حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: در آستانه پایان دوره مسئولیت خود در سازمان نظام دامپزشکی جمهوری اسلامی ایران، «دکتر حامد زارعی» در گفتوگویی مفصل و صریح، روایتی بیپرده از فراز و نشیبهای دوران مدیریتش ارائه میدهد. مدیری که با انبوهی از مشکلات ساختاری، حقوقی و مالی روبهرو بود، اما میگوید با همه توان ایستاد تا سازمان را از مسیرهای پرپیچوخم عبور دهد، پروندههای راکد را به جریان بیندازد، حق صنف را از نهادهای بیرونی بستاند و پایههای شفافیت را در ساختار اداری سازمان نهادینه کند.
او در گفتوگو با حکیم مهر، از روزهای تلخ و پرتنش آغاز مدیریت خود میگوید، زمانی که با بحرانهای مالیاتی، بیمهای و انبوهی از شکایات حقوقی روبهرو شد و در عین حال باید به مسائل صنفی دامپزشکان، مسئولین فنی، درمانگران و داروخانهداران نیز پاسخ میداد. دکتر زارعی بر تلاش تیم مدیریتیاش برای اصلاح تعرفهها، افزایش درآمد اعضا و دفاع از جایگاه دامپزشکان در برنامههای توسعه کشور تأکید میکند و میافزاید که با حمایت شورای مرکزی و همراهی اعضا، توانست بخشی از این اهداف را محقق کند.
اکنون او پس از پانزده سال فعالیت مدیریتی، به دانشگاه بازگشته، خود را وقف تدریس و پژوهش کرده و دستیابی به مرتبه استادی را اولویت زندگی علمیاش میداند. با این حال، دکتر زارعی تأکید میکند که همچنان در کنار صنف خواهد ماند و به عنوان عضو شورای مرکزی، تمام ظرفیت خود را برای پشتیبانی از مدیریت جدید و پیگیری مسائل صنفی به کار خواهد گرفت. این گفتوگو، روایتی است از عملکرد، آسیبشناسی، آرزوها و آیندهنگری مدیری که با همه فشارها، به دنبال باقی گذاشتن یک مسیر هموارتر برای آیندگان بوده است.
حکیم مهر: آقای دکتر، شما تقریباً دو سال و اندی ریاست سازمان نظام دامپزشکی جمهوری اسلامی ایران را بر عهده داشتید و اقدامات مؤثری نیز انجام دادید. ارزیابی شما از عملکردتان در این مدت چیست؟ اگر بخواهید به خودتان نمرهای بدهید، چه نمرهای میدهید؟
عرض سلام و احترام دارم خدمت حضرتعالی، مجموعه وزین حکیم مهر، و همه همکاران عزیز در اقصی نقاط کشور. بسیار ممنونم. در پاسخ به سؤال شما باید عرض کنم که قطعاً من نمیتوانم به خودم نمره بدهم. گفتهاند: "مشک آن است که خود ببوید، نه آنکه عطار بگوید." بنابراین ارزیابی عملکردم را به قضاوت دیگران واگذار میکنم.
آنچه میتوانم با اطمینان بگویم این است که در تمام مدت مسئولیتم، تمام توان خود را به کار گرفتم تا سازمان را به سمت اهداف مورد نظرش هدایت کنم و آن را سر و سامان بدهم.
حکیم مهر: در مسیر دستیابی به اهداف، حتماً با نقاط قوت و ضعفهایی مواجه بودید که شاید آن زمان بنا به ملاحظاتی امکان بیانشان در رسانهها وجود نداشت. آیا اکنون موارد ناگفتهای هست که مایل باشید مطرح کنید؟
راستش را بخواهید، هنوز هم برخی مسائل وجود دارد که نمیتوانم دربارهشان صحبت کنم؛ چرا که به صلاح صنف نیست. مسائل صنفی و دغدغههای همکاران همیشه برای من اولویت داشتهاند و آنها را بر مسائل شخصی خودم مقدم دانستهام.
برخی از این مسائل هنوز در حال پیگیری هستند؛ بهصورت آهسته و در پشت صحنه بررسی میشوند. بیان آنها در فضای عمومی نه تنها کمکی نمیکند، بلکه ممکن است موجب تشویش اذهان شود و روند اصلاحات را مختل کند. بنابراین در حال حاضر نیز از مطرح کردن برخی موضوعات معذورم.
اما اگر بخواهم جمعبندیای از این دو سال و نیم داشته باشم، باید بگویم که ارزیابی عملکرد یک مدیر باید با در نظر گرفتن شرایط زمانی تحویل گرفتن و تحویل دادن سازمان صورت گیرد. من از تیرماه ۱۴۰۱ مسئولیت سازمان را با شرایط خاصی بر عهده گرفتم و در طول حدود دو سال و هشت ماهی که در خدمت همکاران بودم، تلاش کردم نقاط ضعف را بهبود ببخشم، نقاط قوت را تقویت کنم، و سازمان را به وضعیت مطلوبتری برسانم.
به لطف خدا و با همکاری دوستان، امروز سازمان نظام دامپزشکی به یک سازمان ساختارمند تبدیل شده که میتوان با اطمینان به آن عنوان "سازمان" داد. ساختارها اصلاح شده، زیرساختهایی که پیشتر وجود نداشتند ایجاد و تکمیل شدهاند، سامانهها بهروزرسانی و خدمات بهصورت برخط ارائه میشوند، و شفافیت مالی بهطور کامل برقرار شده است.
برای نخستین بار تمام ترازنامههای مالی سازمان، شامل دریافتیها، پرداختیها، درآمد، هزینه، منابع و مصارف، به همراه جداول بودجهای بهصورت عمومی منتشر شد. هماکنون نیز اگر به پرتال سازمان مراجعه کنید، تمام این اطلاعات بهصورت شفاف و دقیق در دسترس است.
حتی در مورد حقوق و دستمزدها نیز شفافسازی انجام شد؛ اگرچه به دلیل الزامات حقوق شهروندی، نام افراد ذکر نمیشود، اما میانگین پرداختیها قابل محاسبه است. ما با مسائل زیادی روبرو بودیم، از جمله مشکلات ساختاری، مالی، بیمه تکمیلی، و شرکت صندوق تعاون که شکایات زیادی از آن وجود داشت. با تلاش شبانهروزی، سعی کردیم سازمان را به یک وضعیت متعادل و قابل قبول برسانیم. به گواه همکاران و بر اساس تحولاتی که رقم خورد، فکر میکنم در حد توانم در این مسیر موفق بودهام.
حکیم مهر: یکی از انتقاداتی که تعدادی از اعضای سازمان داشتند، مربوط به افزایش تعرفههای مربوط به صدور و تمدید پروانهها بود. نظر شما در این خصوص چیست؟ آیا این افزایشها ضرورت داشت؟ چه پاسخی برای این انتقادات دارید؟
در خصوص تعرفهها، لازم است ابتدا به این نکته اشاره کنم که سازمان نظام دامپزشکی در تمام ادوار، چه در دوره مدیریت بنده و چه در دورههای قبلی، همواره سازمانی خودگردان بوده و هیچگونه ردیف بودجه دولتی نداشته است. این یعنی تمامی هزینههای سازمان از محل منابع داخلی تأمین میشود. بنابراین، اگرچه قصد نداشتیم فشار مالی بر صنف وارد کنیم، اما برخی افزایشها در صدور و تمدید پروانهها ناگزیر بود.
در عین حال، باید به این موضوع توجه شود که همزمان با این افزایشها، پایه درآمد اعضای محترم دامپزشکی در حوزه خدمات غیردولتی نیز بهشدت افزایش یافت. اگر بخواهیم ارقام را مقایسه کنیم، در سال اول ۷۰ درصد، در سال دوم ۳۵ درصد و در سال سوم نیز حدود ۳۶ درصد افزایش پایه درآمدی برای اعضا رخ داد. امروز اعضای سازمان میتوانند مقایسه کنند که نسبت به سال ۱۴۰۰، درآمدشان بهطور متوسط سه برابر شده است.
بهعنوان نمونه، اگر دامپزشکی در یک مرغداری ویزیت یا جراحی انجام میداد، اکنون درآمدی چندین برابر همان فعالیت در سالهای قبل دارد. البته هنوز این میزان کافی نیست، چون پایه تعرفهها از ابتدا بسیار پایین بود. اما اصلاح تعرفهها کاری پیچیده و سخت است که خوشبختانه در دوره مدیریت ما انجام شد.
همچنین برای نخستین بار، حق فنی نسخهپیچی برای داروخانهداران دامپزشک در تعرفهها گنجانده شد. این بدان معناست که دامپزشکان میتوانند برای هر نسخه بین ۵۰ تا ۱۵۰ هزار تومان فقط حق فنی دریافت کنند، بدون در نظر گرفتن مبلغ دارو. این اقدام نیز درآمد قابل توجهی برای همکاران ایجاد کرده است.
از سوی دیگر، تعرفههای تاسیس و صدور پروانهها نیز سالها بود که غیرواقعی مانده بود. باید توجه داشت که سازمان برای صدور یک پروانه، نیازمند کارشناسان، نیروی انسانی و ساختار اداری است که هزینهبر است. حقوق و مزایای کارکنان سازمان همواره یکی از چالشهای اصلی بوده و ما ناچار به تأمین این منابع بودیم.
ما برای رعایت عدالت، کشور را به مناطق مختلف تقسیم کردیم: تهران، کلانشهرها، مراکز استانها و شهرستانها، و تعرفهها را متناسب با ظرفیت اقتصادی هر منطقه تنظیم کردیم. مثلاً یک بیمارستان دامپزشکی در تهران که ممکن است ماهانه ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان فقط بابت اجاره پرداخت کند، تعرفهای حدود ۶ تا ۷ میلیون تومان در سال پرداخت میکرد که مبلغی منطقی و متناسب با گردش مالی آن بود. همین رقم برای شهرستانها حدود یک و نیم میلیون تومان یا کمتر بود.
بنابراین تقسیمبندی تعرفهها بهشکل عادلانه انجام شد. لازم است اعضا بدانند که اطلاعات کامل مربوط به این موضوع در جداول بودجهای و در پرتال سازمان منتشر شده و شفافیت در این زمینه برقرار است.
از محل این تعرفهها، درآمد چشمگیری برای سازمان حاصل نمیشود، چون این مبالغ در بخشهای متعددی هزینه میشوند. بهعنوان مثال، سازمان موظف به تأمین هزینههای دادرسی در شکایات حقوقی مختلف، تأمین حقوق صنفی اعضا، و همچنین جبران هزینههای منابع انسانی است. شورای مرکزی وقت نیز با بررسی دقیق، به این نتیجه رسید که بازآفرینی و اصلاح اساسی در تعرفهها اجتنابناپذیر است؛ بنابراین این اقدام انجام شد و امروز میتوان گفت شرایط به سمت تعادل حرکت کرده است.
حکیم مهر: درباره وضعیت پروندههای بازمانده صندوق تعاون سازمان نظام دامپزشکی، اگر نکاتی باقی مانده یا لازم به توضیح است، لطفاً بفرمایید.
صندوق تعاون در زمانی که بنده مسئولیت را برعهده گرفتم، در قالب «صندوق» دیگر وجود نداشت و به یک شرکت تبدیل شده بود. این شرکت – شرکت صندوق تعاون – مسائل حقوقی خاص خود را دارد که همچنان در حال پیگیری است. در حال حاضر، تا زمانی که این پروندهها به نتیجه نرسند، امکان رسانهای کردن کامل موضوع را ندارم.
انشاءالله مدیریت جدید سازمان – که همینجا مجدداً حضور دکتر مطلبی، استاد ارجمندم، را تبریک عرض میکنم – با توانمندی و دقت خود پیگیری امور را ادامه خواهند داد. حضور ایشان برای سازمان ارزشمند است و مطمئنم که ایشان موارد نیمهتمام را به سرانجام خواهند رساند و روند پیگیری قضایی را بهدرستی طی خواهند کرد.
همانطور که قبلاً هم بارها گفتهام، شخصاً امیدوارم که هیچ تخلف یا اتفاق ناخوشایندی رخ نداده باشد. با این حال، اگر خدای نکرده تخلف یا جرم یا حتی ترک فعل سادهای هم اتفاق افتاده باشد، حتماً باید رسیدگی شود. هر زمان که این موارد از مسیر قانونی و در دادگاه به نتیجه رسید، مدیریت جدید حتماً آن را رسانهای خواهد کرد.
اما در خصوص خود شرکت و پروژههای مربوط به آن، خوشبختانه باید عرض کنم که تقریباً بیش از ۹۰ درصد مسائل و مشکلات حل و فصل شدهاند. پروژههای مهمی در جریان بودند که بخش عمده آنها سرانجام یافتند. پروژه بیمه تکمیلی حل و فصل شد. بدهیهای مربوطه به پروژه شاهین پرداخت شد. باید بدانید که نزدیک به ۱۰ میلیارد تومان طلب افراد بود که بهطور کامل پرداخت شد. پروژه بزرگ گلدن پالاس که در زمان مدیریت بنده حدود صد نفر یا بیشتر شاکی داشت و واحدهایی از آن پیشفروش شده بود، مشکلات زیادی داشت. خوشبختانه با تلاشهای فراوان، تمام مسائلش حل و رضایت افراد جلب شد. پروژه ققنوس در حال تکمیل است. اکنون هیئتامنایی از بین خود افراد تشکیل شده و آنها مشغول پیگیری و تکمیل پروژه هستند.
همچنین سازمان با مالیات بر ارزش افزوده و جرائم مالیاتی سنگینی مواجه بود؛ رقمی بالغ بر ۳۰۰ میلیارد تومان. این عدد بسیار بزرگ و سنگین بود که به لطف خداوند و پیگیریهای انجامشده، با مبلغی بسیار ناچیزتر تسویه شد. به جرات میتوانم بگویم این، یک بلا و تهدید بزرگ بود که از سر سازمان رد شد.
همچنین بسیاری از مشکلات فنی شرکت نیز حل شد. در نهایت، موفق شدیم با رایزنیها و با قرار دادن افراد مناسب در جایگاههای درست، منابع مالی قابل توجهی از محل حلوفصل پروژهها برای سازمان فراهم کنیم. این اقدامات باعث شد وضعیت شرکت از لحاظ مالی، اداری و حقوقی تا حد زیادی سامان پیدا کند.
حکیم مهر: شما به عنوان رئیس سابق سازمان نظام دامپزشکی، خودتان فکر میکنید که در طول دوران مدیریتتان چه میزان شفافسازی در سازمان انجام گرفت؟
در این زمینه شاید بتوانم به خودم نمره بدهم و واقعاً هم نمره خوبی میدهم؛ نه به خودم شخصاً، بلکه به کل مجموعه سازمان نظام دامپزشکی. چون امروز واقعاً چیزی در این سازمان باقی نمانده که غیرشفاف باشد. باید در نظر داشت که سازمان نظام دامپزشکی یک سازمان بسیار بزرگ یا پیچیده با مأموریتهای گسترده نیست. درآمدها و هزینههای آن در چند سرفصل مشخص قابل خلاصه شدن هستند.
در یک مقطع زمانی، شرکتی به سازمان اضافه شد که وارد حوزه برجسازی و ویلاسازی شد. مسائل آن شرکت هم به لحاظ فنی و هم حقوقی بررسی و رسیدگی شد. عملکرد آن شرکت، اساساً ارتباط مستقیمی با عملکرد اصلی سازمان نظام دامپزشکی نداشت و بحثی جداگانه است.
از همان ابتدا که ما آمدیم، حسابرسی دقیق صورت گرفت. مواردی که حسابرس اعلام کرد، بلافاصله به اطلاع شورای مرکزی رسید و مصوب شد که پیگیریهای حقوقی صورت پذیرد. چند بار هم شورای مرکزی روی این موضوع مصوبه داد. اینها قدمهای مهمی در مسیر شفافسازی بود، تا خدای ناکرده، حق هیچکدام از اعضای محترم سازمان تضییع نشود.
تلاشهایی که در حوزههای فنی، مسائل مالیاتی، فروشها و دیگر موارد انجام شد، اگر اتفاق نمیافتاد، میتوانست هزینههای سنگینی را به سازمان تحمیل کند. هزینههایی که احتمالاً منجر به توقیف اموال سازمان توسط مراجع قضایی یا مالیاتی میشد و در نهایت این هزینهها از جیب اعضا پرداخت میشد. خدا را شکر که این تهدیدها مدیریت و خنثی شد.
در مورد مسائل حقوقی و قضایی نیز همیشه تأکید کردم که تا زمانی که چیزی به قطعیت نرسد، هیچ اظهار نظری نمیکنم. چون آبروی افراد، طبق فرمایشات دینی ما، از حرمت کعبه هم واجبتر است. بنابراین، تا امروز هم درباره هیچ فردی سخنی نگفتهام و تا زمانی که حکم قطعی قضایی صادر نشود، صحبت نخواهم کرد.
در خصوص عملکرد سازمان، باید عرض کنم که تمام دادهها و اطلاعات به صورت شفاف روی پورتال سازمان قرار گرفته است. هر فردی که مایل باشد، میتواند به بخش مالی پورتال مراجعه کرده و جداول بودجهای و ترازنامه سازمان را مشاهده کند. این شفافیت در حدی است که سازمان ما را میتوان با شرکتهای بورسی مقایسه کرد که عملکردشان را در تالار شفافیت افشا میکنند.
تمام منابع درآمدی سازمان – مثل صدور ماده ۲، ماده ۵، حق عضویت، کارشناسیها، و کمکهای مردمی – با جزییات در پرتال آمدهاند. مثلاً اینکه چقدر درآمد داشتهایم و این درآمد چگونه هزینه شده. بودجه سازمان در سالهای گذشته نهایتاً بین ۴۰ تا ۵۰ میلیارد تومان بوده و تمام هزینهها، از جمله حقوق پرسنل، بیمه، مالیات، هزینه سفر، بنزین، اجاره دفاتر استانی، تعمیرات ساختمانی و تاسیسات – همه اینها بهصورت شفاف و قابل مشاهده برای اعضاست.
در بخش حقوق و دستمزدها نیز کلیت مبالغ پرداختی به تفکیک مشخص است. تعداد پرسنل هم معلوم است. هر کسی میتواند میانگین دریافتی هر نفر را محاسبه کند. البته همه میدانند که از مبلغ حقوق پرداختی، ۳۰ درصد (۲۳ درصد سهم کارفرما و ۷ درصد سهم کارمند) بابت بیمه تأمین اجتماعی پرداخت میشود، و بخشی هم مالیات است. بنابراین تمام آنچه در ستون هزینههای پرسنلی دیده میشود، مستقیماً دریافتی افراد نیست.
در مجموع، در حوزه شفافیت مالی، واقعاً بیش از این نمیشد کاری کرد. ما همه چیز را عرضه کردیم و در معرض دید اعضا قرار دادیم. هر آنچه که وجود دارد، قابل بررسی و مشاهده برای همگان است.
حکیم مهر: آقای دکتر، در حال حاضر مشغول چه کاری هستید و برنامه شما برای آینده چیست؟
فعلاً در دانشگاه هستم. من عضو هیأت علمی دانشگاه هستم و مشغول تدریس و فعالیتهای علمی خودم. اگر دوستان اجازه دهند، واقعاً مایل هستم مدتی را به استراحت اختصاص دهم. اکنون مرتبهی دانشیاری را دارم و قصد دارم چند ماهی روی کارهای تحقیقاتی تمرکز کنم تا بتوانم به مرتبهی استادی برسم. بعد از پانزده سال مدیریت، واقعاً نیاز دارم که کمی استراحت کنم، البته اگر در جایی دیگر تکلیفی برایم مشخص نشود. ولی میل باطنیام این است که به مسائل علمی خودم بپردازم.
حکیم مهر: و به عنوان سخن پایانی، چه نکتهای دارید که بخواهید با اعضا یا مخاطبان در میان بگذارید؟
از شما و همه عزیزانی که در طول این مدت همراه ما بودند صمیمانه تشکر و قدردانی میکنم. در این دو سال و چند ماه، لحظات خوب و سختی را با هم پشت سر گذاشتیم. همیشه معتقدم اگر قرار است عملکرد فرد یا گروهی قضاوت شود، باید دید که آن فرد یا گروه، سازمان را در چه شرایطی تحویل گرفتند. آیا یک مدینهی فاضله را به آتش کشیدند؟ یا یک ویرانه را تحویل گرفتند و همانطور باقی گذاشتند؟ واقعیت این است که سازمان نه گلستان بود و نه ویرانه؛ شرایط خاص خودش را داشت.
عزیزان در دوره قبل زحمت کشیده بودند، اما مسائلی وجود داشت که واقعاً نیازمند اصلاحات فوری بود. شرکت وابسته به سازمان مسائل بغرنجی داشت. شاکیان زیادی وجود داشتند. مسائل بیمهی تکمیلی یکی از سختترین روزهای من بود؛ روزهایی که ما حتی پول پرداخت بیمه را نداشتیم و اعضا در بیمارستانها با مشکل مواجه بودند. مسائل مالیاتی و صنفی، مسئولین فنی، درمانگران و... همه اینها در همان ابتدای کار با بنده همراه بود.
در همان روزهایی که بنده آمدم، دیوان عدالت اداری رأی وحدت رویهای داد که طبق آن کلینیکها نمیتوانستند در اماکن مسکونی فعالیت کنند. واقعاً سازمان با بحرانهایی روبرو بود. با همه اینها، تلاش کردم آنچه در توانم بود را انجام دهم؛ چه در حوزه ساختاری، چه حقوقی، چه اداری و مالی.
با تمام فشارهایی که وجود داشت، سعی کردم از حق درمانگران دفاع کنم. تمامقد کنارشان ایستادم و در تعامل با شهرداریها، شوراهای شهر، دادستانیها و دیگر نهادها، نهایت تلاش خود را به کار بستم. در حوزه صنفی زیرساختهایی ایجاد شد، تعرفهها بالا رفت، درآمدها افزایش یافت. در برنامه هفتم توسعه، ماده ۳۴ برای مسئول فنی وارد شد که امیدوارم در دوره جدید به درستی پیگیری شود.
در خصوص مسائل دیوان عدالت نیز ما دفاع قوی کردیم. یک خبر خوب این است که با پیگیریهای مستمر، دیوان متقاعد شد که این مساله مجددا در کمیسیون تخصصی مطرح شود که این امر کمتر در دیوان عدالت اداری صورت میگیرد و شکر خدا با پیگیریها این اتفاق افتاد و در حال رسیدگی جدی است.
خداوند متعال را شاهد میگیرم که در حد توانم هیچچیز را مضایقه نکردم و هر کاری که میتوانستم خالصانه انجام دادم. در حوزه ساختوساز ساختمان سازمان مرکزی و همچنین چندین استان، بازسازی کامل شد و چند استان دیگر هم در حال اتمام پروژه ملکی و ساختمانی خود هستند و این مسیر همچنان ادامه دارد. اگر تصاویر من در سایت را در دو سال پیش و امروز ببینید، سفید شدن مو و ریشم نشان میدهد که در این سه سال چقدر فشار و سختی را تحمل کردیم.
در پایان، از همه عزیزان حلالیت میطلبم و اگر قصوری بوده، پوزش میطلبم. تمام تلاشم را کردهام و برای مدیریت جدید آرزوی موفقیت میکنم. در شورای مرکزی، با اعتمادی که به من شده، همچنان حضور دارم و همهی توانم را برای کمک به مدیریت جدید و رفع مشکلات صنفی به کار خواهم بست.
حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.