کلید حل بحران سگ‌های بلاصاحب از نگاه نماینده فدراسیون جهانی سگ

حکیم مهر: جولان سگ های ولگرد و پرسه‌زن در معابر، خیابان‌ها، شهرها و روستاها در سال های اخیر به معضلی بزرگ تبدیل شده و نارضایتی و گلایه‌مندی مردم را به همراه داشته است.

به گزارش حکیم مهر به نقل از فارس از قزوین، جولان سگهای ولگرد و پرسه زن در معابر، خیابان‌ها، شهرها و روستاها در سال‌های اخیر به معضلی بزرگ تبدیل شده است. هر چند اقداماتی برای جمع‌آوری و ساماندهی آن‌ها از سوی مسئولان صورت گرفته اما خروجی مثبتی نداشته و هر روز بر تعداد این سگ‌ها افزوده می‌شود و نارضایتی و گلایه‌مندی مردم را به همراه داشته است. .

به همین بهانه با «سعید پور اسماعیل» رئیس نمایندگی فدراسیون علمی و تحقیقاتی جهانی سگ در ایران گفت‌وگویی ترتیب دادیم که از نظر می‌گذرد.

تاسیس فدراسیون جهانی سگ از کدام کشور کلید خورد؟

فدراسیون علمی و تحقیقاتی جهانی سگ در سال 1911 در کشور بلژیک تاسیس و به عنوان نخستین مجمع حیوانات در دنیا به ثبت رسید و برای سازماندهی این حیوان، فدراسیون جهانی تشکیل شد.

10 سال بعد از آن در سال 1921 فدراسیون جهانی اسب  تاسیس شد و پس از آن مجتمع‌ها و سازمان‌های مربوطه به سایر حیوانات مانند اتحادیه‌های دام‌های مختلف در دنیا ایجاد شد.

فدراسیون جهانی سگ با 26 کمیته موجود، کار تحقیقاتی درباره تمام امور مربوط به بهره وری بهتر از سگ را با رعایت حقوق لازم این حیوان انجام می دهد تا رفاه بیشتری برای انسان ها حاصل شود. اصل بر این است که حیوان در کنار انسان، خدماتی ارائه دهد و ضمن اینکه خودش موجب آسیبی برای انسان نباشد.

وضعیت جمعیتی سگ های پرسه زن در کشور چگونه است؟

در دهه های اخیر متاسفانه بیشتر شاهد سگ های پرسه زن و بلاصاحب در کشور هستیم و علت آن این است که در کشور ما، قوانین لازم برای استفاده از حیوان سگ آن طور که در کشور های حرفه ای وجود دارد، آماده نشده و هنوز قوانینی برای استفاده از این حیوان، ساخته و پرداخته نشده تا بتوانیم معضلات را به صفر برسانیم.

طی دهه های اخیر با وجود آنکه تمام دستورالعمل ها توسط 16 ارگان بررسی و ارائه شده اما هنوز نه تنها جمعیت سگ های پرسه زن و بلاصاحب کاهش نیافته، بلکه افزایش نیز داشته است.

مهمترین عامل افزایش جمعیت این سگ ها این است که از استانداردهایی که دنیا برای مدیریت و کنترل سگ های پرسه زن و بلاصاحب استفاده می کند، در کشور ما استفاده نشده است. کشور بوسنی دو سال به عنوان بهترین مدیریت و کنترل کننده سگ های بلاصاحب در دنیا شناخته شد.

حدود 360 منبع در خصوص مدیریت و کنترل سگ‌های پرسه زن وجود دارد که در خصوص تعدادی از این دستورالعمل ها برخی از مسئولان آگاهی و اشراف پیدا کرده اند که نهایتا به صورت جلسه و دستورالعمل های ناقص منتهی می شود، امری که کامل نیست و با کمبودهای اساسی روبرو است.

اگر در خصوص ساماندهی سگ های پرسه زن و بلاصاحب برنامه ریزی و تدبیر نشود، چه اتفاقی خواهد افتاد؟

اگر در این زمینه برنامه ریزی و اقدام صحیح نشود شرایطی پیش می آید که از کنترل ما خارج می شود، با این شرایط به نقطه کنونی رسیده ایم و قرار هم نیست این معضل در این نقطه پایان یابد. حال اگر از این روند جلوگیری نشود، از استانداردها استفاده نشود، برنامه ریزی نکنیم و طرح های جامع ارائه نشود و به کار نبندیم، به دلیل سریع التکثیر بودن سگ، اوضاع خیلی بدتر می شود.

عده ای موافق از بین بردن فیزیکی سگ ها هستند. به این افراد باید گفت که اگر در بهترین حالت اگر در یک قلمرو 90 درصد سگ ها را از بین ببریم، برای 10 درصد باقی مانده منابع غذایی افزایش می یابد، تکثیر بیشتر و سالم تری پیدا می کنند و توله ها بیشتر باقی مانده و در مدت کوتاهی، همان جمعیت را دوباره در آن محیط خواهیم داشت.

بحث عقیم سازی و مرگ با ترحم در مواقع لزوم، لازمه کار است اما کافی نیست. یک بار برای همیشه باید از دستورالعمل های دانشمندان، اساتید دانشگاه و متخصصان این حوزه که طی سالها جمع آوری شده را بومی سازی و استفاده کرده تا به نتیجه مطلوب برسیم.

در کشور کدام دستگاه، متولی ساماندهی سگ های ولگرد و بلاصاحب است و آیا آمار رسمی از تعداد این سگ ها وجود دارد؟

در هر جای دنیا سمیناری در خصوص سگ های ولگرد برگزار می شود، دو سوال مطرح می شود. اول اینکه سگ ها از کجا آمده اند و دوم اینکه چه کار کنیم نیایند که در این زمینه واقعیت جامعه این است که فقط به قلاده های موجود نگریسته ایم و کارهای لازم را انجام نداده ایم و با مشکلات کنونی مواجه شده ایم.

در کشورهای دیگر، موسساتی متولی امور سگ و برنامه ریزی مورد نیاز هستند. انجمن صنعتی سگ آلمان و موسسات امور سگ چین و ژاپن برنامه ریزی لازم را انجام و آمار سگ ها را دارند.

درباره جمعیت، هر فعالیتی که بخواهد انجام شود باید آمار جمعیت را ثبت شده داشته باشیم که نهادهای بالادستی همچون وزارت جهاد کشاورزی و دامپزشکی می بایست آمار سگ ها را داشته باشند که نه تنها این ارگان ها بلکه هیچ ارگان دیگری آمار دقیق تعداد سگها را ندارند، به دلیل اینکه این مورد در کشور ما موضوع تازه ای است و در کشورهای دیگر به صورت حرفه ای کار می کنند و سابقه طولانی دارند.

البته چند سالی است که کشور ما موفق شده نمایندگی فدراسیون علمی و تحقیقاتی جهانی سگ را اخذ و از علوم مربوط وارد شده استفاده می کند.

علت اصلی پیدایش معضل افزایش تصاعدی سگ های پرسه زن طی چند سال اخیر را باید در چه مواردی جستجو کرد؟

در دهه های اخیر به وفور در محیط های طبیعی سگها مشاهده می شوند. واقعیت این است که برخورد از جانب مردم و مسئولان احساسی بوده و معمولا دستورالعمل هایی که حاصل تجارب اساتید این حوزه بوده و بیش بر مسائل بهداشتی و درمانی پرداخته شده، مورد توجه قرار نگرفته است. در جامعه جهانی که به صورت حرفه ای کار می کنند برخورد علمی تر بوده و معمولا نژاد شناسان و رفتار شناسان با کارهای تحقیقاتی، برنامه هایی را در خصوص برخورد با سگ ها ارائه و انجام داده اند.

همان طور که سالهای گذشته هشدار داده بودم اگر فکری برای ساماندهی سگ های پرسه زن نشود حتی ممکن است جمعیت آن ها از تعداد جمعیت کشور بیشتر شود و آسیب های بسیار جدی جسمی و بهداشتی برای انسان و دام به دنبال داشته باشد که نمونه هایی از این دست در کشور داشته ایم و حتی تا گرفتن جان انسان ها پیش رفته اند.

برخوردهای احساسی مردم با سگ های ولگرد و غذا دادن به آن ها سبب شده، حیوانی که قرار است خود برای بقایش تلاش کند، تلاش را کنار گذاشته و در نهایت، پس از مدتی خود را مدعی بداند که آدم ها باید به آن غذا بدهند و همین امر موجب مشکلات بزرگی شده است.

نکته جالب دیگر اینکه سگ های بلاصاحب حاصل تلفیق بدون دانش، نر و ماده های آنان با هم بوده که معمولا توسط مردم و گاها بر اثر هیجانات اتفاق می افتد دو سگ کاملا متفاوت دارای توله های دورگه ای می شوند که دارای سوءرفتار هستند؛ ممکن است سگ دو رگه ساختار ظاهری سگ گله را داشته باشد اما خصوصیات ژنتیکی سگ شکاری و طعمه گیر باشد که موجب شده مشکلاتی را برای صاحبان خود ایجاد کنند و از طرف آنان طرد شوند و به سگ های پرسه زن تبدیل شوند.

به نظر شما در حال حاضر از چه راهکارهایی می توان برای ساماندهی سگ های بلاصاحب استفاده کرد؟

مسئولان باید مانند سایر کشورها روی استانداردها کار کرده و از تولید این سگ ها جلوگیری کنند، تولید سگ ها باید با مجوزات لازم صورت گیرد و از هر سگی نباید توله گرفت.

خیلی از مردم عواقب برخورد احساسی و رعایت حقوق با سگ های ولگرد را نمی دانند که آیا به نفع حیوان است یا ممکن است حیوان ناراضی باشد. باید مردم از آموزش های لازم در این زمینه برخوردار شوند. از سویی شهرداری ها می توانند بخشی از بودجه ای که برای جمع آوری این سگ ها هزینه می کنند را برای آموزش مردم و آگاه سازی اختصاص دهند.

مسئولان به جای درگیر کردن نهادهای مختلف، باید چند ارگان مرتبط را کنار هم قرار داده و در کنار آن با بهره گیری از دانش ساماندهی سگ که با استانداردهای موفق همخوانی دارد به یک طرح جامع برسند و در کوتاه مدت و میان مدت از ساماندهی هدفمند سگ های ولگرد پاسخ خوبی اخذ کنند.

این سگ ها را باید در حواشی شهرها اسکان داد تا عمر طبیعی آنان به پایان برسد. سگ هایی که در محیط طبیعی به وجود آمده و رشد می کنند قطعا مشکلات بهداشتی برای انسان ها دارند و برخی بیماری ها هم بین این حیوان و انسان مشترک است که می توان به هاری و کیست هیداتیک اشاره کرد.  

در تمام دنیا سگ هایی داریم که خط قرمز بوده و مجرم محسوب می شوند که سوءرفتارهای بسیار شدیدی دارند و ممکن است حتی درگیر شدن با انسان و حیوان را کار روزمره خود بدانند و آسیب هایی برسانند که حتی بدتر از انتقال بیماری باشد و منجر به کشتن فرد یا دام شود.

در کشور ما مرگ با ترحم برای سگ هایی انجام می شود که به لحاظ بهداشتی و فیزیکی و جسمی برای آنان نمی شود کاری کرد اما در جامعه اروپایی و در استانداردهای موجود در دنیا سگ هایی که سوءرفتار دارند به دلیل خطرناک تر بودن را از بین می برند.

همه سگ ها یکی نیستند، برخی کارآمد، برخی ناکارآمد و برخی هم خطرناک هستند و در برنامه غربالگری باید هر کدام را جدا کرده و برنامه خاصی برای آن ها داشت.

ثبت سگ های پرسه زن و بلاصاحب تا چه حد ضروری است و چه کمکی به رفع این موضوع می کند؟

کمیته ای خاص به عنوان کمیته حمایت از حیوان در فدراسیون علمی و تحقیقاتی جهانی سگ وجود دارد که به رصد رعایت حقوق حیوان می پردازد، این موضوع نشان می دهد دنیا نسبت به رعایت حقوق سگ ها حساس است اما از سوی دیگر رعایت حقوق انسان ها نیز مهم بوده و در همه استانداردها لحاظ شده است.

اینکه برخی از افراد به عنوان حامیان حیوانات، دغدغه حقوق سگ را دارند درست است اما کمی با احساس درآمیخته شده و جنبه علمی آن باید پررنگ تر باشد. واقعیت این است که برخی دیگر نیز که داعیه حمایت از حقوق این حیوان را دارند حسن نیت ندارند و دانسته و نادانسته سوءاستفاده هایی از این موضوع می شود.

ثبت کردن سگ های پرسه زن به همراه تعیین مالکیت مسئولانه می تواند به کاهش جمعیت این حیوان کمک کند. پس از ثبت به راحتی با یک نرم افزار می توان تشخیص داد که سگ متعلق به چه کسی است و دیگر بار بر دوش مسئولین نیست و مدیریت سگ بر عهده مالک است.

در کشورهایی که قوانین منسجم و قوی در زمینه سگ حاکم است، سگ بلاصاحب وجود ندارد چرا که اصلا احساس در آن دخیل نیست و حقوق حیوانات در آن قوانین لحاظ شده است. اینکه در کشورهای حرفه ای سگ های بلاصاحب وجود ندارد، به این موضوع برمی گردد که ثبت و نگهداری اطلاعات سگ ها و مالکین آنها توسط نمایندگان فدراسیون علمی و تحقیقاتی جهانی سگ رصد می شود و کاملا در کنترل نهادهای تصمیم گیر است.

موضوع بعدی جفت گیری سگ ها است که در دیگر کشورها نیاز به زیرساخت هایی دارد و هرکسی نمی تواند به راحتی از سگ، توله بگیرد اما در کشور ما این کار انجام می شود و حاصل آن توله هایی می شود که سوءرفتار دارند و به جامعه انسانی، محیط زیست و حتی به سایر دام ها آسیب می زنند.

از طرفی در کشورهای حرفه ای ضمن رعایت حقوق سگ، از آنها بالاترین بهره وری را دارند که می توان در این زمینه به پرورش و بکارگیری سگ های موادیاب، زنده یاب، تشخیص بیماریها و... توسط آن ها اشاره کرد.

بر خلاف برخی اظهار نظرها، در تمام دنیا در خصوص سگ قوانین منسجم و قوی وجود دارد که از حضور و ورود سگ ها در بسیاری از محیط ها جلوگیری می کند اما متاسفانه در کشور ما چنین قوانینی نداریم.

در کشور ما منابع بسیار زیادی در خصوص رعایت های شرعی در خصوص سگ وجود دارد که با شرایط فرهنگی سازگار و مطابق با استانداردهای کشور است که با برنامه ریزی و بهره گیری از علوم روز دنیا به راحتی می توان به قانون تبدیل کرد و برای ساماندهی سگ های ولگرد اقدام کرد و نتیجه گرفت.

با ابراز احساسات مثبت یا منفی در خصوص برخورد با سگ های پرسه زن، هیچ کاری انجام نمی شود و صرفا با ارائه راهکار های علمی و به کار بستن آنها می توانیم به نتیجه دست یابیم.

تشکیل تیم پژوهشی شرعی و مذهبی درباره سگ

در خصوص استفاده از سگ های پرسه زن قطعا دغدغه های شرعی مطرح است که موسسه ما برای رفع دغدغه های موجود با دریافت استفتائات شرعی از مراجع عظام تقلید و تشکیل تیم پژوهشی شرعی و مذهبی با مسئولیت یکی از روحانیون و جمعی از طلاب سالهاست به گردآوری کتاب هایی با مضمون منابع سگ در اسلام اقدام کرده که با مسائل علمی و فنی در کنار مسائل شرعی می توان به راحتی معضلات را در زمینه سگ های پرسه زن مدیریت و فرصت های اشتغال ایجاد کرد و ضمن ارز آوری، از خروج ارز جلوگیری کرد و در نهایت به تولید ناخالص ملی کشور کمک کرد.