حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: راه‌اندازی یک مرکز بخش خصوصی در حرفه دامپزشکی، به طور متوسط چقدر پول میخواهد؟ این سوالی است که قطعا ذهن بسیاری از فارغ‌التحصیلان دامپزشکی و علاقه‌مندان به این حرفه را به خود مشغول می‌کند.
به گزارش حکیم مهر، اولین نکته‌ای که فرد خواهان تاسیس داروخانه دامپزشکی، کلینیک دامپزشکی، آزمایشگاه دامپزشکی یا مراکز مایه‌کوبی باید به آن توجه کند، میزان سرمایه اولیه مورد نیاز است. در این گزارش تلاش داریم تا به جزئیات مساله در خصوص داروخانه‌های دامپزشکی ورود کرده و به این پرسش نسبتا مهم پاسخ دهیم.
طبق تعریف داروهای دامپزشکی شامل فراورده‌های ساده یا مرکب هستند که به منظور تشخیص، پیشگیری، کنترل و درمان بیماریهای دام و حیات وحش، به کار می‌روند و کلیه فراورده‌های تقویتی، تحریک‌کننده، ویتامین‌ها و مانند آن که فهرست آنها از سوی سازمان اعلام و منتشر می شود را شامل می‌شوند. از جمله مواد بیولوژیکی، مواد ضدعقونی کننده و سموم دامپزشکی.
همچنین داروخانه دامپزشکی به مرکزی اطلاق می‌شود که بر اساس سیاست‌ها، ضوابط حاکمیتی، دستورالعمل‌ها و شیوه‌نامه‌های سازمان برای نگهداری و فروش (نسخه‌پیچی) داروهای دامپزشکی، مواد ضدعفونی کننده و سموم دامپزشکی در محدوده جغرافیایی تعیین شده، به صورت تمام‌وقت تاسیس شده و فعالیت می‌کند.
در این میان مجوز یا پروانه تاسیس، مجوزی است که در قالب سیاست‌ها و ضوابط حاکمیتی سازمان برای متقاضی واجد شرایط تاسیس داروخانه دامپزشکی توسط سازمان نظام صادر می‌شود. مسئول فنی نیز فردی واجد شرایط است که با اخد مجوز، مسئولیت اجرای ضواہط و مقررات اعلامی از سوی سازمان را در داروخانه دامپزشکی بر عهده دارد. مسئول فني جانشین فرد واجد شرایطی است که در غياب موسس یا مسئول فتی به صورت موقت در داروخانه دامپزشکی فعالیت می‌نماید.
الزامات تاسیس داروخانه دامپزشکی چیست؟
محل تاسیس داروخانه دامپزشکی و انبار مربوطه، باید دارای سند مالکیت یا اجاره‌نامه رسمی حداقل به مدت یک سال باشد. داشتن انبار، اختیاری است لیکن در صورت نیاز باید واجد شرایط اختصاصی باشد. انبار باید در محل داروخانه با جداسازی آن یا همجوار با داروخانه دامپزشکی قرار داشته باشد. محل تاسیس و استقرار داروخانه دامپزشکی، باید در محل جغرافیایی مناسب و فاصله کافی از واحدهای دارای احتمال آلایندگی اعم از بیولوژیکی، شیمیایی و فیزیکی و یا دارای حساسیت بهداشتی باشد. یعنی حداقل ۲۰۰ متر با دامداری‌ها، مرغداری‌ها، آبزی‌پروری‌ها و سایر موارد مشابه، حداقل ۲۵۰ متر با کارخانه‌های جوجه‌کشی، کارخانه‌های خوراک دام، طيور و آبزیان، مزارع مرغ مادر و مراکز اصلاح نژادی و حداقل ۳۰۰ متر با میدان دام، کشتارگاه‌های دام و طیور، کارگاه‌های عمل‌آوری پوست و چرم، کارگاه‌های تبدیل ضایعات و سایر کارگاه‌های مشابه، قرار داشته باشد.
وضعیت تابش نور آفتاب در داروخانه دامپزشکی و انبار مربوطه باید قابل کنترل بوده و از تابش نور مستقیم محفوظ باشد و در صورت قرار گرفتن در معرض تابش مستقیم نور آفتاب دارای سایه‌بان مناسب باشد. مساحت داروخانه دامپزشکی باید حداقل ۲۰ متر مربع با حداقل ارتفاع ۲/۷ متر و در صورت استفاه از انبار با حداقل مساحت ۱۵ متر مربع و ترجیحا در ورودی و خروجی انبار یکی باشد و برای نگهداری سموم مورد مصرف دامپزشکی، فضای اختصاصی به مساحت حداقل ۴ متر مربع در نظر گرفته شود.
کف و دیوار داروخانه و انبار، باید کاملا صاف و قابل ضدعفونی باشد. داروخانه و انبار باید دارای سیستم تهویه با نصب هواکش به تعداد کافی و بر اساس قدرت هوادهی مجهز به قاب توری یا کرکره بوده و در نقاط مناسب نصب شده باشد. داروخانه و انبار باید متناسب با منطقه جغرافیایی محل استقرار، مجهز به سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی باشد. در داروخانه و انبار شرایط استاندارد برای نگهداری دارو از نظر دما و رطوبت به ترتبب معادل ۲± ۲۳ درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی ۵% ± ۵۵ می باشد. همچنین داروخانه دامپزشکی برای نگهداری داروهای مشمول نگهداری در زنجیره سرد (۸-۲ درجه سانتیگراد) باید مجهز به یخچال متناسب با ظرفیت مورد نیاز باشد.
از طرفی داروخانه دامپزشکی و انبار باید مجهز به ترموگراف و رطوبت سنج بوده و یخجال داروخانه دامپزشکی، باید دارای دماسنج و ترموگراف باشد. همچنین داروخانه دامپزشکی باید دارای قفسه‌بندی مطلوب و متناسب با حجم داروها، پیشخوان، سرویس روشویی و تابلو بالای در ورودی، رایانه و لوازم جانبی آن، تلفن ثابت و دستگاه نمابر باشد. سیستم رایانه‌ای داروخانه دامپزشکی باید امکانات لازم برای ارتباط با سامانه خدمات الکترونیکی دارویی دفتر امور دارو و درمان سازمان و اداره کل، آرایه خدمات الکترونیکی و ارسال گزارش‌ها را داشته باشد. انبار داروخانه دامپزشکی، باید قفسه بندی شده و از پالت های مناسب (ترجیحا پلاستیکی و یا فلزی ضد زنگ)، استفاده نماید.
سرمایه اولیه، دست‌کم ۵۰۰ میلیون تومان
«یکی از اصلی‌ترین کارها برای راه‌اندازی داروخانه دامپزشکی، خرید یا اجاره ملک است که هزینه آن نسبت به محل واقع شدن، متفاوت است»؛ این را رئیس انجمن صنفی داروخانه‌های دامپزشکی استان تهران و عضو هیات مدیره کانون انجمن‌های صنفی داروخانه‌های دامپزشکی سراسر کشور به حکیم مهر می‌گوید: «قدم بعدی تجهیز داروخانه است که این مرحله شامل قفسه‌بندی، خرید پالت، حداقل ۲ میز، یک کامپیوتر، صندلی، یک نرم‌افزار حسابداری و یخچال برای نگهداری داروهاست که هزینه تهیه این اقلام، در این شرایط بازار دست‌کم ۱۰۰ میلیون تومان می‌شود.»
«دکتر عباس نعمت‌الله» با تاکید بر اینکه قفسه از جنس MDF یکی از واجبات داروخانه دامپزشکی است، ادامه می‌دهد: «بنده حدود ۷ ماه پیش ۳۰ میلیون تومان برای تجهیز داروخانه به قفسه هزینه کردم که قطعا الان این رقم به ۵۰ میلیون تومان رسیده است. در کنار آن قفسه و یک عدد میز نیاز داریم که حداقل کامپیوتر، پرینتر و دستگاه فکس را روی آن قرار دهیم. دستگاه فکس و پرینتر را هم اگر بخواهیم از مدل‌های چند کاره بخریم، حداقل ۱۰ میلیون تومان است. یک کامپیوتر معمولی نیز الان ۱۰ میلیون تومان قیمت دارد. میز و حداقل ۵ صندلی هم حدود ۱۰ میلیون تومان هزینه دارد. قدم بعدی پالت، رطوبت‌سنج، دماسنج و یخچال است. الان یک یخچال کوچک که بتوان ۴ قلم دارو در آن قرار داد، کمتر از ۲۰ میلیون تومان نیست. یخچال داروخانه بنده از نوع ایستاده است که این مدل گران‌تر هستند اما ما همان یخچال معمولی که مردم استفاده می‌کنند را در نظر می‌گیریم. اینها نیازهای اولیه و سرمایه اولیه است که همراه با خرید اولیه دارو، دست کم ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیون می‌شود.»
این داروخانه‌دار دامپزشکی تصریح می‌کند: «مثلا هر یک عدد داروی اکسی ۲۰ درصد ایرانی ۷۵ هزار تومان و خارجی آن ۳۰۰ هزار تومان است که ۴۰ عدد از آن ۱۲ میلیون تومان می‌شود. همچنین قیمت یک درکسین یک میلیون تومان است و داروخانه‌دار اگر بخواهد حداقل ۵ درکسین بخرد، باید ۵ میلیون تومان هزینه کند. لذا اگر برای تجهیزات ۱۰۰ میلیون تومان و برای خرید داروی اولیه ۳۰۰ میلیون تومان هزینه شود، تازه می‌توان به راه‌اندازی یک داروخانه خرده‌پا امیدوار بود که نمره آن از بین یک تا ۱۰، عدد ۲ یا ۳ خواهد بود.»
دکتر نعمت‌الله ضمن اشاره به نیروی انسانی مورد نیاز برای راه‌اندازی داروخانه دامپزشکی می‌گوید: «اگر صاحب داروخانه نخواهد هیچ نیرویی جذب کند، باید خودش در داروخانه بایستد، خودش کارگر باشد و بار خالی کند، فروشنده باشد، خودش به ادارات دارایی و مالیات و بانک برود. داروخانه ما ۵ نفر کارمند دارد و ما ماهیانه حدود ۴۰ تا ۵۰ میلیون تومان هزینه جاری از جمله حقوق و اجاره داریم.»
وی در پایان خاطرنشان می‌کند: «هزینه اخذ پروانه و تاسیس داروخانه دامپزشکی در استان تهران حدود ۳ میلیون تومان و هزینه تمدید پروانه مسئول فنی نیز سالیانه ۲۵۰ هزار تومان است که البته رقم سنگینی به حساب نمی‌آید.»
یک داروخانه‌دار دامپزشکی دیگر: راه‌اندازی داروخانه دامپزشکی مقرون به صرفه نیست
یک داروخانه‌دار دامپزشکی دیگر در گفت‌وگو با حکیم مهر اظهار می‌دارد: «از سال ۹۲ پروانه فعالیت به داروخانه‌های دامپزشکی نمی‌دهند. اگر نظام مجوز بدهد، راه‌اندازی داروخانه دامپزشکی برای برخی داروها نیاز به یخچال دارد و ملزومات دیگر شامل پیشخوان، قفسه و... است، اما مشکل اصلی اینجاست که راه‌اندازی داروخانه دامپزشکی اصلا مقرون به صرفه نیست. کمااینکه اگر بخواهید داروهای دام بزرگ بفروشید، باید در روستاها و شهرک‌های اطراف تهران که اجتماع دام زیاد وجود دارد، مثل شهرهای ورامین و شهریار فعالیت کنید که آنجا هم شرایط خاص خودش را دارد و برخی افراد آنجا را مونوپل کرده‌اند.»
این داروخانه‌دار دامپزشکی با اشاره به گرانی نهاده‌های دامی، تصریح می‌کند: «هیچ یک از دامداران تمایل به نگهداری دام ندارند و خبر موثق از یک داروخانه معتبر و قدیمی دارم که فروش آن به یک‌هشتم تقلیل پیدا کرده است، چراکه گاوداری‌ها جمع کرده‌اند، مرغداری‌ها دیگر جوجه‌ریزی نمی‌کنند و نهاده‌های دامی گران هستند. فروشگاه باید طبق تعرفه دولتی بفروشند و هیچ کس جوجه نمی‌ریزد.»
وی با بیان اینکه تنها ۱۰ درصد از درآمد داروخانه‌های دامپزشکی از محل فروش دارو و حدود ۹۰ درصد از محل پت‌شاپ است، خاطرنشان می‌کند: «امروز قیمت داروهای دامپزشکی حدود ۵ برابر شده است و داروخانه‌دار اگر فقط بخواهد ویترین خود را پر کند، باید ۲۵۰ میلیون تومان هزینه کند. خود ویترین و قفسه مثلا برای فضای ۲۴ متری داروخانه و ۱۶ متری انبار، نزدیک ۵۰ میلیون تومان می‌شود و خرید ماشین‌های اداری و یخچال نیز حدود ۲۵ میلیون تومان می‌شود.»
این داروخانه‌دار دامپزشکی می‌افزاید: «پرسنل مورد نیاز برای داروخانه دامپزشکی شامل حداقل یک نفر موسس و مسئول فنی است که این فرد می‌تواند به شکل ۲ شیفت کار کند و اگر نتوانست حداقل یک نفر نیروی خدماتی لازم دارد.»
وی با توضیح اینکه برای دریافت پروانه داروخانه دامپزشکی باید اقدام به جذب امتیاز کرد، ادامه می‌دهد: «یک نفر که خودش دکتر دامپزشک است و امتیاز مسئول فنی دارد، می‌تواند پروانه تاسیس را کرایه کند که عرف آن هم حدود ۵ تا ۶ میلیون تومان است. به این شکل خودش مسئول فنی شخص پروانه‌دار می‌شود. یک روش دیگر هم این است که مثلا می‌گویند مادام‌العمر یا به مدت ۱۰ سال امتیاز تاسیس را می‌گیرم و خودم مسئول فنی می‌شوم.»
در پایان ذکر این نکته ضروری است که سیاست‌های سازمان در تاسیس داروخاته دامپزشکی عبارتند از، توسعه متوازن خدمات دامپزشکی، افزایش کمیت و بهبود کیفیت ثبت و گزارش عملکرد صدور مجوز و فرآیندهای کاری تاسیس داروخانه دامپزشکی به صورت الکترونیکی، بهبود شرایط اختصاصی محل تاسیس داروخانه و انبار برای نگهداری و عرضه دارو در راستای حفظ کیفیت و اثربخشی آن و دسترسی منطقی دارو برای دامداران و انطباق عرضه، تجویز و مصرف داروهای دامپزشکی، مواد ضدعفونی کننده و سموم پزشکی با ساختار مراکز درمانی دامپزشکی. اما باید مراقب بود که شرایط مالی سخت این روزهای کشور، مانع از دست‌یابی به این اهداف نشود.
تعرفه دکتر دامپزشک مسئول فنی داروخانه در سال ۱۴۰۰، ۱۱ میلیون تومانه.. 
| 
