«مهندس نادر رضا نوری» افزود: باغوحشهای خصوصی در ایران به دلیل مشکلات مالی، مدیریتی و نبود قوانین روشن و حمایتهای دولتی با بحران روبهرو هستند. بسیاری از این مراکز بدون در نظر گرفتن استانداردهای نگهداری حیوانات، به فعالیت ادامه میدهند...
حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: در گفتوگویی اختصاصی، «مهندس نادر رضا نوری» بنیانگذار دهکده طبیعت قزوین به تشریح جزئیات سرنوشت مجموعه باراجین، انتقال حیوانات به سیرجان، مشکلات مدیریت باغوحشهای خصوصی و شرایط نگرانکننده حیوانات در اسارت پرداخت. او همچنین از برنامههای علمی و عملیاتی برای جلوگیری از انقراض گونههای ارزشمند و تغییرات مثبت در سازمان محیطزیست سخن گفت و بر لزوم همکاری بیشتر نهادهای دولتی و غیردولتی برای نجات حیاتوحش تأکید کرد.
مهندس نوری در گفتوگو با حکیم مهر، با جزئیات به چالشهای موجود در حوزه حیاتوحش، از نابسامانی مدیریتی گرفته تا مشکلات باغوحشها و خطر انقراض گونههای ارزشمند پرداخت. او با تأکید بر ضرورت همکاری و برنامهریزی جدی، امید دارد که با تغییر رویکردها و حمایت نهادهای مرتبط، آیندهای روشنتر برای حیاتوحش کشور رقم بخورد.
حکیم مهر: آقای مهندس نوری، مجموعه باراجین که به عنوان یکی از مهمترین پروژههای حیاتوحش شناخته میشد، چرا به این سرنوشت رسید و چه اتفاقی افتاد؟
مجموعه باراجین که با نام دهکده طبیعت قزوین شناخته میشد، برای ما چیزی فراتر از یک باغوحش معمولی بود. هدف از تأسیس آن در سال ۱۳۹۲، ایجاد یک مرکز علمی و عملیاتی برای نگهداری، تیمار و بازپروری گونههای در معرض خطر انقراض بود. تا سال ۱۳۹۶ باراجین توانست خود را بهعنوان یکی از مراکز نمونه کشور معرفی کند و حتی در بودجههای ملی قرار گرفت. اما از سال ۱۳۹۶ به بعد، مشکلات مدیریتی یکی پس از دیگری آغاز شد. طی این سالها، پنج استاندار و شش شهردار در قزوین تغییر کردند که همه آنها همکاری داشتند اما شهردار آخر بدون داشتن درک درستی از پروژه، مسیر آن را تغییر داد. همکاری ضعیف شهرداری باعث شد روند توسعه این مرکز متوقف شود و در نهایت، شرایط به نقطهای رسید که امکان نگهداری حیوانات وجود نداشت. حیوانات باراجین با نظارت اداره دامپزشکی و تیم ما به سیرجان منتقل شدند. متاسفانه اداره کل محیط زیست قزوین هم در اواخر خیلی عملکرد بدی داشت و از بنده شکایت کرد اما محکوم شدند. به نظر من آنها هم در ایجاد مشکل برای باراجین نقش جدی داشتند.
حکیم مهر: با این شرایط چرا تصمیم گرفتید دیگر به باراجین برنگردید؟
وقتی شما سالها وقت و انرژی خود را برای ایجاد یک مجموعه بینظیر میگذارید، اما نتیجهاش را با بیتوجهی شهردار و عدم مدیریت صحیح نابودشده میبینید، دیگر انگیزهای برای ادامه کار در آنجا باقی نمیماند. هر بار مدیری جدید میآمد و پروژه را به حاشیه میبرد. البته اگر مدیریت جدید و کارآمدی برای باراجین بیاید، من حاضرم در مسیر احیای آن کمک کنم. هدف اصلی من همیشه حیاتوحش و حفظ گونههای ارزشمند بوده و هست.
حکیم مهر: در حال حاضر، حیوانات به کدام مراکز منتقل شدند و چه اقداماتی در حال انجام است؟
پس از مشکلات باراجین، حیوانات به سه مرکز در کرج منتقل شدند. این مراکز شامل پارک محیطبان، پارک چمران به مدیریت پسرم شیردل و مجموعه شخصی من در فردیس میشوند. اما متأسفانه در این مراکز هم مشکلات مالی وجود داشت.
انتقال حیوانات به سیرجان با حمایت شرکت گلگهر نقطه عطفی بود. مرکز نگهداری سیرجان در حال حاضر یکی از مجهزترین و استانداردترین مراکز کشور است. حیوانات، از جمله خرسهای قهوهای و بلوچ، که از سنین پایین به این مرکز منتقل شدهاند، در شرایط بسیار مطلوبی به سر میبرند. ما در این مرکز تلاش میکنیم تا با فراهم کردن محیطی مناسب، امکان تیمار و بازپروری حیوانات را به بهترین نحو فراهم کنیم.
مرکز بنده در کرج فوقالعاده تخصصی است و تقریبا تمام دامپزشکان ویژه کشور از جمله دامپزشکان دانشگاه تهران مثل دکتر نیاسری و دکتر نوروزیان و دکتر ساسانی کمک ویژه به ما میدهند. بیمارستانها نیز کمک حال ما هستند، به خصوص بیمارستان دکتر فتاحیان در اختیار مرکز ماست و پشرفت خوبی داشته است. ما در اینجا در رابطه با جلوگیری از انقراض کار اساسی انجام میدهیم. مثلا یکی دو سال است با دکتر نیاسری که از نظر بنده بهترین مامای کشور و استاد تمام دانشگاه تهران هستند، برای گرفتن اسپرم گربهسانان نر و تلقیح آن به گربهسانان ماده کار میکنیم.
حکیم مهر: وضعیت باغوحشهای خصوصی مانند صفادشت و سایر مراکز را چطور ارزیابی میکنید؟
باغوحشهای خصوصی در ایران به دلیل مشکلات مالی، مدیریتی و نبود قوانین روشن و حمایتهای دولتی با بحران روبهرو هستند. بسیاری از این مراکز بدون در نظر گرفتن استانداردهای نگهداری حیوانات، به فعالیت ادامه میدهند. این موضوع نه تنها به حیوانات آسیب میزند، بلکه مخاطبان را هم از دیدن حیوانات در شرایط مناسب محروم میکند. با پول بلیط نمیتوان باغوحشها را اداره کرد.
از طرف دیگر، قاچاق حیوانات هم معضلی بزرگ در کشور است. برخی گونههای نادر از ایران به کشورهای حاشیه خلیج فارس قاچاق میشوند. اگر برنامهریزی درستی برای تکثیر، تیمار و فروش قانونی گونهها در باغوحشها وجود داشته باشد، میتوان این چالشها را تا حد زیادی کاهش داد. یک نمره تخصصی هم باید به باغ وحشداران داد و مشخص کنیم که در هر باغوحش میبایست چه چارتی از نیروی انسانی باشد و در آن چارت چه حیواناتی نگهداری شوند.
همچنین ضروری است که قوانین مشخص و جامعی برای باغوحشها تدوین شود؛ قوانینی که شامل تعداد نیروی انسانی متخصص، فضای مناسب، استانداردهای تغذیه و نحوه برخورد با گونههای بیمار باشد. حیوانات در اسارت نیاز به مراقبت ویژه و محیطی نزدیک به طبیعت دارند.
حکیم مهر: آیا پس از تغییر مدیریت در سازمان محیطزیست، تغییر مثبتی در رویکردها مشاهده کردهاید؟
بله، خوشبختانه با حضور خانم انصاری بهعنوان رئیس جدید سازمان محیطزیست و انتخاب معاونان باتجربه، انسجام خوبی در مدیریت این حوزه ایجاد شده است. ایشان سالها در محیط زیست بودهاند و در کرج هم مسئولیت کامل داشتهاند. در شهرداری تهران هم موقعیتهای مناسبی را قبول و کار کردهاند. البته هنوز مشکلات زیادی وجود دارد و سازمان نیاز به برنامهریزی دقیق و عملیاتی دارد.
حکیم مهر: درباره برنامههای جلوگیری از انقراض گونههای خاص مثل گربهسانان چه اقداماتی انجام دادهاید؟
در حال حاضر تمرکز ما بر روی جلوگیری از انقراض گربهسانان است. سال گذشته، اسپرم یک ببر نر بهطور موفقیتآمیز استخراج شد و اکنون در تلاش هستیم لقاح مصنوعی را با یک ببر ماده انجام دهیم. اگر این پروژه موفق شود، گامی بزرگ در تکثیر گونههای نادر خواهد بود.
همچنین یک پلنگ ماده که در مرکز ما تحت مراقبت قرار دارد، شرایط خوبی برای تولید مثل دارد. معمولاً پلنگها در اسارت تولیدمثل نمیکنند، اما ما با کمک متخصصان و تیم دامپزشکی کشور، در تلاش هستیم تا پلنگ نر مناسبی برای این ماده پیدا کنیم و این پروژه را به نتیجه برسانیم. هدف نهایی ما بازگرداندن این گونهها به زیستگاههای طبیعی است. اگر نتوانیم جمعیت این حیوانات را احیا کنیم، چرخه حیات طبیعت دچار اختلال خواهد شد.
حکیم مهر: در پایان چه انتظاری از مسئولان و نهادهای مرتبط دارید؟
من از مسئولان میخواهم حیاتوحش را بهعنوان بخشی حیاتی از طبیعت ایران جدی بگیرند. حیواناتی مانند پلنگ و عقاب نقش مهمی در تعادل اکوسیستمها دارند. اگر این گونهها از بین بروند، چرخه زیستمحیطی هم دچار فروپاشی میشود.
همچنین باید بودجههای مشخصی برای مراکز نگهداری و امدادرسانی به حیوانات تخصیص یابد. تأمین تجهیزات مانند آمبولانس ویژه حیوانات و تیمهای تخصصی امداد، از نیازهای ضروری این حوزه است.
حکیم مهر: بهعنوان حرف آخر...
در نهایت، نجات حیاتوحش نیاز به همکاری دولت، بخش خصوصی و مردم دارد. هرگونه کوتاهی در این زمینه، نهتنها به انقراض حیوانات منجر میشود، بلکه در نهایت به انقراض انسان و طبیعت ختم خواهد شد.
از دکتر حامد زارعی ریاست سازمان نظام دامپزشکی تشکر میکنم که نسبت به مسائل محیط زیست علاقهمند هستند و همیشه ما را حمایت فکری میکنند.
به نظر من مشکل اساسی سازمان حفاظت از محیط زیست، کمبود مالی و بودجه نسبت به مسئولیتی است که دارد. یعنی اگر قرار باشد مسئولیت خود را به درستی انجام دهد، باید بودجه سازمان چندین برابر شود.
حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.
این عکس هارو منتشر نکنید آخه در کدام اتاق عملی افراد با لباس معمولی و شکم برآمده حضور پیدا می کنند؟ 
