شیوۀ صحیح تهیۀ کمپوست از لاشۀ طیور

لاشۀ حیوان مُرده برای حفظ بیوسکیوریتی و سلامت طیور یک فارم بسیار حیاتی و حائز اهمیت است. کمپوست سازی یا همان تهیۀ کود روشی سالم و ایمن برای مدیریت تلفات هر روزۀ مرغداری هاست؛ با اینحال چنانچه به درستی انجام نشود منجر به بروز مشکلات بیشتر می گردد .

به گزارش حکیم مهر به نقل از ITPNews ، کمپوست سازی شامل تجزیۀ بیولوژیک و تثبیت مواد اُرگانیک، تحت شرایط کنترل شده می باشد و فرایندی هوازی است به این معنی که نیاز به اکسیژن دارد. میکرواُرگانیسم هایی مانند باکتری و قارچ ها از مواد زائد ارگانیک – مثل لاشۀ طیور – به عنوان منبع انرژی استفاده می کنند و بدین ترتیب این ضایعات تبدیل به کمپوست می گردند که خاک را غنی می سازد .

استفاده از تلفات هر روزۀ مرغداری در فرایند کمپوست سازی مزایای متعددی دارد. این کار از احتمال آلودگی آب های زیرزمینی که در گذشته به دلیل چال کردن تلفات اتفاق میفتد، جلوگیری می کند. همچنین دیگر نیازی به سوزاندن لاشه ها و صرف هزینه های گزاف سوختی نخواهد بود و متعاقباً از آلودگی هوا نیز پیشگیری می گردد و از سوی دیگر از شیوع بیماری هایی که به دنبال خروج لاشه ها از فارم اتفاق میفتد نیز ممانعت می شود. کمپوست سازی لاشه ها از نظر اقتصادی مقرون به صرفه است، به محیط زیست آسیب نمی زند و همچنین روشی ایمن و سالم است .

مرغداری های بزرگ تر، تلفات بیشتر

به دنبال تغییراتی که در صنعت مرغداری به وجود آمده، کمپوست سازی از اهمیت مضاعف برخوردار شده است. طی 20 تا 30 سال گذشته، تعداد مرغداری ها کاهش یافته است اما آن تعداد مرغداری هایی که بجا مانده بزرگ تر هستند. این افزایش سایز و بزرگ تر شدن فارم ها به معنی تعداد بیشتر مرگ و میر و تلفات است . بنابراین دفع لاشه ها نیاز به مدیریتی هر روزه خواهد داشت .

دستورالعمل داده شده را دنبال کنید

برای اینکه فرایند کمپوست سازی با موفقیت انجام شود، لازم است که عناصر و ترکیبات لازمه به میزان کافی و در زمان مناسب به میکرواُرگانیسم ها که تمام فرایند را به عهده دارند، برسد. در صورتی که هر کدام از عناصر و ترکیبات زیاد و یا کم شود، منجر به تولید گرمای ناکافی و کمپوست سازی ضعیف می گردد. در واقع، در کمپوست سازی هم مثل تهیۀ غذا بایستی از دستورالعمل داده شده پیروی شود. فرایند کمپوست سازی تحت تأثیر چند عامل تأثیرگذار یعنی دما، اکسیژن، و رطوبت می باشد. میزان رطوبت نقش بسزایی در این فرایند دارد و شاید مهمترین عامل محسوب شود. به نظر می رسد که سطح رطوبتی بین 50 تا 60 درصد بهترین تأثیر را دارد. در صورتیکه سطح رطوبت کمتر از 40 درصد باشد سرعت فرایند کمپوست سازی کُند می گردد و در صورتیکه سطح رطوبت به بالای 70 درصد برسد، کمپوست سازی بی هوازی (فاقد اُکسیژن) و فرایند حتی آهسته تر می گردد. اینجاست که معضل بوی بد و مگس ها پدیدار می شود. همچنین دما نیز کاهش می یابد و چنانچه دما به زیر 54 درجه سانتیگراد کاهش یابد بیماری ها پدیدار می شوند که تهدیدی برای بیوسکیوریتی فارم محسوب می گردد .

دما را چک کنید

در صورتیکه برای کمپوست سازی از سطل های بزرگ استفاده می کنید بهتر است از دماسنج مخصوص کمپوست استفاده کنید که یک میلۀ درون سنج بلند در انتهای خود دارد و می توانید با چسباندن به مواد کمپوست بر روی دما نظارت داشته باشید. با کنترل دما چند روز در هفته، شما به خوبی بر اوضاع نظارت خواهید داشت .

با اینکه رطوبت سنج هم وجود دارد اما اکثر کمپوست سازان معمولاً با کنترل دما متوجه میزان رطوبت موجود می شوند بدین صورت که اگر دما مناسب باشد، سطح رطوبت هم متناسب است و چنانچه دما پایین باشد، سطح رطوبت خیلی بالا است .

نکته ای که من از کمپوست سازی آموختم اینست که بسیار قابل اصلاح است. اگر خراب کردید می توانید آن را اصلاح کنید؛ اگر میزان رطوبت آن زیاد باشد می توانید موادی مانند تراشۀ چوب، خاک اره، و یا کاهبرگ اضافه کنید و چنانچه احساس کردید زیادی خشک است می توانید آب اضافه کنید تا رطوبت آن به 60 – 50 درصد برسد .

کمپوست سازی به صورت لایه به لایه

شما نمی توانید لاشه های طیور را همانند آشغال روی هم تلنبار کنید و سپس روی آن را با مواد خشک دیگر بپوشانید و اسم آن را بگذارید کمپوست سازی! بلکه لاشه های طیور بایستی به صورت لایه به لایه گذاشته شوند و هر لایه را با حجم ضخیمی از مواد خشک پوشانید تا با تجزیۀ طیور، تمامی رطوبت پس داده شده را به خود بکشند. به علاوه، در صورتیکه از سطل های بزرگ برای کمپوست سازی استفاده می کنید بایستی لاشه های طیور حداقل 15 سانتیمتر از اطراف با دیواره فاصله داشته باشند .

تنظیم مقدار مواد خشک

به منظور لایه سازی دقیق و مناسب، بایستی مقدار لایه های مواد خشک را با سن لاشۀ طیور تنظیم کرد. به عنوان مثال، لاشۀ جوجۀ 2 روزه چون رطوبت چندانی ندارد پس لایه های مواد خشک میانی نیازی نیست به ضخامت لایه های میانی لاشۀ طیور گوشتی 63 روزه و آماده برای بازار که 4 کیلوگرم به بالا وزن دارد، باشد .

اگر اصول کار رعایت شود کمپوست سازی کار سختی نخواهد بود. چنانچه به درستی و به شیوه ای صحیح انجام شود، دما به راحتی به 54 تا 60 درجۀ سانتیگراد می رسد و به آسانی تمام عوامل بیماریزا را از بین می برد. و همین امر به خوبی اهمیت کمپوست سازی صحیح برای سلامت و بیوسکیوریتی فارم را روشن می سازد. بایستی حتماً مطابق دستور پیش روید درست مانند دستورالعمل های آشپزی !

آموزش مرغداران

در اواخر 2016 و اوایل 2017 میلادی، "برنامه های ترویجی" با همکاری "انجمن سلامت حیوان می سی سی پی" دوره هایی برای آموزش کمپوست سازی برگزار کرد. در ابتدا این جلسات برای 6 کارخانۀ زنجیره ای تولید مرغ گوشتی در می سی سی پی تشکیل شد که در کمپوست سازی دچار مشکلاتی بودند. در این جلسات سؤالات ابتدایی از مرغداران مطرح می شد نظیر اینکه "من نمی دانستم که وقتی مرغ بزرگ تر باشد بایستی مقدار مواد خشک میانی را هم بیشتر کرد؟" و یا "من نمی دانستم که نمی توان لاشۀ طیور را روی هم تلنبار کرد و حتماً به صورت لایه به لایه گذاشت!"  به جرأت می توانم بگویم که برخی در حالی یک مرغداری را راه اندازی می کنند که تاکنون حتی یک مرغ هم پرورش نداده و متعاقباَ کمپوست هم نکرده اند. بنابراین بسیار مهم است که آن عده ای که در این زمینه تجربه ای دارند، حتماً دانش و تجربۀ خود را به افراد تازه وارد انتقال دهند. خوشبختانه می توان از متخصصین فنی مرغداری و دامپزشکان، مراکزی که بر روی برنامه های مدیریت تغذیه ای نظارت دارند، و همچنین دوستان و اطرافیانی که پرورش مرغ دارند کمک گرفت. بایستی به مرغداران کمک کرد تا در کمپوست سازی حرفه ای شوند و تمام فعالیت های مرغداری آنها موفق و ایمن و سالم باشد .