حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: «دکتر رضا آویزه» استاد باسابقه دانشکده دامپزشکی دانشگاه شهید چمران اهواز، از جمله چهرههایی است که نقش محوری در راهاندازی دوره تخصصی داخلی دامهای کوچک در این دانشگاه داشته است؛ دورهای که امروز از مهمترین مسیرهای آموزشی در حوزه دامپزشکی جنوب کشور به شمار میرود.
او که دانشآموخته دکترای تخصصی داخلی دامهای کوچک از دانشگاه تهران است، در گفتوگو با حکیم مهر از سالهای تلاش بیوقفه برای تأسیس این دوره، همکاری دانشگاه شیراز برای تسهیل روند راهاندازی، چالشهای آموزشی در حوزه دام بزرگ و دام کوچک، وضعیت فعلی کلینیکهای حیوانات خانگی و آینده این رشته در ایران سخن گفت.
دکتر آویزه معتقد است که علاقهمندی مردم به نگهداری از حیوانات خانگی باعث رونق روزافزون حوزه دام کوچک شده و اگر موانع قانونی یا اجرایی خاصی ایجاد نشود، این حوزه همچنان مسیر رشد خود را طی خواهد کرد.
حکیم مهر: آقای دکتر، لطفاً بفرمایید ورودی چه سالی و کدام دانشکده هستید؟ ورود شما به رشته دامپزشکی بر اساس علاقهمندی بود یا دست تقدیر شما را به این مسیر کشاند؟
من متولد سال ۱۳۴۱ در اهواز هستم. در سال ۱۳۶۴ بعد از اتمام خدمت سربازی، در رشته دامپزشکی دانشگاه تهران پذیرفته شدم و سال ۱۳۷۰ فارغالتحصیل شدم. پس از آن به استخدام دانشگاه شهید چمران اهواز درآمدم و چند سال بهعنوان مربی فعالیت داشتم. سپس مجدداً در آزمون دوره تخصص شرکت کردم و از سال ۱۳۷۶ وارد دوره تخصص داخلی دامهای کوچک در دانشگاه تهران شدم و در سال ۱۳۸۲ این دوره را به پایان رساندم.
در مورد علاقهمندی، واقعیت این است که نمیتوانم بگویم علاقه خاصی به دامپزشکی داشتم. در آن زمان امکان انتخاب حدود ۱۴ رشته وجود داشت. بعد از اینکه رشتههای پزشکی، داروسازی و دندانپزشکی را انتخاب کرده بودم، دامپزشکی را به عنوان سیزدهمین گزینه زدم و در همان رشته هم پذیرفته شدم.
حکیم مهر: فضای دانشکده و دوره عمومی دامپزشکی در آن زمان چگونه بود؟ چه شد که بهجای ورود به بخش خصوصی، مسیر آکادمیک را انتخاب کردید؟
راستش را بخواهید، خیلی تمایلی به کار خصوصی نداشتم. در آن زمان تفاوت زیادی بین کار در حوزه خصوصی و فعالیت دانشگاهی یا دولتی وجود نداشت و بسیاری از افراد ترجیح میدادند در دانشگاه مشغول شوند. من هم چند درخواست برای اشتغال ارائه داده بودم؛ یکی به سازمان دامپزشکی در اهواز، یکی به شیلات و دیگری به خود دانشگاه. دانشگاه زودتر پاسخ داد و بقیه هم بعداً جواب مثبت دادند، اما من دیگر با دانشگاه پیش رفتم و در همانجا مشغول به کار شدم.
حکیم مهر: برای دوره تخصص به دانشگاه تهران رفتید. پس از آن مجدداً به دانشگاه شهید چمران اهواز برگشتید؟
بله، چون در آن زمان مربی دانشگاه شهید چمران اهواز بودم، برای ادامه تحصیل در مقطع تخصصی بهصورت مأمور به تحصیل به دانشگاه تهران رفتم و پس از اتمام دوره، به اهواز بازگشتم.
حکیم مهر: راهاندازی رشته تخصصی بیماریهای داخلی دامهای کوچک در دانشگاه شهید چمران اهواز با تلاشهای شما محقق شد. از تجربه این مسیر و چالشهایی که با آن مواجه شدید بفرمایید.
بخش زیادی از وقت و انرژی من صرف طی کردن روندهای اداری شد؛ اینکه موضوع در گروه مطرح شود، در دانشکده بررسی شود و بعد مراحل متعدد دانشگاهی را بگذراند، زمانبر و طاقتفرسا بود، اما با همکاری دانشگاه شیراز روند را سادهتر کردیم. پیشنهاد کردیم حالت خواهرخواندگی بین دو دانشگاه ایجاد شود و بتوانیم این دوره را بهصورت مشترک مدیریت کنیم. اگر در جایی نیاز به کمک بود، دانشگاه شیراز پشتیبانی میکرد. با طی شدن این مراحل، ادامه کار چندان سخت نبود.
حکیم مهر: اولین دورهای که دانشگاه شهید چمران اهواز موفق به جذب دانشجو در رشته تخصصی داخلی دامهای کوچک شد، چه سالی بود؟
در بهمنماه سال ۱۳۹۲ بود و فرآیند به این صورت بود که خیلی سریع به ما اعلام شد دوره تخصصیمان تصویب شده و امکان پذیرش دانشجو را داریم. از آنجا که زمان ثبتنام رسمی دانشگاه گذشته بود، چند نفر توسط خود دانشگاه معرفی شدند و ما هم چهار نفر را برای دوره پذیرفتیم.
حکیم مهر: در حال حاضر توانمندی دانشگاه اهواز در آموزش دستیاران رشته داخلی دامهای کوچک را چطور ارزیابی میکنید؟
ما تلاش کردیم در پذیرش دانشجو، افراد شایستهتر، زرنگتر و باهوشتر را از طریق مصاحبه جذب کنیم. در مرحله بعد، به آنها منتقل کردیم که موفقیت در این دوره فقط به امکانات وابسته نیست، بلکه به تلاش، زحمت و زمانی که خودشان میگذارند بستگی دارد. خوشبختانه با وجود کیسهای بالینی متنوعی که داشتیم، دانشجویان عملکرد خوبی داشتند. مثلاً دکتر آذرگون اکنون عضو هیئت علمی دانشگاه ارومیه هستند، دکتر سلمانی در خرمآباد مشغولند، برخی به حوزه خصوصی وارد شدهاند و تعدادی هم برای ادامه تحصیل یا کار به خارج از کشور رفتهاند و موفق هستند.
حکیم مهر: زمانی گرایش عمده دامپزشکان به سمت تخصص دامهای بزرگ بود، اما امروز شاهد گرایش بیشتر به دامهای کوچک هستیم. به نظر شما علت این تغییر چیست؟ آیا این یک روند سینوسی است که در آینده دوباره معکوس خواهد شد؟
پیشبینی دقیق این روند دشوار است، اما همانطور که اشاره کردید، این تغییرات معمولاً دورهای هستند. میزان اهمیتی که جامعه به یک موضوع میدهد، حمایتی که صورت میگیرد و هزینهای که مردم حاضرند برای آن پرداخت کنند، همگی در جهتگیری تخصصی تأثیرگذارند. زمانی در شهرهای بزرگ و کوچک، حتی در اهواز، افراد در خانه دام نگه میداشتند، اما بهمرور به دلایل اقتصادی از تعدادشان کاسته شد و دامداریها نیز کاهش یافتند.
کار در حوزه دام بزرگ، خصوصاً در دامداریهای صنعتی، نیاز به تجربه و آموزش تخصصی دارد. یک دانشکده باید «فارم» مشخصی داشته باشد و دامپزشک را برای کار در همان فارم تربیت کند. متأسفانه اغلب فارغالتحصیلان در این حوزه فعال نیستند، در حالی که نیاز در دامداریها بالاست.
از سوی دیگر، نگهداری حیوانات خانگی به دلایل مختلف رواج یافته است؛ مردم علاقهمند شدهاند، هزینههای زیادی پرداخت میکنند و کار در این حوزه تا امروز آسانتر بوده است. با این حال، اگر در آینده سختگیریهایی اعمال شود یا محدودیتهایی مانند تعطیلی مطبها اتفاق بیفتد، این روند ممکن است تغییر کند. باید دید چه شرایطی رقم خواهد خورد.
حکیم مهر: شما در بخش قبلی به برخی مشکلات آموزشی در حوزه دامهای بزرگ اشاره کردید. در حوزه دامهای کوچک، چه چالشهای آموزشی وجود دارد؟ آیا دانشجویان بعد از فارغالتحصیلی بهقدر کافی توانمند هستند که وارد بازار کار شوند، یا نیاز به گذراندن دورههای مهارتی و کارآموزی بیشتری دارند؟
در حوزه دام کوچک، اگر دانشجویان در دوره عمومی بهدرستی آموزش ببینند، حضور فعال در کلینیک داشته باشند، نسخهنویسی را خوب یاد بگیرند، با داروها آشنایی کامل داشته باشند، بیماریها را مطالعه کنند و اصول معاینه را بهخوبی بیاموزند، میتوانند پس از فارغالتحصیلی حتی اقدام به راهاندازی کلینیک کنند. با گذشت زمان نیز تجربهشان بیشتر میشود. بنابراین نمیتوان گفت مسیر بسیار سختی است. البته وقتی وارد دورههای تخصصی میشوند، اعتماد به نفس و تجربهشان بالاتر میرود و راحتتر میتوانند کار کنند.
حکیم مهر: پیشبینی شما از آینده رشته بیماریهای داخلی دامهای کوچک در ایران چیست؟
پیشبینی دقیق آینده دشوار است، اما بهنظر میرسد علاقه مردم به حیوانات خانگی روزبهروز در حال افزایش است و این روند قابل توقف نیست. احتمالاً اقشار بیشتری به نگهداری حیوانات علاقهمند میشوند، چراکه این موضوع به مسائل اقتصادی یا فرهنگی خاصی وابسته نیست و بیشتر از روی علاقه شکل میگیرد. حتی در خانوادههای مذهبی هم میبینیم که دستکم از گربه نگهداری میکنند.
از طرفی، اکنون کلینیکهای متعددی در زمینه دامهای کوچک فعال شدهاند که خدمات با کیفیتی ارائه میدهند. اگر مانعی در کشور ایجاد نشود، این روند ادامه پیدا میکند و احتمالاً تعداد این مراکز بیشتر هم خواهد شد.
حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.
بجاش بپرسید نحوهی پذیرش استعدادهای درخشان در سال گذشته چگونه بود؟