پیوستن عقرب به جرگه حیوانات‌خانگی!

حکیم مهر: عقرب‌ها در زمره جانوران وحشی هستند که این روزها نه تنها به حیوانات خانگی تبدیل شده‌اند بلکه بهره برداری از آنها برای تولید سم توسط عده‌ای، خطری است که این موجود را تهدید می کند.

به گزارش حکیم مهر به نقل از مهر، اواخر بهمن ماه بود که تصویری از عقربی سیاه رنگ و بزرگ که بعدها مشخص شد امپراطور نام دارد، به یزد منتسب شده و وحشت انگیز شد. مردم هراس داشتند نکند با خشکسالی‌ها این حشرات به محیط مسکونی نزدیک شده و برای آنها خطراتی داشته باشند.

در ادامه کاشف به عمل آمد که این فیلم مربوط به عقربی به اسم امپراطور بومی غرب آفریقا است که نه تنها در یزد کشف نشده بلکه اصلاً در ایران مشاهده هم نشده است البته این حیوان هم مثل بسیاری دیگر از گونه‌ها در خطر سودجویان قرار دارند و برخی از کشورهای حاشیه خلیج فارس به عنوان حیوان خانگی آن را نگهداری و خرید و فروش می‌کنند.

شاید ما فراموش کرده ایم که در کتاب‌های درسی‌مان آموزش دیده ایم که حیوان اهلی و وحشی چیست و کدامیک قابلیت زندگی با انسان را دارند. این روزها هر حیوانی به عنوان حیوان خانگی وارد زندگی مردم می‌شود در حالی که نگهداری از آن در خانه، به همان دلیل که خانگی نیست، دشواری‌هایی را برای حیوان ایجاد کرده و او را آزار می‌دهد.

در حالی که هنوز عده‌ای انتقادات جدی به نگهداری سگ و گربه دارند در حالی که این حیوانات از دیرباز در محیط زندگی انسان وجود داشته اند، امروز از سنجاب، شیر، ببر تا مار و سوسمار و سایر حیوانات در زمره حیوانات خانگی قرار گرفته اند در حالی که در هر صورت چه از راه خرید و فروش و چه در زمان پیدا کردن در طبیعت این حیوانات باید به محیط زیست تحویل و به درستی نگهداری شوند.

عقرب یکی از حیواناتی است که در کویر مرکزی ایران به ویژه استان یزد دیده می‌شود اما عقرب‌هایی که در یزد زندگی می‌کنند، خطر چندانی ندارند. تصویر گذشته ما از عقرب‌های یزد در الکل قرار دادن آنها در شیشه‌های دربسته در آرایشگاه‌های مردانه است.

باب شدن پرورش عقرب برای تجارت سم

در هر دوره به گونه‌ای به این حیوان آسیب رسیده و این اواخر پرورش عقرب برای استفاده و تجارت سم آن باب شده بود و بسیاری به این سمت روی آوردند در حالی که این کار هر کسی نیست و نیاز به تبحر و مهارت‌هایی دارد که تخصصی است.

کارشناس حفاظت محیط زیست استان یزد در گفتگو با خبرنگار مهر درباره فیلمی که از عقرب سیاه منتشر شده و این حشره خطرناک را به یزد منتصب کرده، ادعای کشف این عقرب سیاه موسوم به امپراطور را رد کرد و گفت: این عقرب بومی غرب آفریقا است و اصلاً در کشور ما وجود ندارد که حال، کشف شده باشد.

مهدی زارع خورمیزی افزود: البته برخی از گونه‌های عقرب به عنوان حیوان خانگی در کشورهای حاشیه خلیج فارس تجارت می‌شوند و به کشور ایران هم وارد شده اند از اینرو این فیلم اول به استان‌های غربی کشور نسبت داده شده بود که صحت ندارد.

وی با بیان اینکه عقرب حیوانی وحشی است و نگهداری از آن به عنوان حیوان خانگی برای حیوان آزاردهنده است و شرایط زیستی مناسب برایش فراهم نیست، گفت: متولی نگهداری از حیوانات وحشی، سازمان حفاظت از محیط زیست است و خرید و فروش آنها نیز جرم محسوب می‌شود و در صورت تقاضا، نیاز به مجوز دارد.

شناسایی ۱۲ گونه عقرب در یزد

کارشناس حفاظت محیط زیست استان با بیان اینکه کشور ایران تنوع زیستی غنی دارد، گفت: ۷۰ گونه عقرب در ایران داریم که این تعداد در دنیا بی نظیر است و ۱۲ نوع آن در استان یزد شناسایی شده که اغلب در مناطق کوهستانی و صخره‌ای زندگی می‌کنند.

وی ادامه داد: وجود عقرب یکی از الزامات طبیعت است چراکه جمعیت آفات را کنترل می‌کند و غذای پروتئینی خوبی برای خزندگان و پرندگان محسوب می‌شود و اهمیت زیادی برای چرخه اکوسیستم دارد.

زارع تاکید کرد: اگر این حیوان از طبیعت حذف شود، چرخ دنده‌های طبیعت از کار خواهند افتاد، البته اینجا بحث حفاظت از عقرب و مار و … نیست، بلکه این حیوانات تأثیر بسزایی در طبیعت دارند و هر خطری که آنها را تهدید کند، طبیعت را تهدید می‌کند.

بومی بودن عقرب سیاه عربی

کارشناس حفاظت محیط زیست استان یزد، عقرب سیاه عربی را عقرب بومی کشورمان معرفی کرد و افزود: این گونه مهم و با ارزش است و در استان یزد هم مشاهده شده است.

وی درباره نگرانی‌های مردم درباره گزش عقرب و خطرات آن گفت: خطرات عقرب گزیدگی به محل گزش و سن افراد بستگی دارد اما عقرب‌هایی که در استان یزد وجود دارند اگر افراد سالم را نیش بزنند، خطر مرگ ندارند چرا که آنتی بادی آنها وجود دارد و اثرات زهر را خنثی می‌کند.

عدم موفقیت در تکثیر و سم گیری از عقرب

این کارشناس حفاظت محیط زیست درباره تکثیر و پرورش عقرب در سال‌های اخیر برای تجارت سم آن نیز گفت: این کار همه کس نیست و دانش فنی لازم دارد و افراد متخصص تنها می‌توانند موفق باشند از اینرو در استان یزد تنها یک واحد موفق شده که البته به سوددهی هم نرسیده است.

وی گفت: نزدیک به ۵۰ سال است که سم عقرب در موسسه رازی برای تولید آنتی بادی ناشی از گزش عقرب به ویژه در مناطق جنوبی که گزیدگی زیاد است، استفاده می‌شود و این تصور که با فروش سم عقرب پولدار می‌شویم، تصور واهی است.

زارع با اشاره به اینکه مجوز واحدهای تکثیر عقرب از سازمان حفاظت از محیط زیست صادر می‌شود، ادامه داد: عقرب از آفات طبیعت تغذیه می‌کند و نیاز به غذای زنده دارد و فرآیند زهر گیری و فروش زهر آن دشوار است و کسانی که دانش فنی ندارند، از عهده کار بر نمی آیند.

وی بیان کرد: سود این کار هم به جیب قاچاقچیان حیوانات سرازیر می‌شود و شاید در آینده شرکت‌هایی بیایند که موفق عمل کنند اما این کار هنوز مقرون به صرفه نیست.

رها کردن عقرب‌ها در طبیعت

این کارشناس حفاظت محیط زیست استان درباره برخورد با عقرب‌هایی که مشاهده می‌شوند، گفت: اگر کسی عقربی را در محل زندگی دید باید آن را در منطقه بیابانی رها کرده یا به اداره حفاظت از محیط زیست تحویل دهد.

وی درباره تصورات مردم درباره عقرب بالدار نیز گفت: عقرب‌ها زیر بدن خود اندامی دارند که برای پیدا کردن جفت و غذا به آنها کمک می‌کند و بال نیست بلکه شبیه بال است و عقرب بالدار وجود ندارد.

باید با طبیعت مهربان بود و کمترین مداخله را با آن داشته باشیم. حیوانات وحشی جایی در زندگی انسان ندارند و باید در طبیعت زندگی کنند چرا که لازمه چرخه طبیعت هستند.

با نگهداری از این حیوانات به عنوان حیوانات خانگی، مسائل زیستی رعایت نشده و حیوان مورد آزار قرار می‌گیرد در حالی که در طبیعت بهتر زندگی می‌کند و آسیب کمتری متوجه آن است بنابراین باید تلاش کنیم که با طبیعت مهربان‌تر باشیم.