تصمیم برای انتقال آموزش دامپزشکی به وزارت بهداشت، نیازمند یک اتاق فکر است/ چون خودم در دانشگاه نیستم در این مورد اظهار نظر نمی‌کنم

حکیم مهر- پدیده مظفری: فارغ از قضاوت در مورد چگونگی عملکرد رئیس سازمان دامپزشکی کشور در پاسخ به مطالبات این جامعه بزرگ، آنچه در قامت «دکتر مهدی خلج» نمودار است، اهمیتی است که برای جایگاه رسانه‌، خاص رسانه‌های تخصصی حوزه دامپزشکی قائل است. وی بخش عظیمی از بار مسئولیت افزایش بهداشت و کاهش بیماری‌ها را به دوش رسانه‌ها می‌اندازد و البته خود او هم در مواقع لزوم پاسخ‌گوی همین رسانه‌هاست.

حکیم مهر: آقای دکتر، طی روزهای اخیر شاهد یک جراحی منحصربه فرد منقار کرکس در یکی از بیمارستان‌های دامپزشکی و همچنین افتتاح یک بیمارستان دیگر دامپزشکی بودیم. به طور کلی برنامه سازمان دامپزشکی برای درمان دام‌های خانگی و حیوانی چیست؟

امروز حیوانات خانگی یک واقعیت است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. سازمان دامپزشکی در راستای رسالت قانونی و تعهد بین‌المللی که برای تامین بهداشت دام دارد، به خوبی می‌داند که بخشی از این رسالت مربوط به حیوانات خانگی است و مسئولیت آن، راهبرد آن، سیاست‌گذار و هدایت‌گر آن نیز سازمان دامپزشکی است. بنابر این سازمان دامپزشکی با این موضوع به شکل معقول و واقع‌بینانه برخورد کرده و نتیجه آن این بوده که الان مردمان زیادی در سطح شهر می‌بینید که حیوانات خانگی دارند و این موضوع حتی به شهرهای کوچک هم تعمیم پیدا کرده است.

بنابراین ما در جهت تحقق بهداشت عمومی و مقدم بر آن وظیفه‌ای که برای تامین بهداشت این دسته از حیوانات خانگی داریم، تلاش می‌کنیم که مراکز ارائه خدمات بهداشتی درمانی حیوانات خانگی توسعه پیدا کند و این پایگاه‌های که پایگاه بخش خصوصی هستند، بتوانند مراکزی باشند که اطلاعات مربوط به بهداشت و بیماری‌های این دسته از حیوانات را به خانواده‌ها انتقال دهند. یعنی درواقع کمک حال ما باشند و جنبه‌های پیشگیری و کنترل بیماری‌ها را انجام دهند.

حکیم مهر: تا امروز چند مرکز درمانی در کشور فعالیت می‌کنند؟

تعداد آن را باید از مدیر امور درمان و ساماندهی امور غیر دولتی سازمان دامپزشکی پرسید. اما من می‌دانم که ۶۶۰۷ مرکز ارائه خدمات پیشگیری، تشخیصی و درمانی مجموعه دام‌ها در سطح کشور داریم.

حکیم مهر: آقای دکتر، از بیماری تب کریمه کنگو چه خبر؟

تب کریمه کنگو یک بیماری بومی کشور ماست که حداقل ۴۵ سال پیش در پزشکی نوین تشخیص داده شده است. بنابراین یک بیماری دامی نیست. آنچه سازمان دامپزشکی انجام می‌دهد برای کمک به بهداشت عمومی و سلامت جامعه است و برنامه‌هایی که با وزارت بهداشت داریم، در مرحله اول اطلاع‌رسانی و آموزش عمومی است که باید آن را به درستی انجام دهیم. آن دسته از دامپزشکانی که در ارتباط مستقیم با دام و کشتارگاه‌ها هستند و یا خانواده دامپزشکان یا دیگر کارکنانی که در کشتارگاه‌ها کار می‌کنند، باید در جریان اصول بهداشتی قرار گیرند.

بازسازی کشتارگاه‌های دام یکی دیگر از فعالیت‌هاست که البته ما باید تلاش کنیم به سمت کشتارگاه‌های صنعتی دام برویم و تا آنجا که می‌توانیم از کشتار غیرمجاز جلوگیری کنیم. تمام دام‌ها باید با رعایت اصول و ایمنی فردی ذبح شوند و از زمانی که کشتار می‌شوند، به مدت ۲۴ ساعت در درجه حرارت صفر تا ۴ درجه سانتی‌گراد بمانند تا ویروس احتمالی آنها از بین برود.

حکیم مهر:‌ آخرین آمار مربوط به تعداد تلفات انسانی این بیماری چند نفر است؟

مسئولیت انسانی با وزارت بهداشت است اما این بیماری در دام علائم بالینی مشهود ندارد و بیماری دامی نیست. در مورد تعداد جان باختگان، آخرین آماری که وزارت بهداشت داده بود، ۵ نفر بود. باز هم منبع مورد اعتماد برای این سوال خود وزارت بهداشت و درمان است.

حکیم مهر: الان چند استان درگیر بیماری تب کریمه هستند؟

ببینید من یکی از افرادی هستم که در مورد بیماری تب کریمه کنگو خیلی مطالعه کردم و بالای ۱۴۰ مقاله در این زمینه، حداقل ترجمه کردم. اصلا ویروس تب کریمه کنگو قابل حذف شدن از طبیعت نیست.

حکیم مهر:‌ اما به هر حال زمانی هم طغیان می‌کند.

کنه تا ۸۰۰ روز می‌تواند ویروس را در خود نگه دارد و حتی در گرسنگی می‌تواند آن را حفظ کند و انتقال دهد. هر کنه ۴ الی ۵ هزار تخم‌ریزی می‌تواند داشته باشد. در یک مرحله می‌تواند آلوده شود و در مرحله بعد تعداد آن بالاتر رود. ویروس از عرصه طبیعت حذف ناشدنی است و در بسیاری ازکشورهای جهان نیز وجود دارد.

حکیم مهر: گویا در اسپانیا هم مشاهده شده است.

بله. در کشور ما هم از ۴۵ سال قبل وجود داشته و راه مقابله با آن فقط آموزش و همان رفتارهایی است که قبلا در خصوص جلوگیری از کشتار غیرمجاز اعلام شده است.

حکیم مهر:‌ آقای دکتر یکی از چالش‌های دامپزشکی در کشور ما، حجم بالای فارغ‌التحصیلان در این رشته است که به گفته برخی پیش‌کسوتان منجر به افسردگی دانشجویان می‌شود. چه راهکاری برای حل این معضل پیشنهاد می‌دهید؟

سازمان جهانی بهداشت دام تشکیلات دامپزشکی ایران را مورد ارزیابی قرار داده است و به این نتیجه رسیده که تعداد زیاد فارغ‌التحصیلان یکی از مشکلات اساسی ماست. وقتی فارغ‌التحصیلان یا دانشجویان زیاد می‌شوند، محتوای آموزشی دچار اختلال و مهارت‌های کاربردی دانشجویان دچار اشکال می‌شود. بر این اساس و بدون شک وجود فارغ‌التحصیلان فراوان بیش از حد نیاز کشور یکی از مشکلات ماست.

ما با کمک سازمان نظام دامپزشکی و گروه آموزش دامپزشکی وزارت علوم و جوامع، جلسات متعددی با یک موضع مشترک برگزار کردیم مبنی‌بر اینکه این میزان فارغ‌التحصیل برای کشور زیاد است. حد مورد نیاز را در آن مجموعه تعیین و از وزیر علوم تقاضای رسیدگی کردیم. چون طبق ماده ۲۱ قانون افزایش بهره‌وری بخش کشاورزی، وزارت علوم و همه دانشگاه‌های مراکز آموزش عالی موظف هستند که نیاز را بر اساس اعلام وزارت جهاد کشاورزی انجام دهند. ما هم در عرصه دامپزشکی میزان را مشخص کردیم و از وزیر علوم درخواست کردیم که این نیاز جذب دانشجو را با نیاز آینده تطبیق دهد، تلاش‌ها صورت گرفته اما هنوز شاهد نبوده‌ایم. بنابراین همان برنامه‌ای که سازمان دامپزشکی، سازمان نظام دامپزشکی و نهادهای دیگر دارند، باید پیگیری کنند تا بتوانیم تعداد دانشجو را متعادل با نیاز کنیم.

محتوای آموزشی حتما باید تغییر یابد و منطبق با نیازهای آینده کشور باشد. در کنار جنبه‌های تئوریک حتما باید کاری کنیم که دانشجویان نیز با جنبه‌های عملی در حین تحصیل آشنا شوند که وقتی دانشجویی فارغ‌التحصیل می شود، بداند با چه محیطی سروکار دارد و در همان مسیر خود را تنظیم کند.

حکیم مهر: نیاز جامعه دامپزشکی چه تعداد دانشجو است؟

تا آنجا که می‌دانم حدود ۵۰۰ دامپزشک هر سال نیاز داریم.

حکیم مهر: الان این رقم چقدر است؟

الان بالغ‌بر بیش از ۱۰۰۰ فارغ‌التحصیل در سال است. البته شاید هم خیلی بیشتر.

حکیم مهر: آقای دکتر با انتقال آموزش دامپزشکی به وزارت بهداشت، نمی‌توان این معضل را حل کرد؟

این مسائل را نمی‌توان به این راحتی شیر یا خط کرد و گفت. من فکر می‌کنم برای تصمیم از هر جابه جایی و هر نظر جدید، نیاز است که حتما یک اتاق فکر متناسب با موضوع با حضور متخصصین مرتبط برگزار شود. آنها فکر کنند و ببینند در جایگاهی که هستند چه مشکلی دارند. این مشکلات ناشی از چیست؟ آیا در همان جایی که هستند می‌توانند مشکلات خود را رفع کنند و یا حتما برای رفع مشکل باید به یک جایگاه جدید بروند؟ به آن جایگاه جدید که رفتند، آن جایگاه جدید واقعا می‌تواند آن مشکلاتی که فکر می‌شود رفع کنند یا خیر؟ بعد یک نظریه داد. چون خودم در دانشگاه نیستم در این مورد اظهار نظر نمی‌کنم. بهتر است خود مراکز آموزش عالی که درگیر کار آموزش هستند در این موضوعات ورود پیدا کنند و نظر دهند.

حکیم مهر: یکی دیگر از چالش‌هایی که گریبانگیر مسئولین فنی از یک سو و نظام بهداشت کشور از سوی دیگر شده است، عدم اجرای ماده ۱۹ آیین نامه نظارت بهداشتی است.

چرا شما از واژه عدم اجرای ماده ۱۹ صحبت می‌کنید؟ من می‌گویم که سازمان دامپزشکی کشور هم ماده ۱۹ را اجرا می‌کند و هم در این حوزه حرکت رو به جلو داریم. من نمی‌دانم عدم اجرا از کجا در آمده است؟ زمانی که خود من در سال ۸۳ مدیر کل دفتر نظارت بر بهداشت عمومی بودم، بر اساس قانون، یک آیین نامه تنظیم کردیم که همه واحدهایی که تحت نظارت سازمان دامپزشکی هستند باید یک دامپزشک بگیرند. البته اینها بستگی به ظرفیت دارد. آن آیین‌نامه ماده هجده‌ای دارد که می‌گوید حقوق این کادر دامپزشکی بر اساس تعرفه‌ای است که مصوبه شورای عالی کار است.

در کنار این، بخشی از کارفرمایان به دیوان عدالت اداری شکایت بردند که این حقوق چرا باید به این شکل باشد؟ دیوان عدالت اداری این مصوبه هیات دولت را تایید کرده و گفته کارفرمایان، هم باید دامپزشک بگیرند و هم حقوق آنها را بر اساس همان مبنا پرداخت کنند. بر اساس قانون بهبود فضای کسب و کار، کارفرمایان گاهی اوقات اظهار نظرهایی می‌کنند. اما روی این مطلب که دامپزشکان ما مطابق آیین‌نامه باید مستقر شوند و وظیفه خود را انجام دهند و حقوق خود را دریافت کنند،‌ هیچ کس کوتاهی نکرده است.

برای پیشبرد کار همواره موانعی وجود دارد که ما در مجلس قانونی فراتر از آیین‌نامه تصویب کردیم که در آن قانون تمام کسانی که تحت نظارت سازمان دامپزشکی کشور هستند، از مزرعه تا صادرات موظف هستند که همه دستورالعمل‌های سازمان را رعایت کنند. یکی از الزامات آن هم این است که باید دامپزشک بگیرند. درنهایت اگر هم یک مشکل بهداشتی پیش آمد، هم مسئول واحد و هم دکتر دامپزشک هر دو باید در برابر سازمان پاسخ‌گو باشند. بنابراین نه تنها ماده ۱۹ درحال اجرا شدن است،‌ بلکه ما آن را با قانون تحکیم بیشتری کردیم.