حکیم مهر: معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: برای نخستین بار، دانش تکثیر جوجه‌های میش‌مرغ در شرایط اسارت در کشور با موفقیت، بومی و اجرا شد. این موفقیت، امیدهای تازه‌ای برای حفظ و احیای جمعیت این گونه را به‌وجود آورد.
به گزارش حکیم مهر به نقل از روابط عمومی سازمان حفاظت محیط زیست، «حمید ظهرابی» معاون محیط زیست طبیعی با بیان این خبر گفت: این برنامهٔ علمی-اجرایی با استفاده از تخم موجود در لانه‌های کشف‌شده در زیستگاههای پر تهدید انجام شد و از این طریق، هم‌اکنون سه جوجه در شرایط اسارت متولد شده و در مرکز تحقیقات و تکثیر این گونه در دشت سوتاو نگهداری می‌شوند.
میش‌مرغ، سنگین‌وزن‌ترین پرنده با قابلیت پرواز در جهان است که وضعیت جهانی آن در حال حاضر «در معرض خطر انقراض» (EN) است اما از آنجا که در دهه‌های اخیر جمعیت این گونه در ایران به‌شدت کاهش یافته، تنها کمتر از ۲۰ فرد از این گونه در منطقه‌ای بسیار محدود در حاشیه شهر بوکان در استان آذربایجان غربی و بخش کوچکی از شهرستان سقز در استان کردستان زندگی می‌کند.از همین‌رو این گونه در ایران از حساسیت بالای حفاظتی برخوردار است. جمعیت جهانی نزدیک به ایران در کشور ترکیه زیست می‌کند که طبق گزارش کارشناسان ترک، این جمعیت طی ۱۵ سال گذشته ۵۰ درصد کاهش پیدا کرده است.
ظهرابی گفت: جمعیت بسیار محدود این گونه، نیازمند توجه جدی است. در سال‌های اخیر سازمان حفاظت محیط زیست و گروه‌های مردمی، تلاش‌های زیادی برای ایمن‌سازی زیستگاه این گونه انجام داده‌اند. مهمترین زیستگاه این گونه، محدودهٔ پناهگاه حیات‌وحش دشت سوتاو و حمامیان است و این پرنده از دیرباز با کشتزارهای گندم دیم مأنوس بوده و در این کشتزارها لانه‌سازی و زادآوری می‌کند.
او ادامه داد: در سال‌های گذشته، برنامهٔ خرید و پایش کشتزارهای گندم دیم، خرید گندم سرپا (خرید محصول درو نشده) و به‌تعویق انداختن دروی محصول، بهره گیری از تجهیزات نوین در پایش و حفاظت، به‌کارگیری نیروهای مردمی در حفاظت زیستگاه در غالب «چیرگبان» (حافظان میش‌مرغ) در دستور کار سازمان حفاظت محیط زیست بوده است. همچنین اقدامات فرهنگی مناسبی با کمک هنرمندان، مستندسازان، برنامه عمران ملل متحد و گروه‌های مردمی برای شناساندن میش‌مرغ و برند سازی این گونه در شهرستان بوکان انجام شده است. اما با توجه روند منفی رشد جمعیت این گونه، ناگزیر به ایجاد جمعیت پشتیبان با هدف معرفی افراد تکثیرشده در اسارت به زیستگاه در آینده هستیم.
معاون محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست خاطر نشان کرد: خوشبختانه با توجه به مطالعات طولانی و بررسی‌های میدانی و بومی‌سازی تجربیات اندک جهانی و با اتکا به توان کارشناسان و متخصصان ایرانی، نخستین اقدام برای تولد جوجه میش‌مرغ‌ها خارج از زیستگاه و در اتاق تکثیر با موفقیت همراه بود و همکاران ما در مرکز تحقیقات و تکثیر میش‌مرغ در شهر بوکان، به‌صورت شبانه‌روزی در حال رصد و نگهداری جوجه‌ها هستند.
وی همچنین تصریح کرد: از آنجا که دانش تکثیر میش‌مرغ در کشور وجود نداشت و از طرف دیگر نیازمند ایجاد یک جمعیت پشتیبان بودیم، این اقدام را به‌صورت علمی-مطالعاتی و با همکاری پژوهشکده علوم محیطی دانشگاه شهید بهشتی آغاز کردیم. تخم‌های برداشته شده از هر لانه، یک عدد از دو یا سه تخمی است که پرنده به‌طور معمول می‌گذارد و از بابت آسیب به جمعیت وحشی، کمترین نگرانی را داریم. چرا که مطالعات در اروپا نشان می‌دهد که در صورت رعایت حساسیت های رفتاری و زیستی گونه، پرنده به‌محض کم شدن یک تخم از لانه، تخمی جدید را جایگزین می‌کند.
ظهرابی با بیان اینکه طی این مطالعات، در فصل زادآوری جاری هفت آشیانهٔ فعال شناسایی شده است، اضافه کرد: جهت اطمینان از وضعیت آشیانه‌ها، برای اولین بار در خاورمیانه اقدام به کاشت دوربین در آشیانه برای رصد رفتار ماده میش مرغ کردیم.
ظهرابی گفت: در تلاش هستیم برای نجات میش مرغ در ایران با کشورهای دارای تجربه تکثیر آن در آسیا و اروپا همکاری‌های علمی و فنی گسترده‌ای آغاز کنیم. همزمان اقدامات مربوط به رفع تهدیدات و ارتقای کیفیت زیستگاه را با جدیت بیشتری نسبت به گذشته ادامه خواهیم داد.
او افزود: در حال حاضر برنامه رصدهای بالینی، رشد، تغذیه، ثبت اطلاعات ژنتیکی و رفتاری جوجه‌ها در حال انجام است تا داده‌های خود را در این زمینه برای حفاظت هرچه بهتر در زیستگاه و همچنین ایجاد جمعیت پشتیبان ارتقا دهیم. در این راستا و برای برنامه‌ریزی مناسب و جامع حفاظتی داخل و خارج زیستگاهی با مشارکت دانشگاه شهید بهشتی اقدام به تدوین برنامه علمی و اجرایی بر اساس برنامهٔ عمل تدوین‌شده برای این گونه شده است.
