اجازه فعالیت به بیمارستان دامپزشکی دانشگاه آزاد بدون مجوز قانونی داده نخواهد شد/ فعالیت درمانی دامپزشکی، حتی اگر آموزشی باشد، نیازمند اخذ مجوز از سازمان نظام دامپزشکی است

حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی:‌ در حالی که دانشگاه علوم پزشکی آزاد تهران از افتتاح قریب‌الوقوع بیمارستان آموزشی و پژوهشی دامپزشکی در منطقه تجریش خبر داده و آن را نقطه عطفی در مسیر آموزش دامپزشکی عنوان کرده است، این اقدام با واکنش تند جامعه دامپزشکی و نهادهای صنفی مواجه شده است. کارشناسان و فعالان این حوزه معتقدند که پشت پرده این «ادعای آموزشی»، توسعه خدمات درمانی و درآمدزایی خارج از ضوابط قانونی نهفته است که نه‌تنها مغایر با قوانین مصرح سازمان نظام دامپزشکی جمهوری اسلامی ایران است، بلکه تهدیدی مستقیم برای آینده فعالیت‌های بخش خصوصی در دامپزشکی کشور به‌شمار می‌رود.

از نگاه «حکیم مهر» که همواره دغدغه‌مند حفظ حرمت قانون و منافع بخش خصوصی دامپزشکی در برابر توسعه‌طلبی‌های غیرقانونی بوده است، این اقدام دانشگاه آزاد – آن هم در شرایطی که بیش از ۷۰۰ واحد دانشگاهی در سراسر کشور دارد – اگر بی‌پاسخ بماند، می‌تواند به الگویی خطرناک برای سایر واحدها تبدیل شود و به‌شدت بازار حرفه دامپزشکی را تحت‌الشعاع قرار دهد.

در همین راستا، گفت‌وگویی صریح، شفاف و بدون تعارف با «دکتر عباسعلی مطلبی» رئیس سازمان نظام دامپزشکی کشور ترتیب دادیم تا از زبان بالاترین مقام صنفی دامپزشکی، مواضع قانونی، اقدامات صورت‌گرفته و راهبردهای آینده را جویا شویم. دکتر مطلبی در این مصاحبه تأکید می‌کند که «تا زمانی که ماهیت واقعی این بیمارستان برای سازمان احراز نشود و فرآیندهای قانونی طی نگردد، هیچ‌گونه مجوزی صادر نخواهد شد» و صراحتاً هشدار می‌دهد که «نه فقط این پروژه، بلکه هرگونه اقدام مشابه از سوی دانشگاه آزاد یا هر نهاد دیگر، بدون طی تشریفات قانونی، متوقف خواهد شد».

حکیم مهر: آقای دکتر، با توجه به اعلام افتتاح یک بیمارستان دامپزشکی در دانشگاه علوم پزشکی آزاد تهران، برخی معتقدند این اقدام با هدف آموزش نبوده، بلکه بیشتر به نیت رقابت با بخش خصوصی و کسب درآمد انجام می‌شود. نظر شما در این خصوص چیست؟

همان‌طور که استحضار دارید، هر نوع فعالیت درمانی در حوزه دامپزشکی، اعم از درمانگاه، داروخانه، بیمارستان و سایر مراکز خدماتی، نیازمند پیروی از ضوابط قانونی مشخص است. این ضوابط در دو چارچوب قانونی اصلی تعریف شده‌اند.

اولین چارچوب، مربوط به ماده ۱۰ قانون سازمان دامپزشکی است که صراحتاً عنوان می‌کند موسسات و مراکز آموزشی و پژوهشی که در حوزه دامپزشکی فعالیت دارند، صرفاً مجاز به ارائه خدمات آموزشی و پژوهشی هستند. این بدان معناست که این مراکز برای فعالیت‌های صرفاً آموزشی و پژوهشی، از دریافت مجوزهای درمانی مستقل معاف هستند، نه برای ورود به بازار رقابت با بخش خصوصی.

اما نکته دوم و بسیار مهم‌تر، ماده ۲ قانون افزایش بهره‌وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی مصوب سال ۱۳۸۹ است. این قانون صراحتاً اعلام می‌کند که صدور مجوز تاسیس مراکز درمانی دامپزشکی از جمله کلینیک، درمانگاه، بیمارستان و غیره، در حیطه اختیارات سازمان نظام دامپزشکی است. در این قانون هیچ اشاره‌ای به استثنا شدن مراکز وابسته به دانشگاه‌ها نشده و این نشان می‌دهد که قانون‌گذار دانشگاه‌ها را از فرآیند اخذ مجوز مستثنی نکرده است.

حکیم مهر: یعنی هر بیمارستان دامپزشکی وابسته به دانشگاه نیز باید از سازمان نظام دامپزشکی مجوز بگیرد؟

بله، دقیقاً. اگر دانشکده‌ای دارای مجوز رسمی از شورای گسترش آموزش عالی و وزارت علوم باشد و بخواهد در چارچوب نیازهای آموزشی و پژوهشی خود درمانگاه یا بیمارستان دایر کند، این کار باید با رعایت کامل مقررات و اخذ موافقت‌های لازم انجام شود. اما اگر چنین شرایطی فراهم نباشد، هرگونه اقدام برای تأسیس بیمارستان یا درمانگاه بدون دریافت مجوز از سازمان نظام دامپزشکی، غیرقانونی محسوب می‌شود.

حکیم مهر: آیا مستندات لازم درباره این بیمارستان خاص از سوی دانشگاه ارائه شده است؟

تا این لحظه، هیچ‌گونه مدارک یا مستنداتی که نشان دهد این بیمارستان متعلق به دانشکده دامپزشکی واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی تهران است، به سازمان ارائه نشده است. حتی اگر در محل، تابلویی با عنوان بیمارستان آموزشی دانشگاه نصب شده باشد، بدون مجوز رسمی این اقدام غیرقانونی تلقی می‌شود. ما نیز این موضوع را به مسئولین دانشگاه تذکر داده‌ایم.

حکیم مهر: اقدامات سازمان نظام دامپزشکی در این زمینه چه بوده است؟

ما موضوع را با دقت و ظرافت کامل پیگیری می‌کنیم. هیچ‌گونه مجوزی تا زمانی که فرآیندهای قانونی طی نشده باشد صادر نخواهد شد. علاوه بر این، به دانشگاه هم صراحتاً اعلام کرده‌ایم که هرگونه فعالیت درمانی یا تبلیغاتی در این مرکز، قبل از طی مراحل قانونی و احراز شرایط، ممنوع است.

همچنین تأکید کرده‌ایم که به حرمت جایگاه دانشگاه و مسئولیت اجتماعی آن، لازم است تا زمان تعیین‌تکلیف این موضوع، از هرگونه فعالیت، اطلاع‌رسانی یا تبلیغ پرهیز شود. از سوی دانشگاه نیز مکاتبه‌ای با ما انجام شده و ما پاسخ داده‌ایم که فرآیند بررسی نیازمند ارائه مستندات و ارزیابی تخصصی توسط شورای نظام دامپزشکی استان تهران است.

حکیم مهر: آیا احتمال دارد در صورت طی کامل مراحل قانونی، این بیمارستان بتواند فعالیت کند؟

چنانچه تیم تخصصی، امکانات، زیرساخت‌ها و سایر ضرورت‌ها مورد تأیید کمیته‌های تخصصی و شورای نظام دامپزشکی استان تهران قرار گیرند، بله، می‌توان نسبت به صدور مجوز اقدام کرد. اما تا پیش از آن، اجازه هیچ‌گونه فعالیتی داده نمی‌شود و با متخلفان برخورد قانونی خواهد شد.

حکیم مهر: شما فرمودید هنوز برای سازمان نظام دامپزشکی احراز نشده که این بیمارستان متعلق به دانشگاه باشد. اگر روزی این احراز صورت گیرد و مشخص شود که این مرکز تحت پوشش رسمی دانشگاه است، آیا فعالیت آن قانونی خواهد بود؟

واقعیت این است که معاونت علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی تهران و رئیس محترم دانشگاه علوم پزشکی آزاد تهران در مکاتبه‌ای رسمی، به سازمان نظام دامپزشکی و نیز سازمان دامپزشکی کشور اعلام کرده‌اند که هدف از راه‌اندازی این مرکز، ارائه خدمات آموزشی است. ما نیز در پاسخ به این مکاتبه، نکاتی را متذکر شدیم.

آنچه آن‌ها اظهار کرده‌اند این است که این بیمارستان قرار است خدمات آموزشی برای دانشجویان دانشکده‌های دامپزشکی سراسر کشور ارائه کند. اما باید تأکید کنم که ما در نظام دامپزشکی تعریف مشخصی برای چنین مدلی نداریم. تعریفی که ممکن است مدنظر ما باشد این است که این بیمارستان، به‌عنوان یک کلینیک یا بیمارستان تخصصی وابسته به دانشکده دامپزشکی تخصصی واحد علوم و تحقیقات فعالیت کند؛ اما تاکنون هیچ مدرکی که این وابستگی را تأیید کند، به ما ارائه نشده است.

حکیم مهر: یعنی این بیمارستان هیچ پیوست سازمانی با دانشکده دامپزشکی ندارد؟

دقیقاً همین‌طور است. در حال حاضر، بر اساس بررسی‌های صورت‌گرفته، هیچ‌گونه ارتباط سازمانی میان بیمارستان مورد بحث و دانشکده دامپزشکی واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد وجود ندارد. این در حالی است که در ساختار دانشگاه آزاد، رشته‌های دامپزشکی، داروسازی و پزشکی در قالب یک مجموعه کلان به نام «علوم پزشکی» طبقه‌بندی شده‌اند. اما این طبقه‌بندی داخلی، تغییری در الزامات قانونی برای صدور مجوز مراکز درمانی دامپزشکی ایجاد نمی‌کند.

حکیم مهر: برخی نگرانند که با توجه به نفوذ و گستردگی ساختار دانشگاه آزاد، سازمان نظام دامپزشکی در اجرای مقررات موفق نباشد. آیا این نگرانی وارد است؟

به‌هیچ‌وجه. طبق قانون هرگونه فعالیت درمانی دامپزشکی در کشور، صرف‌نظر از وابستگی نهادی یا آموزشی آن، تحت نظارت و اختیارات قانونی سازمان نظام دامپزشکی است. حتی اگر فعالیت مرکز صرفاً آموزشی باشد، باز هم باید با ضوابط مشخص و دریافت مجوز رسمی صورت گیرد.

نکته مهم دیگر این است که اگر هم روزی اثبات شود که بیمارستانی کاملاً در راستای آموزش دانشجویان فعالیت می‌کند، همچنان باید این فعالیت محدود به فضای دانشگاه و فاقد تعامل اقتصادی با بیرون از دانشگاه باشد. مدل‌هایی مانند کلینیک دامپزشکی سعادت‌آباد دانشگاه آزاد یا بیمارستان دامپزشکی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران در محمدشهر کرج مثال‌هایی هستند که به‌صورت تمام و کمال در خدمت آموزش دانشجویان دامپزشکی بوده و ساختار آن‌ها روشن و مستند است.

حکیم مهر: یعنی اگر هدف آموزشی نباشد یا پوشش‌دهی خدمات به خارج از دانشگاه انجام شود، روال صدور مجوز فرق می‌کند؟

قطعاً همین‌طور است. در صورتی که هدف از تأسیس بیمارستان فراتر از آموزش و صرفاً برای ارائه خدمات درمانی به عموم باشد، موضوع به‌صورت کامل باید در چارچوب مقررات تاسیس مراکز درمانی دامپزشکی بررسی شود. در این حالت، مسائلی نظیر ضرورت وجود چنین مرکزی، سوابق تیم فنی، امکانات، نیازسنجی منطقه‌ای و سایر الزامات فنی و حرفه‌ای باید در شورای نظام دامپزشکی استان تهران ارزیابی شود و صدور مجوز نیز منوط به تأیید تمام این موارد خواهد بود.

حکیم مهر: انتظار جامعه دامپزشکی و بخش خصوصی این است که سازمان نظام دامپزشکی با تمام قوا جلوی این اقدام را بگیرد. آیا چنین اراده‌ای وجود دارد؟ با توجه به اینکه دانشگاه آزاد نزدیک به ۷۰۰ واحد در کشور دارد، اگر این رویه قانونی تلقی شود، امکان گسترش بی‌رویه و ایجاد رقابت سنگین با بخش خصوصی وجود دارد.

اجازه بدهید با صراحت بگویم که چنین اتفاقی به هیچ‌وجه نخواهد افتاد. سازمان نظام دامپزشکی با تمام ظرفیت قانونی خود، با چنین اقداماتی برخورد خواهد کرد و اجازه توسعه‌ی غیرقانونی آن‌ها را نخواهد داد.

ما در سازمان نظام دامپزشکی به شدت پیگیر آن هستیم که آموزش عالی در حوزه دامپزشکی محتوای واقعی و کاربردی داشته باشد. دانشگاه‌ها باید مزارع تحقیقاتی، فیلدهای آموزشی قوی و آزمایشگاه‌های مجهز در اختیار داشته باشند. یا اگر چنین امکاناتی را ندارند، باید از طریق قرارداد با بخش خصوصی معتبر، زمینه‌ی آموزش کیفی دانشجویان خود را فراهم کنند. این مسیری است که به نفع حرفه دامپزشکی و سلامت کشور است.

حکیم مهر: یعنی همچنان سازمان نظام دامپزشکی ادعاهای دانشگاه را درباره ماهیت آموزشی این بیمارستان، قابل قبول نمی‌داند؟

درست است. با توضیحاتی که تاکنون مسئولان دانشگاه ارائه کرده‌اند، ما قانع نشده‌ایم. همان‌طور که قبلاً هم گفتم، ما به صورت رسمی اعلام کرده‌ایم که باید در جلسه‌ای کارشناسی و رسمی به این موضوع رسیدگی شود. صرف اعلام شفاهی یا نامه‌ای مبنی بر «آموزشی بودن» بیمارستان برای ما کافی نیست؛ ما مدارک، مستندات، ساختار سازمانی و شفافیت در کارکرد مرکز را می‌خواهیم.

حکیم مهر: به عنوان سخن پایانی اگر بخواهید برای جامعه دامپزشکی و فعالان این حوزه پیام روشنی بدهید، چه می‌گویید؟

اطمینان می‌دهم که هیچ نهاد یا مجموعه‌ای، چه دولتی، چه خصوصی، چه پژوهشی یا آموزشی، اگر بخواهد در زمینه درمان دامپزشکی از قبیل کلینیک، درمانگاه یا بیمارستان فعالیت کند، باید طبق مقررات و با مجوز رسمی سازمان نظام دامپزشکی عمل کند.

این اصل، قطعی، تغییرناپذیر و لازم‌الاجراست. این موضوع اکنون به‌عنوان یک دستورکار مشخص در نظام دامپزشکی استان تهران قرار دارد و بدون هیچ‌گونه تعارف یا مسامحه‌ای، رسیدگی خواهد شد.

توصیه من به دوستان در دانشگاه این است که به‌جای ورود به فاز تبلیغاتی یا اجرایی زودهنگام، اجازه دهند روند قانونی با دقت و صبر طی شود. اگر واقعاً هدف، آموزش و ارتقاء کیفیت علمی است، ما از آن حمایت می‌کنیم. اما اگر هدف، ورود بدون مجوز به بازار درمان دامپزشکی باشد، قطعاً برخورد قانونی و اصولی صورت خواهد گرفت.

حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.