دامپزشکی خودشان ارائه دادند. یعنی گفتند به اندازه ایکس مقداری که خرید می‌کنیم، این مقدار که مبلغ بسیار زیادی هم بود از شرکت پخش استانی استان همجوار جایزه می‌گیریم. این عدد بزرگ قابل گذشت نبود، لذا ایشان تلاش کرده و مکاتباتی را با همکاری انجمن صنفی کرمانشاه آغاز کرد تا مانند حوزه واکسن، امکان خرید و شکستن انحصار از استان همجوار اتفاق بیفتد. تا یک جایی هم کار پیش رفت اما نمی‌دانم به چه دلیل، اداره کل دامپزشکی که ابتدا موافق بود، در نهایت موافقت نکرد. علی‌رغم اینکه شرکت طرف حساب دکتر رستمی یک شرکت دولتی بود اما متاسفانه اداره دامپزشکی ورود کرد و ایشان را به عنوان عرضه خارج از شبکه به تعزیرات تحویل داد.

حکیم مهر:‌ یعنی این کار مصداق عرضه خارج از شبکه قلمداد شد؟

عرضه خارج از شبکه در سیستم دامپزشکی مقداری فراگیرتر است و گاهی اوقات تخلف صنفی هم با آن مخلوط می‌شود. در سیستم سازمان دامپزشکی هر گونه اقلام ازجمله داروی مجاز، داروی لیبل‌دار و حتی دارویی که در همه کشور توزیع می‌شود، اگر بدون اجازه سازمان دامپزشکی از استانی گرفته شود، عرضه خارج از شبکه محسوب می‌شود. ما از یک طرف این مساله را داریم، از طرفی مثلا داروی خارجی که از مبانی قانونی وارد کشور می‌شود نیز باز اسم عرضه خارج از شبکه به خود می‌گیرد. متاسفانه در سیستم‌های نظارتی عرضه خارج از شبکه گزینه دوم تفسیر می‌شود. یعنی وقتی به‌عنوان عرضه خارج از شبکه به دادگاه یا تعزیرات می‌روید، آنها تصور می‌کنند که این دارو و واکسن مثلا با ارز غیردولتی از مراجع یا گذرگاه‌های غیر قانونی به صورت قاچاق وارد مملکت شده است. متاسفانه دید این سازمان‌ها نسبت به عرضه خارج از شبکه این است. در نتیجه دکتر رستمی به تعزیرات رفت و الان چندین ماه است که بسیار درگیر این قضیه شدند و بالاخره انسان تحت فشار قرار می‌گیرد و لذا من به ایشان حق می‌دهم که برخی موارد را مطرح ‌کنند.

حکیم مهر: چه کنیم که این مشکل برای سایر همکاران پیش نیاید؟

واقعیت قضیه این است که سازمان دامپزشکی در سال‌های گذشته اعتقادی به انحصار حتی محدودیت درخصوص صدور پروانه‌ها نداشته و همیشه ملاک و استناد آن به اصل ۴۴ است که ما از هیچ پروانه‌ای جلوگیری نمی‌کنیم و در نتیجه به تعداد زیاد پروانه می‌دهد. هر چه تعداد پروانه‌ها در حوزه درمانگاه و داروخانه به شکل بی‌رویه افزایش پیدا کند، با توجه به اینکه به نوعی بنگاه اقتصادی هستند، تلاش آنها برای دسترسی به بازارهای با قیمت‌ و بازپرداخت‌های مناسب‌تر بیشتر می‌شود و این گریزناپذیر است.

به نظر من تعریف سازمان دامپزشکی درخصوص عرضه خارج از شبکه باید اصلاح شود. دارویی که به صورت مجاز از یک شرکت پخش استانی آمده، به صرف اینکه خارج از استان توزیع می‌شود، نباید به‌عنوان قرارداد باشد. به نظر من بهترین کار همان است که خیلی از استان‌ها در این حوزه انجام می‌دهند، ازجمله استان کرمانشاه که در حوزه واکسن انجام داد. ما باید برای آن ضوابط تعیین کنیم و بگوییم اگر یک داروخانه یا یک مرکز مایه‌کوبی بخواهد واکسن یا دارویی را تهیه کند که بنا به دلایلی قیمت و شرایط بازپرداخت بهتری دارد، از طریق ثبت در GIS و با صدور برگه قرنطینه، قانونی شود. متاسفانه خیلی از این موارد داروهای مجاز هستند. یعنی همین دارو در ایلام توسط شرکت پخش سراسری استانی توزیع می‌شود و همکاران داروخانه در ایلام آن را مصرف می‌کنند. حالا اگر در استان ایلام مازاد باشد و مشکلی برای این استان پیش نیاید، چه عیبی دارد که سایر استان‌ها هم از آن استفاده کنند؟

حکیم مهر:‌ در حال حاضر این اقدام حتی با کسب اجازه از سازمان، شدنی نیست؟

اگر موافقت ۲ استان باشد، این کار قابل انجام است، اما من می‌گویم به‌عنوان یک دستورالعمل ابلاغ شود که اگر مراکز داروخانه و مراکز مایه‌کوبی امکان خرید از یک شرکت پخش استانی دیگر با شرایط بهتر را داشتند، طبق ضوابط این کار را انجام دهند. باید توجه کرد که این اتفاق شامل داروهایی که به صورت قاچاق وارد کشور می‌شود و مبادی مجاز را طی نمی‌کند، نیست. من در خصوص داروهایی که در زنجیره دارویی و در سیستم رصد و پایش ثبت شده هستند صحبت می‌کنم و می‌گویم که چه عیبی دارد که این امکان را برای آن تعریف کنیم. این قانون که حتما از شرکت پخش استانی خریداری شود زمانی در دامپزشکی تعریف شده بود که اصلا سیستم‌هایی مثل رصد و پایش آنلاین نبود. در نتیجه دارو و درمان هر استان به خاطر اینکه بتواند بر بحث توزیع نظارت کند و مطمئن باشد که دارو به دست بهره‌بردار می‌رسد، الزام می‌کرد که از استان مبداء خرید شود. اما الان که سیستم رصد و پایش به صورت آنلاین در اختیار همکاران سازمان دامپزشکی وجود دارد، به نظر من اصرار بر ادامه روند فایده ندارد. اگر سازمان دامپزشکی این انحصار را بشکند، قطعا علاوه‌بر انحصار، قیمت هم شکسته می‌شود. وقتی هم که در این شرایط اقتصادی قیمت شکسته شود، اولین کسی که نفع می‌برد، بهره‌بردار است.

حکیم مهر: سرنوشت دکتر رستمی چه شد؟

ایشان فعلا داروخانه را بستند، چون قضیه همچنان ادامه دارد. اداره کل دامپزشکی کرمانشاه تعامل بسیار خوبی با بخش خصوصی دارد و در حوزه رصد و پایش کارهای خیلی خوبی انجام می‌‌دهد. مثلا در خصوص کاهش باقی مانده دارویی به جد ورود کرده و سعی می‌شود که اصول نسخه‌نویسی و نسخه‌پیچی رعایت شده و از مصرف بی‌رویه دارو جلوگیری شود، اما این مشکلی که برای همکاران پیش آمده، به نوعی ابهامات و نواقص و عدم ‌به‌روز شدن قانون است. ما همچنان امیدوار هستیم که اداره کل دامپزشکی کرمانشاه این قضیه را به نحوی مدیریت کند تا دوباره تکرار نشود. کمااینکه شک ندارم این روند همچنان تکرار می‌شود و تنها چیزی که به ذهنم می‌رسد این است که از طریق سازمان دامپزشکی اصلاح شود.

اگرچه اداره کل دامپزشکی کرمانشاه ضوابطی را اجرا کرده که طبق تعریف، عرضه خارج از شبکه است، اما نظر من این است که این موارد در هیات بدوی تحت عنوان تخلف بررسی شود. ما فعلا از طریق سازمان نظام دامپزشکی پیگیر این قضیه هستیم و با دوستان اداره کل هم صحبت کردیم. دید آنها مثبت است و امیدواریم که این قضیه حل شود، کمااینکه مشکل ایشان به نحوی ویترین مشکل کل کشور بود. حالا ایشان بنا به دلایلی خودش اظهار کرده بودند که من این کار را انجام می‌دهم وگرنه شاید خیلی از همکاران ما به دلیل شرایط اقتصادی مجبور شوند این کار را انجام دهند.

حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.