رئیس مرکز اصلاح نژاد دام و بهبود تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی با اشاره به اینکه هم‌اکنون محصولات دامداران به قیمت 2 سال گذشته و حتی کمتر از آن خریداری می‌شود، گفت: مهم‌ترین چالش موجود در دامپروری مباحث مربوط به بازار است.
به گزارش خبرگزاری فارس از شهرستان آمل، اصلاح نژاد دام پروژه‌ای بزرگ در داخل کشور است که چند دهه فعالیت خود را آغاز کرده و هم‌اکنون در این بخش به دستاوردهای بزرگی رسیدیم.
اصلاح نژاد گاو موجب افزایش بهره‌وری، تولید شیر و گوشت بیشتر، کاهش هزینه‌های اضافی دام، افزایش مقاومت در مقابل بیماری‌ها و کیفیت‌بخشی به فعالیت دامداران می‌شود.
محمدرضا ملاصالحی رئیس مرکز اصلاح نژاد دام و بهبود تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی در حاشیه سفر به آمل در گفت‌وگوی تفصیلی با خبرنگار خبرگزاری فارس به پیشینه اصلاح نژاد دام در کشور پرداخت و در ادامه به سئوالاتی همانند برنامه دولت تدبیر و امید در زمینه دام، چگونگی سرانه تولید و مصرف گوشت، میزان اعتبارات برای توجه بیشتر در امور دام، مبارزه با بیماری‌های دامی و وضعیت بیمه ماموران تلقیح دام پاسخ داد.
* فارس: میزان توجه دولت یازدهم به امور دام و اصلاح نژاد چگونه است؟
دولت یازدهم با آغاز فعالیت خود توجه ویژه‌ای به امور دام و کیفی‌سازی آن داشت که در این راستا وزارت جهاد کشاورزی هم فعالیت‌های زیادی در بخش‌های مختلف دامی ارائه کرد و وزیر جهاد کشاورزی نیز زمینه را برای پیاده‌سازی برنامه‌ها تسهیل کرده است.
پیش‌بینی مطلوبی در برنامه آینده توسعه کشور در بخش دام شده است تا پروتئین و چربی حیوانی با کیفیت بالایی تولید شود زیرا افزایش واقعی تولید شیر و گوشت طی سالهای آینده از اهداف مهم این وزارتخانه برای نزدیکی به سرانه اصلی کشور در این زمینه هست.
* فارس: وزارت جهاد کشاورزی چه برنامه‌ای برای افزایش میزان مصرف شیر و گوشت در کشور دارد؟
هم‌اکنون 8 میلیون و 800 هزار تن شیر در کشور تولید می‌شود که تولید سرانه در کشور 113 کیلوگرم است هرچند مصرف سرانه تفاوت‌های جزیی با تولید سرانه دارد و بخشی از آن در قالب فرآورده لبنی صادر می‌شود و در آینده‌ای نزدیک تولید شیر کشور به 12 میلیون و 500 هزار تن ارتقا می‌یابد.
600 هزار تن تولید شیر کشور از دام سبک همانند گوسفند و بز تامین می‌شود و بقیه تولیدات شیر به گاو برمی‌گردد که از اهداف مهم وزارت جهاد کشاورزی ارتقای مصرف سرانه شیر به عدد توصیه شده بهداشت جهانی به میزان 160 کیلوگرم به ازای هر نفر در سال است.
هم‌اکنون 783 هزار تن گوشت قرمز در کشور تولید می‌شود و مصرف سرانه در این بخش 10 کیلو و 500 گرم است، هر چند بخشی از این عدد صادر شده و در مقابل مقداری واردات به داخل کشور را شاهد هستیم، که 50 درصد تولید گوشت از دام سنگین (گاو) و 46 درصد هم از دام سبک ـ گوسفند ـ تامین می‌شود.
در آینده افزایش تولید گوشت را در بین دام سنگین نداریم و این امر بیشتر به سوی دام سبک سوق داده می‌شود.
* فارس: در زمینه اصلاح نژاد دام، وزارت جهاد کشاورزی چه اقداماتی انجام داده است؟
در این بخش بیش از 35 سال سابقه عملی در بحث اصلاح نژاد دام در کشور وجود دارد و در کنار آن یک تجربه 30 ساله در زمینه اصلاح نژاد گاو هلشتاین داریم.
هم‌اکنون از جمعیت 8 میلیون رأس گاو در کشور، میزان یک‌میلیون رأس اصیل هستند و می‌خواهیم در تولید گاوهای اصیل به بالاترین سطح نسبت به سالهای گذشته دست پیدا کنیم.
از دستاوردهای مهم وزارت جهاد کشاورزی در بخش اصلاح نژاد وجود جمعیت یک‌میلیون رأس گاو اصلاح‌شده هلشتاین است که در گذشته شاهد وجود تنها چند یک‌هزار راس گاو هلشتاین در کشور بودیم، اما هم‌اکنون گاوهای هلشتاین ایران با بهترین گاوهای دنیا از لحاظ سطح تولید رقابت دارند.
بخش عمده‌ای از دستاورد بزرگ اصلاح نژاد را مدیون فعالیت‌های اصلاح نژادی در داخل کشور هستیم، تلاش‌هایی که در مبحث مربوط به رکوردگیری، ثبت مشخصات و انتخاب گاو نر که مباحث ناب اصلاح نژادی است، با جدیدترین و آخرین تکنیک‌ها اجرا شده و هم‌اکنون در حال اجرا است.
اطلاعات و توانمندی‌های داخلی در زمینه اصلاح نژاد دام روز به روز بیشتر توسعه می‌یابد هرچند به دنبال کاربرد مربوط به روش‌های ژنتیک هستیم تا آخرین تکنیک‌های اصلاح نژادی را پیاده کنیم.
هم‌اکنون به جایگاهی رسیده که همه حلقه‌های تکنولوژی تولید شیر در مقوله اصلاح نژاد، تولید اسپرم و تولید جنین را در اختیار دارد که این مهم می‌تواند باعث ایجاد جایگاه بزرگی برای کشور در منطقه و دنیا باشد چنانچه اصلاح نژاد هلشتاین و سیمنتال می‌تواند به نیاز کشور در زمینه تولید شیر و گوشت پاسخ مثبت دهد.
* فارس: وزارت جهاد کشاورزی برای اصلاح نژاد در دام‌های سبک چه برنامه‌ای دارد؟
علاوه بر توجه اصلاح نژاد در دام‌های سنگین، برای دام‌های سبک طرح‌های مهمی در دستور کار است، بحث سنتز نژادهای جدید گوسفند یکی از برنامه است تا در تولید گوسفند در سیستم‌های غیر مرتع و خارج از آن بهره‌مندی لازم کسب شود.
توسعه نژادهای بز شیری از دیگر برنامه‌ها است زیرا پیش‌بینی داریم طی 10 سال آینده تولید شیر بز را تا 700 هزار تن در سال ارتقا دهیم هرچند هم‌اکنون مجموع شیری که از دام سبک نظیر گوسفند و بز حاصل می‌شود حدود 600 هزار تن است که در برنامه توسعه نژادهای بز شیری پیش‌بینی می‌شود تنها برای بز رقم تولید شیر به 700 هزار تن برسد.
برنامه‌هایی برای افزایش محصول در زمینه تولید فرآورده‌های خاص دام‌های سبک همانند انواع پنیرها و شیرهایی که در داخل و خارج کشور ارزشمند است، وجود دارد که همه آنها متکی به برنامه اصلاح نژادی است.
* فارس: امروزه مهم‌ترین چالشی که دامداران با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند، چیست؟
براساس آمار و گزارش‌ها 45 درصد ارزش افزوده کشور از بخش کشاورزی و محل دام تامین می‌شود در حالی که مهم‌ترین چالش موجود در دامپروری مباحث مربوط به بازار است، محصولاتی تولید بخش دامپروری در بازار مصرف با مدیریت نادرست و آشفتگی روبرو است، تولیدکننده کشور گوشت و شیر تولید می‌کند ولی محصولات به قیمت واقعی از آنها خریداری نمی‌شود.
از سال 92 تاکنون قیمت دام زنده ثابت بوده و تغییری نداشت ولی با افزایش قیمت تمام نهاده‌ها نظیر خوراک، دارو و واکسن مواجه هستیم البته خریداری تولیدات شیر و گوشت دامداران هم طی دو سال گذشته با نوسان زیادی روبرو بوده است.
با ثابت ماندن قیمت‌ها امروزه تولیدکنندگان شیر کشور محصول خود را به قیمت سالهای گذشته و حتی کمتر از آن می‌فروشند که بخشی از این مشکلات به مباحث بازار برمی‌گردد هرچند تاوان بخشی از مشکلات در فرهنگ مصرف، دخالت سیستم‌های دلالی و صنایع فرآوری را هم تولیدکننده کشور می‌دهد ولی باید با برنامه‌ریزی جدی دست به اقدامی زد تا حاصل زحمت‌های کشاورزان و دامداران به قیمت واقعی خریداری شود.
* فارس: آیا اصلاح نژاد دام در روند واردات گوشت و دیگر فرآورده‌ها تاثیر دارد؟
یکی از مهم‌ترین اهداف اصلاح نژاد دام کاهش واردات گوشت در کشور بود، در روند کاهش واردات گوشت قرمز کاهش خوبی وجود دارد به‌ویژه در دولت یازدهم به‌شدت از واردات بی‌رویه مقابله شده است، آمار مربوط به واردات گوشت، شیر خشک کره و دیگر فرآورده‌ها طی دو سال اخیر روند کاهشی داشت و سیاست‌های کلان دولت در راستای حمایت از تولید داخلی و کاهش واردات با وضع تعرفه‌ها و موارد مورد نیاز مصرف داخل است.
در سال گذشته واردات گوشت قرمز کمتر از 50 هزار تن بوده که این مقدار مربوط به سفارش‌های قبلی است، امسال میزان واردات گوشت از این مقدار هم کمتر می‌شود هرچند بخش‌هایی در مملکت به‌دنبال واردات هستند که باید آنها را به سمت بازار سوق دهیم و در کنار آن صادرات داشته باشیم که صادر شدن یک میلیون رأس گوسفند داخلی به خارج کشور از این دستاوردها بود.
* فارس: برای انجماد و تولید اسپرم نژادهای اصیل دام چه اقداماتی صورت گرفت؟
سالانه 6 میلیون و 400 هزار دز اسپرم در کشور تولید می‌شود که 11 مرکز تولید و انجماد اسپرم در داخل وجود دارند که دو مرکز به دلیل مشکلات مختلف از دور تولید خارج شدند و هم‌اکنون 9 مرکز درحال فعالیت هستند.
هفته گذشته ایستگاه تخصصی تولید، انجماد اسپرم و اصلاح نژاد گاوهای دومنظوره سیمنتال در استان مازندران و شهرستان آمل ایجاد شد و یازدهمین و آخرین مرکز تولید اسپرم کشور را شامل می‌شود که دومین مرکز تولید اسپرم بخش خصوصی است.
بزرگ‌ترین مرکز تولید و انجماد اسپرم ایران با تولید 2 میلیون دز در سال در استان البرز و شهرستان کرج فعالیت دارد.
میزان مصرف استفاده داخلی از اسپرم دام 3 میلیون دز است که برای افزایش سطح مصرف برنامه‌هایی گنجانده شده است.
ایستگاه تخصصی تولید، انجماد اسپرم و اصلاح نژاد گاوهای دومنظوره سیمنتال مازندران با آخرین دستاوردهای علمی و هزینه فراوان تحت نظارت مرکز تولید و اصلاح نژاد کشور است و با شرکت تولید اسپرم آلمان مشترک دارد که می‌تواند سالانه 100 هزار دز اسپرم تولید کنند هرچند ظرفیت تولید این مرکز به 500 هزار دز در سال می‌رسد.
* فارس: مشکلات بیمه‌ای ماموران تلقیح دام در مازندران چگونه مرتفع می‌شود؟
در زمینه بیمه ماموران تلقیح دام در مازندران و سایر مناطق رایزنی‌ها و مکاتباتی با بیمه تامین اجتماعی شده است تا به این این ماموران تلقیح که تلاش‌های زیادی در کشور دارند، توجه شود زیرا معتقدم این افراد از اقشار واقعی آسیب‌‌پذیر هستند.
با توجه به آمار ارائه شده بیش از 100 مامور تلقیح در مازندران فعالیت دارند که با مشکلات بیمه‌ای مواجهند ولی با توجه به رایزنی‌های لازم مشکلات‌شان در آینده رفع می‌شود.
* فارس: وزارت جهاد کشاورزی در راه مبارزه با بیماری پوستی گاو که در برخی استان‌ها شیوه پیدا کرده چه برنامه‌ای دارد؟
متخصصان بیماری‌های دام به همراه سازمان دامپزشکی در راه مبارزه با این بیماری اقدامات اساسی انجام دادند و در حال فعالیت هستند.
هم‌اکنون مسئولان به شدت پیگیری مسائل بهداشت در زمینه بهداشت دام و کنترل بیماری مشترک انسان و دام هستند و در راه مبارزه با بیماری‌ها تلاش دارند.
