ترسی که در جنگ‌ها دیده نمی‌شود
نگاهی به وضعیت حیوانات تحت تاثیر از جنگ‌ها
دکتر حسین صالحی
در میان تیترهای خبری که درباره آتش جنگ غزه وجود دارد، کلامی از یک بی‌پناه فلسطینی احساسات انسانی را برانگیخته می‌کند: «ما قبلا همه چیزمان را از دست داده بودیم؛ این حیوانات هستند که مجدد در کنار ما خواهند ماند.»
به واسطه‌ی همزیستی مسالمت‌آمیز حیوانات در کنار ما، هر حادثه‌ای با تبعات زیاد مسلما جمعیت گونه‌های حیوانی را تحت تاثیر قرار خواهد داد؛ گونه‌هایی که از نظر اقتصادی و تامین غذا بسیار مهم هستند و با از بین رفتن آنها چرخه‌ی غذایی متوقف خواهد شد و گونه‌های اهلی و وحشی که تحت تاثیر بلایا بی‌پناه و آواره خواهند شد. در این بین، جنگ به عنوان یک بلا که ساخته دست بشر است، به دلیل پیچیدگی تبعات و گستردگی عمق فاجعه تصاویر دلخراشی را به وجود می‌آورد که در کنار آنها حیوانات نیز تحت تاثیر قرار گرفته‌اند.
در جنگ بین رژیم صهیونیستی و غزه دامداری‌های زیادی هدف قرار گرفته‌اند و حیوانات خانگی زیادی مجروح و آواره شده‌اند. ترسی که در چشم‌های آنها نمایان است و اینکه در اولویت هیچ نهادی نمی‌باشند، دل هر انسانی را به درد می‌آورد. هنگامی که تأثیر درگیری‌های مسلحانه بر حیوانات در نظر گرفته می‌شود، معمولاً با در نظر گرفتن کلی‌تر «محیط زیست»، «طبیعت» یا «تنوع زیستی» در نظر گرفته می‌شود. این تعمیم‌ها، از تأثیرات بر حیات وحش، و زیستگاه‌های آنها، می‌تواند بررسی عمیق‌تری را در مورد چگونگی آسیب دقیق درگیری‌ها و فعالیت‌های نظامی به حیوانات بپوشاند. برای مثال، به بهترین راه‌های بازسازی حفاظت از حیات وحش پس از ویرانی‌های ناشی از جنگ‌ها توجه شده است و در چارچوب عملیات حفظ صلح سازمان ملل به حیوانات توجه شده است. اما راه‌های متعدد دیگری نیز وجود دارد که حیوانات تحت تأثیر درگیری‌های مسلحانه و فعالیت‌های نظامی قرار می‌گیرند. قبل از مکانیزه شدن جنگ، ارتش‌ها اغلب تعداد زیادی از حیوانات را برای حمایت از تلاش‌های جنگی خود به خدمت می‌گرفتند. اسب‌ها، الاغ‌ها، گاوها، گاو نر و فیل‌ها انسان‌ها، مواد و لوازم را حمل می‌کردند. کبوترها پیام می‌بردند. نیروهای شترسوار در لشکرکشی‌های بیابانی به کار گرفته شده‌اند و اسب‌های سواره‌نظام غالباً در خط مقدم فرماندهی می‌کردند.
تصور می‌شود که 16 میلیون حیوان در جنگ جهانی اول به کار گرفته شده‌اند، اولین درگیری صنعتی که در آن تعداد زیادی از حیوانات هنوز در حال استفاده بودند. و تخمین زده شده است که بین سال‌های 1914 تا 1918 تعداد 484 هزار و 143 اسب، قاطر، شتر و گاو تنها در خدمت بریتانیا کشته شده‌اند. در حالی که تعداد کلی حیواناتی که به طور مستقیم برای حمایت از جنگ اجباری می‌شوند در طول زمان کاهش یافته است، استفاده از آنها توسط ارتش همچنان رایج است. این فعالیت‌ها اغلب منجر به تلفات و تلفات حیوانات شده است و آمار تکان‌دهنده تلفات در زیر پوشش داده شده است. اما محرومیت‌های ناگفته و مسائل رفاهی حیوانات نیز وجود داشت، از جمله این روش‌های آموزشی ضعیف، مسکن، کار زیاد و خستگی، قرار گرفتن در معرض گرما یا سرما، گرسنگی، تشنگی، بیماری و رها شدن می‌توان نام برد.
حیوانات همچنین به طور گسترده در تحقیقات نظامی، به ویژه در مورد سلاح‌ها و جراحات استفاده شده‌اند. سلاح‌ها از نظر ایمنی و کارایی آزمایش شده‌اند، معمولاً از خوک‌ها و گوسفندان استفاده می‌شود که بسیاری از آنها در آزمایش هدف گلوله قرار گرفتند و کشته شدند. جوندگان، خرگوش‌ها و نخستی‌ها نیز به طور گسترده در آزمایش‌های آزمایشگاهی در رابطه با سمیت ترکیبات اسلحه مورد استفاده قرار گرفته‌اند، در حالی که هنوز از حیوانات بیشتری برای آزمایش جنگ شیمیایی، بیولوژیکی یا رادیولوژیکی یا برای پرسنل پزشکی برای آزمایش و آموزش برای مقابله با آن استفاده شده است.
حتی درگیری‌های انسانی در سطح پایین می‌تواند باعث کاهش چشمگیر حیات وحش شود. مطالعه‌ای که در مجله Nature منتشر شده است، داده‌های مربوط به سال 1946 را برای شناسایی اثرات درگیری انسانی بر روی جمعیت‌های بزرگ پستانداران در آفریقا تجزیه و تحلیل کرد. نتایج نشان داد که از بین همه عوامل مورد مطالعه، درگیری‌های مسلحانه مکرر بیشترین تأثیر را بر حیات وحش داشته است؛ حتی درگیری در سطح پایین می‌تواند باعث کاهش عمیق جمعیت‌های علف‌خوار شود. نشان داده شده است که ضعف حاکمیت محیطی یک عامل کلیدی در از بین رفتن حیات وحش است. حیوانات وحشی می‌توانند توسط مین کشته و زخمی شوند، در حالی که افزایش دسترسی به سلاح‌های سبک می‌تواند شکار ناپایدار را تشدید کند. حیوانات وحشی نیز برای غذا شکار و کشته می‌شوند هم به عنوان یک استراتژی مقابله‌ای و هم برای محصولاتی که قرار است برای جمع‌آوری بودجه برای درگیری فروخته شوند. میزان استفاده گروه‌های مسلح غیردولتی از جنایات حیات وحش برای جمع‌آوری سرمایه مورد بحث است. جایی که تجارت و مصرف گوشت وحشی در جریان درگیری‌ها آغاز می‌شود، اغلب تا زمان صلح ادامه می‌یابد. در اقیانوس‌ها، حیوانات دریایی می‌توانند از طریق تمرین‌های دریایی رنج ببرند، با آسیب‌شناسی رایج بیماری فشار زدایی و تروماهای صوتی، و به گل نشستن انبوه نهنگ‌ها منجر شده است.
حیوانات باغ وحش اغلب قربانی درگیری می‌شوند. در زمان جنگ، باغ‌وحش‌ها فاقد بازدیدکننده هستند و حیوانات باغ‌وحش به عنوان یک هدف خاص در نظر گرفته می‌شوند. حیوانات را می‌توان کشت، خورد، مجروح کرد، گرسنه نگه داشت، دزدید، داد و ستد کرد، مورد سوء استفاده قرار گرفت، حتی رها کرد یا به مناطق درگیری رها کرد تا حواس رزمندگان را منحرف کند و تلاش‌های بازیابی را کند کند. پس از حمله به عراق در سال 2003، در بغداد، گوشتخواران بزرگی مانند شیر، پلنگ و جگوار از باغ وحش بغداد و از اقامتگاه‌های شخصی توسط نیروهای عراقی در حال عقب‌نشینی رها شدند تا مانع از پیشروی نیروهای ائتلاف به سمت شهر شوند، این حیوانات در نهایت رها شدند. کشته شدند، یا دستگیر شدند و سپس در هفته‌های پس از شروع درگیری به باغ وحش بازگشتند.
دام‌ها در جنگ مجروح شده‌اند و به طور خاص هدف قرار گرفته و کشته شده‌اند. این شرایط اغلب به این معنی است که مردم نمی‌توانند از حیوانات خود مراقبت کنند یا به درستی به آنها غذا دهند و ممکن است تسلیم بیماری شوند. در هرج و مرج جنگ، حیوانات را می‌توان خورد یا بیش از حد از آنها کار کشید. همچنین کمبود مراقبت‌های دامپزشکی و داروهای دامپزشکی در این شرایط بسیار رایج است. حیوانات همراه یا خانگی همچنین می‌توانند قربانی جنگ، کشته شدن، معلول شدن یا رها شدن باشند. در مواقع کمبود شدید مواد غذایی، آنها به دلیل اینکه صاحبان آنها نمی‌توانستند به آنها غذا بدهند یا حتی توسط صاحبان آنها یا سایر افراد جامعه خورده می‌شدند، کشته شده‌اند. در بسیاری از موارد، حیوانات همراه رها می‌شوند و در هرج و مرج جنگ گم می‌شوند، به خصوص زمانی که صاحبان آنها آواره یا پناهنده شوند.
سیاست بین‌الملل راه درازی در پیش دارد تا رفاه، نیازها و منافع حیوانات به درستی شناسایی و در درگیری‌ها محافظت شود. سازمان‌های بشردوستانه طبق قوانین بین‌المللی مأموریت دائمی برای سازماندهی عملیات امدادی و انجام سایر فعالیت‌های بشردوستانه در طول درگیری‌های مسلحانه دارند. حیوانات نیز نیاز زیادی دارند که هنوز توسط نهادهای بین‌لمللی مربوطه به رسمیت شناخته نشده است. چنین استدلال می‌شود که نیاز مبرمی وجود دارد که به سازمان‌های بین‌المللی حمایت از حیوانات دستوری مشابه برای مشارکت یا مداخله برای سازماندهی امداد و حمایت از قربانیان حیوانات درگیری داده شود.
