کارشناسان زبردست وزارت جهاد کشاورزی باز هم دسته گل به آب دادند!/ مصوبه‌ای برای نابودی جمعیت شتر کشور

حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: اوایل اردیبهشت امسال بود که گمرک ایران در بخشنامه‌ای به گمرکات اجرایی کشور، رفع ممنوعیت صادرات شتر نر و مولد را با دریافت مجوز از وزارت جهاد کشاورزی ابلاغ کرد. در واقع مدیرکل دفتر صادرات گمرک ایران در بخشنامه‌ای به گمرکات اجرایی کشور با اشاره به بخشنامه ۸ خرداد ۹۷ مبنی بر ممنوعیت صادرات هر گونه دام زنده و گوشت گرم و همچنین بخشنامه ۷ اردیبهشت ۹۸ مبنی بر ممنوعیت صادرات شتر، اعلام کرد: «بر اساس اعلام جدید وزارت صمت در ۲۵ فروردین ۱۴۰۰، ممنوعیت صادرات شتر نر و مولد با دریافت مجوز از وزارت جهاد کشاورزی رفع شده است.»

این بخشنامه به زعم استاد دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، مخاطرات زیادی را برای جمعیت شتر کشور به همراه دارد. «دکتر امیر نیاسری» معتقد است همانطوری که واردات یک گونه دامی، در صورت رعایت شرایط قرنطیه و بهداشتی، می‌تواند یک قدم، هر چند کوچک، برای افزایش جمعیت آن گونه محسوب شود، صادرات یک گونه کاملا عکس است. وقتی مجوز صادرات یک دام داده می‌شود، در واقع گامی موثر در جهت کاهش سریع جمعیت موجود برداشته شده است.

دکتر نیاسری می‌گوید: «‌متاسفانه کارشناسان زبردست وزارت جهاد کشاورزی باز هم دسته گل به آب دادند و با این مصوبه قرار است خروج شترهای کشور و حرکت بسمت نابودی جمعیت موجود شتر کشور تسریع شود. واقعا باید دید اهداف و اغراض مصوبین این مصوبه چه بوده است که اگر قصد و تعمدی در کار بوده، باید با آنها برخورد جدی و قانونی شود.»

از نظر او یکی از مسائلی که سبب شده قیمت شتر بالا برود همین مصوبه است: «وقتی شتری را در چابهار به 3 الی ۴ برابر قیمت موجود در کشور بار می‌کنند و از کشور خارج می‌شود، آن شتردار دندان طمع می‌کند که قیمت شتر من ۲۰ میلیون تومان نیست، بلکه اگر فرد خارجی از من ۸۰ میلیون تومان می‌خرد، قیمت آن در داخل باید حداقل ۴۰ میلیون تومان باشد، لذا قیمت به صورت کاذب بالا می‌رود و آن بنده‌خدایی که می‌خواهد شتر پرورش دهد، در خرید مادینه اولیه نیز با مشکل روبرو می شود. از طرف دیگر قیمت محصولات آن نیز فوق‌العاده بالا می‌رود و شیر شتر هم دیگر به دست مریض و فرد نیازمند نمی‌رسد.»

حکیم مهر: آقای دکتر، ارزیابی شما از مجوز وزارت جهاد کشاورزی در حوزه صادرات شتر چیست؟

حدود یک ماه پیش وزارت جهاد کشاورزی اطلاعیه‌ای تحت عنوان مجوز صادرات شتر منتشر کرد. در حالی که ما سال‌هاست در حال رایزنی با سرمایه‌گذاران داخلی برای پرورش شتر هستیم که این مهم می‌تواند از طریق واردات از کشورهای دیگر مثل استرالیا، پاکستان، ترکمنستان و... محقق شود. اینجا کاری به صحیح یا غلط بودن نفس واردات ندارم، کمااینکه اساسا مخالف این فرایند هم هستم اما به هر حال واردات بطور مقطعی می تواند سبب افزایش تعداد دام می شود.

البته ناگفته نماند که واردات دام زنده از هر نوع آن و بدون توجه به اصول قرنطینه و ارزیابی بیماری‌ها و مجوز سازمان دامپزشکی کشور می تواند فاجعات زیست محیطی و ورود بیماری جدید به کشور را رقم بزند. اما اولین اتفاق بعد از واردات، افزایش جمعیت دام است، از هر نوعی که می‌خواهد باشد. همانطور که در سال‌های گذشته و قبل یا بعد از انقلاب برای گاو هولشتاین این اتفاق افتاد و زمینه‌ساز دامداری‌های صنعتی ما شد که نتیجه آن در حال حاضر تولید شیر و محصولات لبنی در کشور است. یا اخیرا در مورد گوسفند حرکت‌هایی شده و نژادهایی را برای دوقلوزایی آورده‌اند. البته در این خصوص نیز شخصا مخالفم ولی الان مجالی به ورود به این موضوع نیست.

در مورد شتر، طی سالهای گذشته تعداد محدودی شتر از پاکستان و افغانستان وارد کشور شدند که همین حالا با قیمت‌های بسیار بالایی در حال خرید و فروش هستند. ولی باید توجه داشت که انقدر این واردات محدود بوده و بصورت غیر قانونی و قاچاق صورت گرفته که خوشبختانه نتوانسته در  جمعیت شتر یک کوهانه موجود در کشور تاثیر بسزایی داشته باشد. تعدادی از شترهای وارداتی که با اقلیم ایران سازگاری نداشتند نیز در طول زمان از بین رفتند. تعدادی هم به خاطر اعتراضاتی که نسبت به شترهای وارداتی بود، وزارت جهاد کشاورزی را وادار کرد تا اعلام نماید که در مبادی ورود این شترها به کشور باید پروار و کشتار شوند.

حکیم مهر: در حال حاضر وضعیت جمعیت شتر در کشور چگونه است؟

الان جمعیت شتر ما در حال کاهش است و هر کس غیر از این بگوید، کافی است به مناطقی که در پرورش شتر معروفند برود و ملاحظه کند که شتر یک کوهانه ما در چه وضعیتی است. با توجه به فقر مراتع کشور و رویکرد سازمان جنگل‌ها و مراتع که با ورود دام‌ها از جمله شتر به جنگل‌ها و مراتع مخالف است، عملا درگیری‌های شترداران همیشه بوده و هست و مشکلات نگهداری این دام وجود داشته است. برای همین جمعیت شتر ایران بسیار شکننده است و از ابتدای انقلاب به این طرف همیشه روی عدد ۱۵۰ هزار نفر بوده، گاهی کمی بالاتر و گاهی کمی پایین‌تر.

حکیم مهر: چرا این آمار همواره ثابت بوده است؟

چون یک آمار غیر واقعی است. جمعیت شتر در پاره ای از کشورها مثل پاکستان، افغانستان و هندوستان در حال کاهش است. در حالیکه در برخی کشورها نظیر امارات و عمان جمعیت شتر به شدت در حال افزایش است. جمعیت شتر در کشور عمان در طی دو دهه دوبرابر و در کشور  امارات ۵ برابر شده و در این کشور به پانصد هزار نفر رسیده است. امارات بخشی عمده ای از افزایش جمعیت شتر خود را از طریق واردات شتر از کشورهای سودان، کنیا و... رقم زده است. چون آنها به این باور رسیدند که شیر شتر می تواند در ارتقاء سلامت جامعه نقش موثری داشته باشد لذا روی آن سرمایه گذاری بالایی کردند. می‌خواستند تولید شیر شتر را بالا ببرند و همینطور در بحث مسابقات شترسواری سرمایه‌گذاری جدی کردند. هم اکنون در صنعت شتر در امارات بالغ بر پانصد هزار نفر مشغول بکار هستند. بنابر این سرمایه گذاری در صنعت شتر در امارات هم باعث افزایش اشتغال زائی شده و هم ارتقاء سلامت جامعه را رقم زده است. به همین دلیل است که در این کشور در حدود بیست مرکز و بیمارستان در زمینه ارائه خدمات بهداشتی و تکثیر سریع شتر با فناوری انتقال رویان فعالیت می کنند.  خود بنده نیز مرکز تحقیقات پیشرفته تولید مثل شتر را به درخواست دولت دوبی از دانشگاه تهران تاسیس کردم که اگر دوستان مایل بودند می توانند گزارش آنرا در اینستاگرام من ملاحظه کنند.

حکیم مهر: البته در بخشی از مصوبه اشاره شده که صرفا شترهای پیر اجازه صادرات دارند.

همه ما می‌دانیم که این حرف بی‌اساس است. وقتی گفته می شود که صادرات شتر آزاد است، کسی به ذیل آن توجه نمی‌کند که از لفظ پیر استفاده شده است یا خیر. ضمن اینکه کدام انسان عاقلی از امارات یا قطر یا هرجای دیگر دنیا می‌آید یک شتر پیر و مریض را ببرد؟ آنها بهترین شترها را می‌برند نه شترهای پیر و از کار افتاده را.

امروز از امارات با من تماس گرفتند و گفتند که ما می‌خواهیم یک‌سری شتر از ایران وارد کنیم و شما به ما کمک کنید. من را به‌عنوان یک کارشناس حرفه‌ای قبول دارند و می‌خواستند من برای آنها گلچین کنم و شترهای خودمان را بفرستم. گفتم ما شترهای پاکستانی هم داریم که وارد کشور می‌شود، اجازه دهید از آنها برایتان بفرستیم. قبول نکردند و گفتند ما شترهای فارسی را می‌خواهیم. یعنی تعداد محدود شترهای ترکمنی، بلوچی و نژادهای محدود که به این صورت اسم گذاری شده را می‌خواهند با کارشناسان داخلی گلچین و با این مجوز از کشور خارج کنند. آن وقت ما می‌مانیم با یک جمعیت در حال انقراض. چون اینها وقتی شتر می‌برند، به یکی و دوتا قانع نیستند.

من می‌دانم که همین الان هم لنج‌ها و کشتی‌ها در بنادری نظیر بندر چابهار منتظرنقل و انتقال شترها هستند. با این مجوز یک باره  هزار هزار  نفر شتررا می‌برند و کسی نمی‌تواند جلوی آنها را بگیرد. حالا کدام کارشناس در محل وجود دارد تا شتر پیر را از جوان جدا کند؟ به این ترتیب یک آشفته بازاری می شود جهت تاراج شترهای کشور.

حکیم مهر: صادرات شتر چه مخاطرات دیگری می‌تواند به همراه داشته باشد؟

عرض من این است که حتی اگر وزارت جهاد کشاورزی بگوید این مصوبه برای شترهای پیر است، چرا باید چنین مصوبه‌ای داشته باشد؟ برعکس باید بگوید که صادرات شتر از هر نوع قدغن است. سوال من این است که انگیزه کارشناسان وزارت جهاد کشاورزی چیست؟ چرا یک ستاد تحت عنوان ستاد توسعه شتر در این وزارتخانه تشکیل می شود و از همان ستاد توسعه شتر کشور، این مصوبه بیرون می‌آید؟

چرا در حالی که وزارت جهاد کشاورزی و عناصر آن، انجمن علمی شتر دارند اما وقتی با یکی از مسئولین صحبت کردم، می‌گفت ما از این مجوز خبر نداریم. گفتم شما انجمن علمی شتر کشور هستید. چطور از مصوبات و مجوزها خبر ندارید و چطور نمی‌دانید در کشور چه چیزی راجع به شتر می‌گذرد؟ صد بار من گفتم که یک انجمن علمی نمی‌تواند داخل یک وزارتخانه تاسیس شود. انجمن علمی باید به شکل مردم نهاد و دست علاقه‌مندان و علما باشد نه دست وزارتخانه‌ای که خودش مسبب نابودی دامهای کشور است. اما متاسفانه گویا همه دستشان در دست هم است و هیچ‌کس پاسخ‌گو نیست.

حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.