شواهد فسیلی ۲۰ هزار ساله از نبرد مرگبار دو یوزپلنگ آمریکایی منقرض‌شده

حکیم مهر: فسیل‌های برجای مانده از یوزپلنگ‌های آمریکایی در غار گرند کنیون آمریکا حاکی از نبرد شدید بین دو یوزپلنگ است که به مرگ یکی از آن‌ها منتهی شد.

به گزارش حکیم مهر به نقل از زومیت، حدود ۲۰ هزار سال پیش، در غاری در دیوار صخره‌ای در گرند کنیون، دو یوزپلنگ آمریکایی به‌شدت با هم جنگیدند. برنده‌ی این نزاع مشخص نیست، اما یکی از این گربه‌های بزرگ، یوزپلنگ جوانی بود که ستون فقراتش دچار گازگرفتگی شد، احتمالاً کف غار افتاد، تلف شد و استخوان‌ها و تکه‌هایی از بافت مومیایی‌شده‌اش برجای ماند.

بقایای این گربه‌سان نگون‌بخت همراه با فسیل‌های مربوط به دو غار دیگر در گرند کنیون نشان می‌دهد که یوزپلنگ آمریکایی منقرض‌شده (Miracinonyx trumani) ممکن است مانند یوزپلنگ‌های آفریقایی امروزی (Acinonyx jubatus) دونده پرسرعت دشت نبوده باشد. درعوض، این گربه ممکن است بیشتر شبیه پلنگ‌های برفی امروزی (Panthera uncia) بوده باشد که در دامنه صخره‌ها و مناطق سنگی پرسه می‌زدند و بیشتر بزهای کوهی و گوسفند بزرگ‌شاخ را می‌خوردند.

دانشمندان ده‌ها سال پیش این فسیل‌ها را پیدا کردند و در آن زمان تصور کردند که استخوان‌ها به شیرهای کوهی (Puma concolor) تعلق دارد. اما تجزیه‌و‌تحلیل مجدد استخوان‌ها که اخیراً انجام شد، نشان داد که آن‌ها به یوزپلنگ آمریکایی تعلق دارند که از محوطه‌های فسیلی دیگر شناسایی شده‌ است. یوزپلنگ‌های آمریکایی خویشاوندی نزدیکی با شیرهای کوهی داشتند‌، اما پوزه کوتاهی داشتند و نسبت ‌به یوزپلنگ‌های آفریقایی لاغرتر بودند.

یوزپلنگ آمریکایی حدود ده هزار سال است که منقرض شده است. پیش از پایان آخرین عصر بخبندان، این جانور در سراسر آمریکای شمالی زندگی می‌کرد و استخوان‌هایش در مناطق مختلف آمریکا پیدا شده است. تصور می‌شود سرعت این گربه منقرض‌شده توضیح دهد که چرا شاخ‌چنگالی‌های امروزی (Antilocapra americana) می‌توانند با سرعت ۹۶٫۵ کیلومتر بر ساعت بدوند. هیچ‌یک از شکارچیان زنده این جانور نمی‌تواند به آن سرعت برسد، اما یوزپلنگ آمریکایی احتمالاً می‌توانست.

اما پژوهش جدید نشان می‌دهد که یوزپلنگ‌های آمریکایی در درجه اول شاخ‌چنگالی‌ها را شکار نمی‌کردند یا حداقل این جانوران شکار انحصاری یوزپلنگ‌ها نبودند. جان پل هودنت، نویسنده اصلی مطالعه‌ای که نمونه‌‌های گرند کنیون را دوباره بررسی کرد، گفت درحالی‌که برخی از فسیل‌های یوزپلنگ در دره‌های بازی پیدا شده‌ که در آن شاخ‌چنگالی‌های باستانی پرسه می‌زدند، بسیاری از فسیل‌های دیگر از این قبیل در نواحی صخره‌ای و شیب‌دار پیدا شده است که در آن‌ها، غارها مکان‌های دنجی را فراهم می‌کردند.

یک یوزپلنگ آمریکایی و توله‌هایش در غاری در گرند کنیون روی بقایای یک بز کوهی هرینگتون (Oreamnos harringtoni) خیمه زده‌اند، درحالی‌که یک تنبل زمینی (Nothrotheriops shastensis) به آهستگی از آنجا عبور می‌کند و یک رخ‌کرکس کالیفرنیا (Gymnogyps californianus) در فاصله دورتر در آسمان پرواز می‌کند. درون غار، دو خفاش خو‌ن‌آشام (Desmodus stocki) از سقف آویزان هستند و یک موش جنگلی روی دیوار سمت راست پنهان شده است. ساختارهای تخم‌مرغی‌شکل کف غار فضولات به‌جای‌مانده از تنبل‌های زمینی هستند (براساس یافته‌های مکان‌هایی مانند غار رمپارت).

هودنت برای اولین‌بار حدود ۲۰ سال پیش زمانی که دانشجوی دانشگاه آریزونای شمالی بود با این فسیل‌ها برخورد کرد. دانشجوی دیگری که هودنت در آن زمان با او کار می‌کرد، درحال شناسایی فسیل‌هایی از غار رمپارت بود که محوطه کوچک و کم‌ارتفاعی واقع در غرب گرند کنیون است. این محوطه پوشیده از استخوان‌های فسیل‌شده و لایه‌هایی از مدفوع فسیل‌شده تنبل غو‌ل‌پیکر بود.

در میان فسیل‌های فهرست‌‌بندی‌شده، برخی از نمونه‌ها به‌عنوان فسیل شیر کوهی شناسایی شده بودند. اما هودنت که درحال مطالعه فسیل‌های یوزپلنگ آمریکایی در جنوب آریزونا بود، متوجه شد که آن استخوان‌ها درواقع استخوان یوزپلنگ هستند.

استاد مشاور هودنت شرایطی را مهیا کرد تا او بتواند به چند استخوان دیگری که فرض می‌شد مربوط به شیر کوهی باشد، از دو غار دیگر در گرند کنیون دسترسی پیدا کند: غار نکست‌دور در گرند کنیون مرکزی و غار استانتون در گرند کنیون شرقی. هودنت متوجه شد که آن استخوان نیز به یوزپلنگ‌های آمریکایی تعلق دارند و نه شیر کوهی. به‌گفته‌ی هودنت، ویژگی‌های خاصی در استخوان‌ها وجود دارد؛ مانند شکل قوزک پا که با آن می‌توان یوزپلنگ را از شیر کوهی تشخیص داد و علاوه‌بر‌این، برخی از استخوان‌های آن‌ها اندازه‌های متفاوتی دارند.

مبارزه گربه‌های ماقبل تاریخ

هودنت که مشغول پژوهش‌ها و پروژه‌های دیگر بود، بی‌آنکه یافته‌های خود را منتشر کند، این کشف را برای سال‌ها کنار گذاشت. اما در سال ۲۰۱۹ او و همکارانش درحال کار روی فهرستی از سوابق فسیلی شناخته‌شده در پارک ملی گرند کنیون بودند که او انگیزه پیدا کرد تا سراغ پژوهش قدیمی خود روی یوزپلنگ‌های آمریکایی برود و آن را به‌روزرسانی کند.

استخوان مربوط به غار نکست‌دور یک استخوان پاشنه پا بود درحالی‌که استخوان یافت‌شده در غار استانتون غلاف پنجه سالمی بود. جالب‌ترین یافته‌ها از غار رمپارت به دست آمد و نشانگر دو یوزپلنگ آمریکایی بود. هودنت گفت یکی از آن‌ها جوان بود، درحالی‌که دیگری کم سن‌و‌سال‌تر و تقریباً شش ماهه بود. جوان بالغ مورد حمله قرار گرفته بود و روی جمجمه و ستون فقراتش جراحاتی به اندازه دندان یک یوزپلنگ آمریکایی بالغ دیده می‌شد. این زخم‌ها احتمالاً کشنده بودند و به‌گفته‌ی هودنت، به سرعت یوزپلنگ جوان را از پای درآوردند.

هودنت گفت مشخص نیست که آیا این دو گربه جوان که در غار پیدا شده‌اند، با هم مرتبط بوده‌اند یا نه، اما مقداری بافت‌ نرم نیمه‌مومیایی‌شده هنوز به استخوان‌ها چسبیده‌ است، بنابراین پژوهشگران ممکن است بتوانند مقدار کافی DNA را از این بقایا بازیابی کنند تا ارتباط دو یوزپلنگ مذکور را مشخص کنند.

هودنت افزود زخم‌ها می‌تواند ناشی از جنگ بر سر قلمرو بوده باشد یا شاید یوزپلنگ نری سعی کرده است توله دیگری را بکشد. این رفتار امروزه نیز در شیرهای آفریقایی دیده می‌شود.

در هر صورت، یافته‌ها نشان می‌دهد که یوزپلنگ‌های آمریکایی در مناطقی فراتر از علفزارهای به شکار می‌پرداختند. فسیل‌های یوزپلنگ که در غارها پیدا شده است، غالباً با استخوان‌های گوسفند بزرگ‌شاخ و جانور گیاهخوار منقرض‌شده‌ای به نام بز کوهی هرینگتون (Oreamnos harringtoni) همراه هستند. این امر نشان می‌دهد این جانوران صخره‌نشین ممکن است شکار اصلی یوزپلنگ آمریکایی بوده باشند. هودنت گفت: «این کشف یا شناسایی مجدد این فسیل‌ها که قبلاً شیر کوهی درنظر گرفته شده بودند، به ما این ایده را می‌دهد که این گربه منقرض‌شده خاص با نام علمی Miracinonyx  ممکن است ازنظر اکولوژی ترجیحی خود کمی متنوع‌تر بوده باشد.»

یافته‌های این پژوهش در شماره ماه مه بولتن موزه تاریخ طبیعی و علوم نیومکزیکو منتشر شد.