اسرار زندگی «گربه پالاس»؛ گربه‌ای نایاب و منزوی و در معرض انقراض

حکیم مهر: «گربه پالاس» حیوانی وحشی و منزوی گربه سانان است که به عنوان گونه در معرض خطر انقراض، زندگی‌اش را در خراسان شمالی به چنگ و دندان گرفته و در جدال با خشکسالی در تلاش برای بقا است.

به گزارش حکیم مهر به نقل از ایرنا، گربه پالاس، گونه وحشی از گربه سانان است که به علت انسان گریز و غیراجتماعی بودنش به حیوان منزوی و مرموز شناخته می شود، این حیوان زیبا به عنوان گونه در معرض انقراض در ارتفاعات خراسان شمالی زندگی، پرسکوت اما پر از تهدید دارد.

گربه پالاس یکی از هشت گونه گربه ای است که در خراسان شمالی زیست دارد، این گونه بومی آسیای میانه است. سال های اخیر این حیوان زیبا در ارتفاعات اطراف شهر بجنورد مشاهده شده است و دوستداران محیط زیست و طبیعت گردان از آن تصویر گرفته اند.

به تازگی یک قلاده گربه پالاس نابالغ که از زیستگاه‌ طبیعی خود در منطقه گلیل و سرانی شهرستان شیروان جدا شده بود برای تیمار و مراقبت به اداره محیط زیست شهرستان شیروان تحویل داده شد.

منزوی و خجالتی بودن سبب شده تا اطلاعات دقیق از گربه پالاس در دست نباشد اما مشاهده این گربه در ارتفاعات استان نشان از پویایی نسبی زیستگاه این گونه دارد اما حفظ و صیانت از آن هنوز مورد توصیه کارشناسان است.

زیستگاه این گونه وحشی در ارتفاعات دستخوش حضور انسان و نیز تاثیرات خشکسالی، پرمخاطره شده است، حضور و تردد شکارچیان در منطقه، حضور گله های دام و سگ های گله و قطع درختان ارس سبب ناامن شدن زیستگاه این گربه شده است.

گربه پالاس در قاب دوربین

گربه پالاس اولین بار در خراسان شمالی اولین بار در ارتفاعات سخت گذر در عرصه های طبیعی اطراف سد شیرین دره شهرستان مانه و سملقان مشاهده و برای اولین بار در ایران مستندی از این حیوان تهیه شد.

گربه پالاس در اولین مشاهده ها، با بچه پلنگ اشتباه گرفته شد و این افراد به اشتباه به کارشناسان اداره کل محیط زیست اعلام کردند که بچه پلنگ مشاهده کردند البته کارشناسان به وجد آمده و به عرصه رفتند اما مشخص شد این حیوان گربه پالاس بوده است.

یک گروه از مستندسازان در سال های ۹۵ تا ۹۷ با همکاری کارشناسان اداره کل حفاطت محیط زیست خراسان شمالی در زیستگاه گربه پالاس در اطراف روستای محمدآباد شهرستان مانه و سملقان حضور یافته و با نصب دوربین تله ای از مادر و چهار توله اش تصویر برداری کردند.

این اولین بار در کشور بود که گربه پالاس از نزدیک و در لانه طبیعی اش در تنه درخت ارس در شیب بسیار تند، تصویر برداری شد. اما این گربه حساس به ناامنی، لانه خود را تغییر داد و دم به تله مستندسازان نداد.

گربه پالاس بسیار منزوی، انسان گریز و باهوش است، رفتار ها و واکنش های این گربه سان در برابر حسگرهای دوربین تله ای و تغییر لانه و انتقال توله ها به مکان جدید نشان داد که این جانور در برابر ناامنی بسیار حساس است.

طول سر و تنه گربه پالاس حدود ۶۰ سانتی متر و طول دم ۲۱ تا ۳۰ سانتی متر است. رنگ موهای بدن این گربه ها خاکستری روشن یا زرد تیره است که نوارهای عمودی در آن دارد. ویژگی متمایز گربه پالاس داشتن چشمان گرد و صورت بزرگ و موهای انبوه و بلنداست.

گربه‌ پالاس حدود ۱۱ سال عمر می‌کند. زمان جفت گیری این گربه ها در زمستان است و دوره بارداری آن ۶۶ تا ۶۷ روز است.

گربه پالاس نام خود را از روی نام محققی آلمانی گرفته که برای اولین بار در سال ۱۷۷۶ این پستانداران را شناسایی کرد، نام این محقق « پیترسایمون پالاس» بود.

گربه پالاس در معرض انقراض

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی در این باره گفت: گربه پالاس گونه کمیاب و در معرض خطر انقراض است، زیستگاه اصلی این حیوان زیبا در آسیای مرکزی است و در ایران بیشتر در شمال شرق مشاهده است، این گونه تک زی است و متاسفانه اطلاعات دقیقی از تعداد آنان وجود ندارد.

رضا شکاریان اظهار کرد: گربه پالاس شبگرد است اما بعضا در طول روز هم مشاهده شده است، این حیوان منزوی و مرموز است از این رو اطلاعات زیادی در زمینه زیست این حیوان در دست نیست.

وی افزود: تخریب زیستگاه ها و جزیره ای شدن آن سبب شده تا زیست این گونه زیبا در تهدید باشد، حضور دام و سگ های گله در طبیعت، چرای بی رویه دام و تخریب عرصه ها از تهدیدها برای زیست گربه پالا است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی اظهار کرد: همچنین ساخت راه، تبدیل مراتع و جنگل ها به زمین های کشاورزی و تاثیرات خشکسالی ها که منجر به نابودی گونه های مرتعی و جنگلی شده جمعیت گونه های حیات وحش از جمله گربه پالاس موثر است.

وی اظهار کرد: گربه‌ پالاس حیوان غیراجتماعی بوده و تنها زندگی می کند، قلمرو خاص خود دارد و بر حفظ قلمرو خود بسیار حساس است.

براساس این گزارش، گربه پالاس براساس قوانین سازمان حفاظت محیط زیست در زمره گونه‌های درخطر انقراض است همچنین، در طبقه (NT) IUCN و پیوست کنوانسیون (CITES) قرار دارد. درحال حاضر اطلاعات جامعی از وضعیت این گونه در دست نیست، ولی حفاظت از محدوده‌های پراکنش آن ضروری است.