فارغ‌التحصیلان بیماری‌های داخلی دام‌های کوچک تمایل کمی برای جذب در دانشگاه‌ها دارند/ چه لزومی دارد در استان آذربایجان شرقی، سه دانشکده دامپزشکی داشته باشیم؟

حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: چندی پیش و در یکی از سلسله‌ گزارش‌های حکیم مهر از وضعیت دانشکده‌های دامپزشکی سراسر کشور، دانشجویان دانشکده دامپزشکی دانشگاه تبریز نسبت به کم بودن تعداد واحدهای عملی دامپزشکی، کوتاه بودن دوره کارورزی، جای خالی استاد بیماری‌های داخلی دام‌های کوچک و رادیولوژی، کمبود تجهیزات و تعداد زیاد ورودی‌ها و همچنین عدم مهارت کافی فارغ‌التحصیلان برای کار در بیرون از دانشکده گلایه‌هایی را عنوان کردند (اینجا).

رئیس دانشکده دامپزشکی دانشگاه تبریز در گفت‌وگو با حکیم مهر، برخی از این انتقادات را وارد می‌داند: «در پاسخ به دانشجویانی که بیان می‌کنند دروس عملی کم است، باید گفت دانشجویان رشته دکترای عمومی دامپزشکی در طول دوره تحصل 84 واحد عملی دارند که بیانگر این موضوع است که رشته دامپزشکی نسبت به رشته‌های دیگر دارای دروس عملی زیادی است.»

از نظر «دکتر میرحسن موسوی» کارورزی زمانی مفید خواهد بود که کیس مراجعه‌کننده هم داشته باشیم و در حال حاضر مراجعه دام‌های بزرگ به درمانگاه‌ها در دانشکده‌های دامپزشکی بسیار کم شده است.

وی تصریح می‌کند: «در سطح کشور یک رشد بی‌رویه در تاسیس دانشکده‌های دامپزشکی را هم در بخش دانشگاه آزاد و هم در بخش دولتی تجربه کردیم که یک معضل است. واقعا نمی‌دانم چرا باید این تعداد دانشکده دامپزشکی را تاسیس کنیم و چه لزومی دارد که در استان آذربایجان شرقی، سه دانشکده دامپزشکی داشته باشیم؟ به علاوه چه نیاز است که وقتی در یک استان‌ دانشکده دامپزشکی هست، در استان‌های همجوار دیگر هم، دوباره دانشکده دامپزشکی تاسیس شود؟»

حکیم مهر: آقای دکتر، اولین انتقاد دانشجویان این بود که واحدهای عملی دامپزشکی در طول تحصیل خیلی کم و در حد یک سال است. نظر شما چیست؟

وقتی شما به صورت تخصصی در حوزه دامپزشکی تولید محتوا می‌کنید، حتماً در جریان هستید که کل دوره دکترای عمومی دامپزشکی، شش ساله است. پنج سال اول دروس علوم پایه، پاتوبیولوژی، بهداشت مواد غذایی و برخی دروس علوم درمانگاهی و سال آخر دروس مربوط به کاورزی را می گذرانند. رشته دامپزشکی در مقایسه با رشته‌های دیگر دانشگاهی، جزو آن دسته‌ای قرار می‌گیرد که دروس عملی زیادی دارد. تلاش دانشکده این است که در ابتدا دانشجو در علوم پایه و پاتوبیولوژی، از نظر عملی خوب آموزش ببیند تا در ادامه در درمانگاه استفاده بهینه‌ای از دروس درمانگاهی و بالینی ببرد. دانشجویانی که اعلام می‌کنند دروس عملی کم است، آنرا منحصر به سال آخر می کنند.

سرفصل‌ها و واحدهای درسی قطعا بر اساس نقطه نظرات اساتید و همکاران محترم هیات علمی که سالیان سال عمر خود را در رشته دامپزشکی گذراندند، تعیین می‌شود. در این راستا گروه دامپزشکی وزارت علوم برای ارتقاء آموزش دوره دکترای عمومی دامپزشکی، برنامه درسی این رشته را در سال 95 بازنگری نمود و دانشگاه تبریز از سال ۹۶ برنامه بازنگری شده را به اجرا گذاشته است و دانشجویان ورودی 96 دکترای دامپزشکی امسال فارغ‌التحصیل خواهد شد. باید اضافه کرد که دانشجویان رشته دکترای عمومی دامپزشکی در طول دوره تحصل 84 واحد عملی دارند که  بیانگر این موضوع است که رشته دامپزشکی نسبت به رشته‌های دیگر دارای دروس عملی زیادی است. 

حکیم مهر: منظور آنها بیشتر دوره کارورزی بود و این دوره را با دوره گذراندن طرح در سیستم پزشکی مقایسه کردند.

موضوعی که وجود دارد این است که کارورزی زمانی مفید خواهد بود که کیس مراجعه‌کننده هم داشته باشیم. در حال حاضر مراجعه دام‌های بزرگ به درمانگاه‌ها در دانشکده‌های دامپزشکی بسیار کم شده است. سالیان سال است که دانشگاه‌های دولتی و آزاد ما دامپزشک تربیت می‌کنند. بله، در اینجا کوتاهی‌هایی صورت گرفته و ما بدون برنامه‌ریزی دامپزشک تربیت کردیم. همان دامپزشکان نیز الان خودشان در دامداری‌ها بر بالین مریض حاضر می‌شوند و دیگر برای صاحب دام از نظر اقتصادی مقرن به صرفه نیست که دام خود را به درمانگاه دانشکده بیاورد و آنجا ویزیت شود. لذا وضعیت دام بزرگ واقعا به سمت و سویی می‌رود که مدیریت و ارائه خدمات در داخل فارم صورت گیرد، مگر اینکه شرایط اورژانسی باشد و نیاز به یک کار درمانی و عمل جراحی که امکان پیاده کردن آن در داخل دامداری نباشد. لذا در مجموع در حوزه ارائه خدمات به دام‌های بزرگ در داخل دانشکده‌ها، آن نگاه سنتی که طبق آن دانشجو و دامپزشک منتظر هستند که دام به مطب بیاید، دیگر وجود ندارد.

حکیم مهر: گلایه دیگر دانشجویان این بود که استاد بیماری‌های داخلی دام‌های کوچک و رادیولوژی ندارند.

این گلایه کاملاً درست است و علت آن این است که چند سال پیش وزارت علوم جذب هیات علمی را محدود کرده بود. متاسفانه این قضیه زمانی اتفاق افتاده که بعضی از بخش‌های ما خالی از استاد بوده است. البته استاد داخلی دام کوچک داشتیم که به دلایلی قرارداد ایشان تمدید نشد و هنوز هم نتوانستیم برای ایشان جایگزین پیدا کنیم.

یکی از مسایل دیگر در بخش داخلی دام‌های کوچک این است که فارغ‌التحصیلان این رشته تمایل کمی برای جذب در دانشگاه‌ها دارند. ما در دو سال گذشته دو فراخوان برای داخلی دام‌های کوچک دادیم؛ در فراخوان اول دو نفر و در فراخوان دوم یک نفر متقاضی بودند که شرایط جذب در دانشگاه تبریز را نداشتند.

در رشته رادیولوژی افراد محدودی تربیت می‌شوند و ما متاسفانه در جذب رادیولوژی هم همان مشکل را داشتیم. البته تمام سعی ما این است که این دو رشته را در سطح دانشکده تقویت کنیم.

حکیم مهر: چه راهکاری برای تدریس آنها داشتید؟

این مساله باعث نشد که نتوانیم درس‌های مربوط به این دو رشته را ارائه کنیم یا خدای نکرده درخصوص آنها با مشکلی مواجه شویم؛ در این راستا از اساتید دانشگاه‌های دیگر استفاده کردیم.

حکیم مهر: گلایه بعدی دانشجویان این بود که در ساده‌ترین تجهیزات کمبود وجود دارد. آیا شما این اعتراض را وارد می‌دانید؟

ما براساس سرفصل‌هایی که از طریق وزارت علوم ابلاغ شده، مواد و وسایل مورد نیاز را تا حد امکان تامین می‌کنیم. دانشجو انتظار دارد که همواره همه وسیله‌ها آماده و به مقدار کافی وجود داشته باشد، اما گاهی این‌گونه نیست و این هم خاص دانشکده دامپزشکی دانشگاه تبریز نیست.

حکیم مهر: گلایه دیگر دانشجویان این بود که تعداد ورودی‌های دانشکده بالاست.

خوشبختانه دانشکده دامپزشکی دانشگاه تبریز جزو دانشکده‌هایی است که پذیرش پایینی دارد. در مجموع تعداد دانشجویان دکترای عمومی دانشکده ما 228 نفر هستند.

در سطح کشور این انتقاد وارد است رشد کمی و بی‌رویه در تاسیس دانشکده‌های دامپزشکی را تجربه کردیم که یک معضل است. واقعا نمی‌دانم چرا باید این تعداد دانشکده دامپزشکی را تاسیس کنیم و چه لزومی دارد که در استان آذربایجان شرقی، سه دانشکده دامپزشکی داشته باشیم؟ چه لزومی دارد وقتی در یک استان‌ دانشکده دامپزشکی هست، در استان‌های همجوار دیگر هم دوباره دانشکده تاسیس شود.

حکیم مهر: گلایه دیگر این بود که فارغ‌التحصیلان صرفا با دروس دانشکده نمی‌توانند بیرون از دانشگاه کار کنند و بیشتر مباحث تئوری را یاد می‌گیرند.

دامپزشکی شاید در بین رشته‌های دانشگاهی جزو رشته‌های منحصر به فردی باشد که تعداد واحدهای درسی زیادی دارد. یک دانشجوی دکترای عمومی دامپزشکی در طول مدت 6 سال باید ۲۲۲ واحد را بگذراند؛ این در حالی است که در سایر رشته‌ها مجموع واحدهای مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری حدود 210 واحد می‌باشد که ده سال برای گذراندن مجموع این دوره‌ها زمان لازم است. حالا انتقاد دانشجویان این است که با دروسی که می‌گذرانند، نمی‌توانند خارج از دانشگاه کار کنند. آیا برای اینکه دانشجویان بتوانند بیرون از دانشگاه کار کنند، باید واحدها را زیاد کنیم؟ آیا با این تعداد واحد درسی زیاد افزایش دوباره واحدها منطقی است؟

اینکه دانشجو می‌تواند بیرون کار کند یا نه، بستگی به تلاش و علاقه دانشجو دارد. طبیعتا انتظار نمی‌رود که دانشجوی دکترای عمومی در همه زمینه‌های دامپزشکی، به محض اینکه فارغ‌التحصیل شد، بتواند خدمات دامپزشکی بصورت تخصصی ارائه کند. اگر این بود که دیگر دوره‌های تخصصی لازم نبودند. آیا یک پزشک عمومی می‌تواند در تمام تخصص های پزشکی ارائه خدمت بکند؟ هر متخصص، تخصص خاص خود را دارد و دانشجوی دکترای عمومی دامپزشکی هم نباید انتظار داشته باشد که در طول مدت تحصیل، همه مهارت‌های دامپزشکی را بصورت تخصصی آموزش ببیند.

حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.