«دکتر حسن اختیارزاده» افزود: در زمینه طیور در دنیا شاید آنفلوانزای فوق‌حاد پرندگان به عنوان مهمترین بیماری شناخته شود که در همه جا به نوعی مسئله‌ساز است ...
حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: به گفته معاون بهداشتی و پیشگیری سازمان دامپزشکی کشور، سازمان دامپزشکی هفته گذشته برای تصویب حرایم بهداشتی مراکز پرورش دام و طیور و آبزیان، پیگیری مجددی را از طریق وزارت جهاد کشاورزی انجام داد که امید می‌رود با مدیریت جدید وزارتخانه، آیین‌نامه مربوطه به هیئت دولت ارسال شود و شاهد تصویب آن باشیم تا بتوان ضوابط را وفق مصوبات هیئت دولت انجام داد.
«دکتر حسن اختیارزاده» در گفت‌وگو با حکیم مهر تصریح می‌کند: مهمترین بیماری دامی که همواره به‌عنوان یک بیماری فرامرزی در دنیا مطرح است، تب برفکی است و خاورمیانه یکی از مناطق درگیر این بیماری در دنیاست.
حکیم مهر: وضعیت کشور در زمینه کنترل بیماری‌ها را چطور ارزیابی می‌کنید؟
از نظر علمی مهمترین اصلی که برای جلوگیری از رخداد بیماری وجود دارد، جلوگیری از ورود اجرام بیماری‌زا به کشور از طریق جلوگیری از قاچاق است. در این خصوص لازم است که تجزیه و تحلیل ریسک انجام گرفته و بر اساس ارزیابی ریسک، اعمال مقررات قرنطینه‌ای صورت گیرد و در مورد اینکه یک دام زنده یا یک محصول دامی امکان ورود به کشور را دارد یا خیر، تصمیم‌گیری شود. اگر در ارزیابی ریسک شرایط ورود مناسب تشخیص داده شد، لازم است که الزامات بهداشتی و مقرراتی برای ورود آن دام زنده و یا کالا و محصول دامی اعمال شود.
در این میان جلوگیری از تماس بین عامل بیماری‌زا و میزبان در درجه دوم اهمیت قرار دارد. ما در چرخه اپیدمیولوژی سه ضلع داریم که شامل میزبان، محیط و عامل است. اگر این سه ضلع برقرار شود، احتمال رخداد بیماری وجود دارد اما اگر ما بتوانیم ارتباط بین این سه ضلع را قطع کنیم، خواهیم توانست از رخداد بیماری جلوگیری کنیم. یعنی می‌بایست شرایطی را اعمال کنیم که از تماس بین عامل بیماری‌زا و میزبان جلوگیری شود که مهمترین فاکتور آن در سطح دامداری‌ها، مرغداری‌ها و مراکز آبزی‌پروری است که باید به صورت مقررات امنیت زیستی و قرنطینه، توسط دامداران محترم در واحدهای خود اجرا شود تا شاهد این موارد نباشیم.
از این دو اصل اساسی که بگذریم، در مورد بیماری‌هایی که عوامل آن در کشور هم وجود دارد، استراتژی‌های مختلفی برای کنترل و پیشگیری از بیماری‌های دامی داریم که شاید اگر بخواهیم از این استراتژی‌ها نام ببریم، باید به ۱۵ تا ۱۶ مورد اشاره کنیم، اما مهمترین آنها بحث امنیت زیستی و قرنطینه است. بعد از آن موارد دیگری مثل افزایش سطح ایمنی دام‌ها در مقابل عامل بیماری‌زا را داریم که یکی از تکنیک‌های اصلی آن واکسیناسیون است. موارد ویژه دیگری نیز که می‌تواند مدنظر ما باشد، کنترل خود ناقلین در آن دسته از بیماری‌هایی است که توسط ناقلین انجام می‌شود. این کار یا به صورت بیولوژیک و از طریق استفاده از سموم انجام می‌شود یا به صورت مکانیکال.
حکیم مهر: در حال حاضر کدام بیماری‌های دامی یا طیور برای ما از اهمیت بیشتری برخوردار است؟
در زمینه طیور در دنیا شاید آنفلوانزای فوق‌حاد پرندگان به عنوان مهمترین بیماری شناخته شود که در همه جا به نوعی مسئله‌ساز است. پرندگان مهاجر به عنوان حیواناتی محسوب می‌شوند که می‌توانند این عامل را در خود داشته باشند و در مهاجرتی که به مناطق مختلف می‌کنند، آن را انتقال دهند. خوشبختانه در کشور ما در سال جاری هیچ موردی از بیماری آنفلوانزای فوق‌حاد پرندگان را در مرغداری‌های صنعتی نداشتیم.
در این خصوص ما دو برنامه پایش انجام دادیم که یکی از آنها در مورد طیور روستایی بود که بر اساس یک برنامه علمی اپیدمیولوژی نمونه‌های زیادی در سطح کشور اخذ و ارزیابی خوبی انجام شد که جا دارد از همکاران خودم در سطح کشور به خاطر زحماتی که در نمونه برداری‌های خوب انجام دادند و از همکاران عزیزم در ادارات کل دامپزشکی استان‌ها و مرکز ملی تشخیص که آزمایش‌های مربوطه این نمونه‌ها را انجام دادند، تشکر کنم که باعث شد ما شرایط موجود را متوجه شویم.
حکیم مهر: به غیر از آنفلوانزای فوق حاد پرندگان، چه بیماری‌های دیگری داریم؟
از جمله بیماری‌های دیگری که از قدیم در ایران دارای اهمیت بوده می‌توان به بیماری نیوکاسل، برونشیت و آنگارا اشاره کنیم.
حکیم مهر: وضعیت در مورد بیماری‌های دامی چگونه است؟
مهمترین بیماری دامی که همواره به‌عنوان یک بیماری فرامرزی در دنیا مطرح است می‌توان به بیماری تب برفکی اشاره کرد. خاورمیانه یکی از مناطق درگیر این بیماری در دنیاست و تعدادی از کشورهای جنوب شرقی آسیا نیز به این بیماری مبتلا هستند. تب برفکی در مناطق آفریقایی نیز به وفور دیده می‌شود. یکی از مهمترین معضلات این بیماری جابه‌جایی دام در مناطق مرزی و ورود دام قاچاق و... است.
بیماری تب برفکی هفت سروتیپ دارد و واکسیناسیون در تمام دنیا به‌عنوان یک ابزار علیه آن انجام می‌شود. واکسیناسیون در تمام بررسی‌های علمی هست اما مهمترین اصل پیشگیری از تب برفکی، بحث امنیت زیستی و قرنطینه است. در واقع جلوگیری از انتقال و انتشار ویروس از طریق جابجایی دام می‌تواند بسیار مسئله‌دار باشد که باید نسبت به آن توجه ویژه‌ای کرد.
حکیم مهر: لطفا به سایر بیماری‌های دامی نیز اشاره‌ای نمایید.
بیماری‌های مهم دیگری که سازمان دامپزشکی برنامه خاصی برای آنها دارد، شامل بروسلوز، هاری، طاعون نشخوارکنندگان کوچک و آبله گوسفند است. خوشبختانه در سه تا چهار سال اخیر کانون بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک بسیار کاهش پیدا کرده و دنیا در حال تلاش است که طبق برنامه جهانی، تا سال ۲۰۳۰ میلادی این بیماری را به‌عنوان دومین بیماری دامی ریشه‌کن کند. اولین بیماری ریشه‌کن شده طاعون گاوی بود که در سال ۲۰۱۱ میلادی ریشه‌کنی جهانی آن اعلام شد. عامل طاعون نشخوارکنندگان کوچک از همان خانواده‌ای است که عامل بیماری طاعون گاوی بود. ما در سازمان دامپزشکی برنامه ویژه‌ای برای این بیماری‌ها داریم و همکاران عزیز من در سطح کشور زحمات زیادی را متحمل می‌شوند این بیماری را در کشور طبق برنامه جهانی پیش از سال ۲۰۳۰ ریشه کن کنیم.
حکیم مهر: آخرین وضعیت فواصل بین مراکز پرورشی دام، طیور و آبزیان چیست؟
سازمان دامپزشکی کشور در بحث حریم و فواصلی که باید میان دامداری‌ها، مرغداری‌ها یا واحدهای مختلف باشد، طبق شرایط موجود در فروردین ماه گذشته، جلسات متعددی را با تشکل‌ها، بخش‌های مختلف وزارت جهاد کشاورزی، معاونت امور دام و شیلات و سایر حوزه‌ها برگزار کرد و در نهایت با نظرات کارشناسی، حرایمی که از قبل تنظیم شده بود، به تصویب نهایی رسید. ما این مسئله را طی یک نامه با امضای ریاست محترم سازمان به وزارتخانه ارسال کردیم که با تایید وزیر محترم، برای تایید هیئت دولت برود. مسیر انجام کار طی شد اما با تغییراتی که در وزارتخانه و هیئت دولت داشتیم، هنوز به تصویب هیئت دولت نرسیده است. سازمان دامپزشکی هفته گذشته برای تصویب این حریم‌ها، پیگیری مجددی را از طریق وزارتخانه انجام داد که ان‌شاالله با مدیریت وزارتخانه محترم، آیین‌نامه مربوطه به هیئت دولت ارسال شود و شاهد تصویب آن باشیم تا بتوانیم ضوابط را وفق مصوبات هیئت محترم دولت انجام دهیم.
حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.
ولی در بخش خصوصی انفلونزا داشتیم 
