لپتوسپیروز و جایگاه آن در ایران - دکتر غلامرضا عبدالله پور

حکیم مهر -  یکی از سخنرانان مدعو در شانزدهمین کنگره دامپزشکی ایران (هفتم تا نهم اردیبهشت 89) ، دکتر غلامرضا عبدالله پور دانشیار دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران ، مشاور عالی سازمان جهانی بهداشت و مؤسس آزمایشگاه تحقیقاتی لپتوسپیروز بود.

در اینجا خلاصه سخنرانی ایشان جهت استفاده عموم با عنوان (لپتوسپیروز و جایگاه آن در ایران) بازخوانی می گردد :

لپتوسپیروز و جایگاه آن در ایران

  دکتر غلامرضا عبدالله پور

مشاور عالی سازمان بهداشت جهانی و مؤسس آزمایشگاه تحقیقاتی لپتوسپیروز

دانشیار دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران

 آدرس پستی: کرج صندوق پستی  1154-31375 

  email:    greza@ut.ac.ir                     web:    http://leptolab.ut.ac.ir    Fax:  02616204023

مقدمه : در طی شش سال گذشته از پانزده استان کشور تعداد 7697 نمونه سرم خون از انواع حیوانات اهلی و 2951 نمونه سرم خون انسان از مرکز مختلف بهداشتی درمانی کشور جهت تشخیص بیماری لپتوسپیروز در قالب طرحهای مختلف پژوهشی تحویل آزمایشگاه تحقیقاتی لپتوسپیروز دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران گردیده است. با وجود آنکه نتایج مطالعات قبلی بیانگر شیوع سرولوژیک بیماری در نقاط مختلف کشور می باشد اما مطالعات اخیر زوایای بیشتری از وضعیت بیماری در ایران را روشن نموده است.

اهداف :  هدف از مطالعه حاضر جمع بندی نتایج کلی مطالعات مذکور در سطح  کشور و تبین جایگاه فعلی بیماری در ایران است که می تواند در برنامه ریزیهای آینده نگر سازمانهای اجرایی دامپزشکی و پزشکی مورد توجه قرارگیرد.

روش تحقیق :  در این مطالعه جمعا تعداد 10648  نمونه سرم خون جهت آزمایشات سرولوژیک  و 210 نمونه ادرار جهت کشت و جداسازی باکتری در طی 6 سال جمع آوری و مورد استفاده قرار گرفته است. نمونه های ادرار در شرایط کاملا بهداشتی و در ظروف استریل و پس از شستشو و ضدعفونی مجرای خروجی ادرار اخذ گردید. به منظور جداسازی باکتری لپتوسپیرا از نمونه های تازه ادرار در محیط کشت اختصاصی نیمه جامد (سینا) که با روش خاص در آزمایشگاه تهیه و به آن مقادیر مختلف آنتی بیوتیک و نیز  5-Fluoracil  جهت جلوگیری از رشد سایر باکتریها افزوده شده بود استفاده شد.  سرم نمونه های خون با روش استاندارد جدا و تا زمان انجام آزمایشات سرولوژیک در فریزر 20- درجه سانتیگراد نگهداری شدند.

نتایج :  نتایج این بررسی نشان میدهد که میزان شیوع سرولوژیک بیماری در جمعیت 7697 راس از دامها از 5 درصد تا 58.7 درصد (میزان متوسط  آن 24%) متغییر است که بیشترین آن در گاومیشها و در استان خوزستان کمترین آن در اسبها و گربه ها بوده است. سروتیپهای شایع در اغلب موارد شامل: سروتیپهای گریپوتایفوزا، پومونا و کنیکولا بوده است. در هفت مورد باکتری لپتوسپیرا از ادرار گوساله ها و یک راس گاو جداسازی شد، که دو مورد مربوط به استان اردبیل (منطقه مرزی پاس آباد مغان) و چهار مورد مربوط به شهرستان کرج و یک مورد از استان گیلان می باشد.  میزان شیوع سرولوژیک بیماری در جمعیت  انسانی مورد مطالعه (2951 نفر) که اغلب آنها مربوط به افراد مشکوک به بیماری و یا جمعیت در معرض خطر بوده اند، از 12.5 درصد  در استان تهران تا 52.8 درصد در استان مازندران (میزان متوسط  آن در شش استان مورد مطالعه  37.43%) متغییر است. تعداد شش نمونه ادرار از افراد مشکوک کشت شد که هیچکدام منجر به جداسازی باکتری نشد.  نتایج بررسی همچنین نشان میدهد در اغلب استانها میزان شیوع بیماری در مردها بیشتر است اما بررسی انجام شده در 400 نفر از عشایر استان چهارمحال و بختیاری عکس این یافته را نشان میدهد.  

نتیجه گیری و بحث :  نتایج مطالعات دهه جاری در کشور ما بوضوع  نشان میدهد که علی رغم بهبود شرایط بهداشتی در ابعاد مختلف آن، روند شیوع بیماری رو به افزایش است. بنظر می رسد یکی از علل مهم این روند این است که لپتوسپیروز یک بیماری چند چهره است و نتیجتا  تشخیص بالینی آن چه در بخش دامپزشکی و چه در بخش پزشکی قابل اعتماد نیست، لذا توصیه می شود که در کنار تشخیص اولیه بالینی حتما از آزمایشگاه تخصصی در تشخیص قطعی بیماری استفاده شود. از طرفی دیگر با توجه به گزارشات مرکز بین المللی تغییرات آب و هوا (IPCC) در سالهای اخیر، که نشان داده شده روند افزایش تدریجی دما منجر به ذوب شدن یخها در قطبین و زیر آب رفتن بخشهایی از زمین، افزایش وقوع شرایط نامساعد جوی مانند سیل و طوفان سرانجام به آستانه انفجار خود نزدیک می شود که این موضوع بر اهمیت این بیماری در سالهای آینده می افزاید. از طرفی دیگر نتایج بررسیهای انجام شده در آزمایشگاه تحقیقاتی لپتوسپیروز نشان میدهد که سروتیپهای موجود در کشور ما از 8 سروتیپ به 15 سروتیپ افزایش یافته است که  این نیز ضرورت توجه بیشتر مسئولین اجرایی و پژوهشی کشور را به این بیماری را نشان می دهد.