حکیم مهر: روز گذشته خبری تلخ دنیای پزشکی را در شوک فرو برد. «ریچارد اسلیمن»، مردی که دو ماه پیش کلیه یک خوک اصلاح ژنتیک شده به او پیوند زده شده بود، در ٦٢ سالگی درگذشت.
به گزارش حکیم مهر به نقل از شهروند، «اسلیمن» ماه مارس طی یک عمل جراحی ٤ ساعته، برای رها شدن از رنج دیالیز، تحت پیوند با کلیه یک خوک اصلاح ژنتیک شده قرار گرفته بود. زندگی عادی اسلیمن در این دو ماه همچون کورسویی از امید در تاریکخانه حیات صدها هزار انسان متقاضی پیوند عضو قلمداد میشد، اما فقدان ناگهانی او بار دیگر این امید را به یأس مبدل کرد، هرچند که پزشکان معالج اسلیمن هنوز ربط مرگ او با کلیه پیوند زده شده را تایید نکردهاند.
اسلیمن اما نخستین قربانی این مسیر نباید تلقی شود زیرا پیش از او، دیوید بنت در ژانویه سال ٢٠٢٢ و همچنین لارنس فوست در سپتامبر ٢٠٢٣، نخستین و دومین پیوند قلب خوک به انسان را تجربه کرده بودند، که البته هر دو نیز پس از تقریباً دو ماه جان خود را از دست دادند. تاریخ مصرف قلبهای انسانی دیوید بنت و لارنس فوست منقضی شده و هر دو به پایان راه خود رسیده بودند و انجام عمل پیوند با قلب خوک در آن مقطع، انتخابی بین بد (مرگ احتمالی در صورت پیوند) و بدتر (مرگ حتمی در صورت عدم پیوند) به شمار میرفت. اما اسلیمن چنین وضعیتی نداشت و همچنان میتوانست با دیالیز زندگی کند.
پیوند اعضای حیوانات به انسان اما تاریخچهای نسبتاً قدیمی دارد. ٢٦ اکتبر سال ١٩٨٤ میلادی قلب یک بچه میمون به نوزادی نارس و مبتلا به «سندروم هیپوپلازی سمت چپ قلب» در کالیفرنیا پیوند زده شد. این شاید یکی از نخستین تلاشها برای پیوند اعضای حیوانات به انسان بود که به دلیل اطمینان پزشکان از مرگ محتوم نوزاد ١٢ روزه، با رضایت والدین او انجام شد. عمل با موفقیت انجام شد و به نظر میرسید قرار است این نوزاد بدشانس زندگی جدیدی را با قلب میمونی خود آغاز کند، اما دو هفته بعد از پیوند، وضعیت نوزاد دچار نوسانهای شدید شد و در نهایت ۲۱ روز بعد از پیوند، قلب او از طپش ایستاد.
مهمترین مشکل در عملهای اینچنینی مقابله سیستم ایمنی بدن انسان با عضو پیوندی است که آن را به مثابه عنصر نامطلوب درنظر میگیرد. تا قبل از این پزشکان با بکارگیری داروهای تضعیفکننده سیستم ایمنی، سعی میکردند شانس موفقیت پیوند را بالا ببرند. این اما خطرات خود را داشت و فرد را مستعد مرگ حتی در اثر ابتلا به بیماری سادهای چون زکام میکرد. کمبود عضو پیوندی انسانی، دنیای پزشکی را به سمت استفاده از اعضای حیواناتی که کد ژنتیکی آنها تغیر داده شدهاند (تا هرچه بیشتر به کدهای انسانی شبیه شوند)، سوق داده است.
اما عمده تلاشها تاکنون بینتیجه بودهاند و به نظر میرسد راه زیادی تا رسیدن به مقصد باقی مانده است