بیش از ۷ هزار ویال نمونه از ۶۰۰ گونه انگل حیوانی و انسانی در موزه انگل‌شناسی دانشگاه تهران نگهداری می‌شوند/ همکاران سراسر کشور نمونه‌های انگلی را برای موزه ارسال نمایند

حکیم مهر- محسن طاهرمیرزایی: چند روز پیش بود که موزه انگل‌شناسی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران به عنوان تنها موزه اختصاصی انگل‌شناسی در خاورمیانه ثبت ملی شد. این موزه که بیش از ۶۰۰ گونه انگل در آن نگهداری می‌شود، اولین و تنها موزه اختصاصی انگل‌شناسی در خاورمیانه است. به همین بهانه به سراغ «دکتر سیدحسین حسینی» رئيس این موزه رفتیم و دقایقی را با وی به گفت‌وگو نشستیم.

وی در گفت‌وگو با حکیم مهر از همکاران خود در مناطق مختلف کشور تقاضا می‌کند که اگر با نمونه‌هایی برخورد کردند، با موزه همکاری کنند: «در طول ۱۰ سال گذشته هم این اتفاق افتاده و بسیاری از همکاران در محیط‌هایی که کار می‌کردند، با نمونه‌های انگلی برخورد کرده و آنها را برای تشخیص به موزه فرستادند. قطعا موضوع مالکیت معنوی نیز برای ما قابل احترام است و اگر قرار باشد نتیجه تلاش و تشخیص آنها در جایی انتشار پیدا کند، این نمونه در موزه به نام فرد ارسال‌کننده ثبت و ضبط می‌شود.»

حکیم مهر: آقای دکتر، جایگاه کنونی موزه انگل‌شناسی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران کجاست؟

از قریب به ۱۵ سال پیش مرکزی در دانشکده دامپزشکی به نام موزه انگل‌شناسی مورد توجه قرار گرفت و فعالیت و خدمات‌دهی این موزه از سال ۱۳۹۲ شروع شد، اما ساختار رسمی نداشت. اما طی سالیان گذشته و علی‌الخصوص در ۱۰ سال گذشته، این مرکز فعالیت‌های خود را تقویت کرده و مجموعه نمونه‌های خود را افزایش داده است. اتفاق خاصی که در سال جاری برای این مرکز افتاد، این بود که این مجموعه به عنوان یکی از موزه‌های دانشگاهی به ثبت وزارت میراث فرهنگی رسیده است. درواقع در اردیبهشت سال ۱۴۰۲ از وزارت میراث فرهنگی گواهی ثبت و گواهی تاسیس را اخذ کرد و به همین دلیل، نشستی در دانشکده دامپزشکی با حضور اساتید و پیشکسوتان انگل‌شناسی، اعضای هیات علمی و مسئولین مرتبط در دانشگاه وزارت میراث فرهنگی تشکیل شد تا این موزه بیشتر معرفی شود. این موزه هم‌اکنون به‌عنوان یک موزه ثبت شده در میراث فرهنگی فعالیت خود را آغاز کرده است.

حکیم مهر: لطفا اشاره دقیق‌تری به تاریخچه احداث موزه بفرمایید.

درواقع پیشنهاد تاسیس موزه از سال ۱۳۸۷ در گروه دامپزشکی به تایید رسید. بعد از آن می‌بایست تمهیدات لازم برای ایجاد و تاسیس این موزه انجام می‌شد که از جمله آن، ایجاد فضای مناسب و امکانات متناسب برای این منظور و مهمتر از آن جمع‌آوری نمونه‌های انگلی بالاخص دامی در سراسر کشور بوده است. بنابراین عملا آنچه که به‌عنوان هسته اولیه موزه و بهَ‌عنوان یک مجموعه قابل قبول شکل گرفته، در سال ۱۳۹۲ بوده و در طی این سال‌ها این مورد تکمیل شده است.

حکیم مهر: وضعیت فعلی موزه چگونه است؟

در سال ۱۳۹۲ تعداد نمونه‌های جمع‌آوری شده در موزه حدود ۳ هزار ویال نمونه بوده است که امروز این رقم همراه با فضای نمایشگاهی ایجاد شده، بیش از ۷ هزار ویال نمونه است. از نظر تعداد گونه‌های ثبت شده نیز بالغ‌بر ۶۰۰ گونه انگل اعم از انگل حیوانات یعنی حیوانات اهلی و وحشی و آبزیان و انگل‌های انسانی را در داخل موزه نگهداری می‌کنیم.

حکیم مهر: افراد شاخصی که در جایگاه کنونی موزه نقش داشتند، چه کسانی هستند؟

واقعیت این است که پیشنهاد دهنده تاسیس موزه در سال ۱۳۸۷ بنده بودم اما به هر شکل مجموعه گروه انگل‌شناسی دانشکده دامپزشکی و اساتیدی نظیر دکتر اسلامی، دکتر رهبری و همه اعضای محترم گروه انگل‌شناسی در این بنا مشارکت داشتند، همچنین اساتید انگل‌شناسی سایر دانشگاه‌ها نیز به‌عنوان مشوق در کنار ما بودند. اگر بخواهم از شخصی به طور خاص نام ببرم، مرحوم دکتر موبدی را باید نام برد که استاد پیشکسوت انگل‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی تهران بودند. ایشان دامپزشک بودند و تخصص انگل‌شناسی داشتند و در زمان تاسیس موزه یعنی از سال ۱۳۸۸ و ۱۳۸۹ تا سال ۱۳۹۷ به طور مرتب هفته‌ای دو روز در موزه حضور پیدا کرده و داوطلبانه در تشخیص نمونه‌ها کمک می‌کردند.

حکیم مهر: آیا موزه از نظر بین‌المللی با مراکز خارجی ارتباط دارد؟

آنچه در حال حاضر اتفاق افتاده این است که موزه انگل‌شناسی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران در سال ۱۴۰۰ به‌عنوان یکی از ۳۰۰۰ موزه‌ دانشگاهی در مجمع جهانی موزه‌های دانشگاهی بین‌المللی ثبت شده است. امروز شرایط و بستری فراهم شده که ما از این به بعد بتوانیم این ارتباط بین‌المللی خود را با مراکز مشابه مرتبط در جهان داشته باشیم و از این طریق مبادله نمونه‌های بین موزه‌ای را انجام دهیم.

ما در ایران از تنوع اکولوژیکی بسیار گسترده‌ای برخوردار هستیم و به همین دلیل تنوع گونه‌های انگلی که در کشور وجود دارد، زیاد است. از طرفی بحث اقتصادی و بهداشتی انگل‌ها، موضوع مورد توجه و با اهمیتی در دامپزشکی است. این موزه می‌تواند رویکردهای ارتباطی بین حوزه‌های تخصصی خود را فراهم کند. افرادی مثل دانشجویان دامپزشکی، متخصصین، دانشجویان رشته‌های زیست‌شناسی، معلمان و... می‌توانند مراجعان تخصصی این موزه باشند.

با توجه به اهمیتی که انگل‌ها از نظر اقتصادی و بهداشتی دارند، موزه انگل‌شناسی‌ می‌تواند مراجعان عادی هم داشته باشد. در هر صورت ایجاد فضای آموزش عمومی از طریق این موزه برای معرفی انگل‌ها و برای بیان اهمیت اقتصادی بهداشتی انگل‌ها موضوع قابل توجهی است. من از همین فرصت استفاده و از همکاران در سراسر کشور که این پیام را دریافت می‌کنند، خواهش می‌کنم که با ما همکاری کنند.

در طول ۱۰ سال گذشته هم این اتفاق افتاده و بسیاری از همکاران در محیط‌هایی که کار می‌کردند، با نمونه‌های انگلی برخورد کرده و آنها را برای تشخیص به موزه فرستادند. قطعا موضوع مالکیت معنوی نیز برای ما قابل احترام است و اگر قرار باشد نتیجه تلاش و تشخیص آنها در جایی انتشار پیدا کند، این نمونه در موزه به نام فرد ارسال‌کننده ثبت و ضبط می‌شود. در سایت موزه نیز به این مساله اشاره خواهد شد که نمونه از کدام استان و چه منطقه‌ای و توسط کدام همکار ارسال شده است.

لذا در همین‌جا از همکاران ارجمند در مناطق مختلف کشور خواهش و تقاضا می‌کنم که اگر با نمونه‌هایی برخورد کردند، با ما همکاری کنند. لازم به یادآوری است که دستورالعمل‌های لازم هم در سایت موزه موجود است و افراد می‌توانند نمونه‌ها را طبق این دستورالعمل‌ها برای موزه انگل‌شناسی ارسال کنند و باعث غنای این ذخایر و نمونه‌های موجود در موزه داریم شوند. درنهایت نمونه به نام همکار ارسال کننده ثبت خواهد شد و مالکیت معنوی آن هم مربوط به ارسال کننده نمونه خواهد بود.

حکیم مهر: آقای دکتر، شنیده شده که قرار است یک کنگره بیماری‌های انگلی، مهرماه در تبریز برگزار شود. لطفا ذز این خصوص توضیح بفرمایید.

بله،‌ قرار است که دومین کنگره بیماری‌های انگلی دام در مهرماه سال جاری در دانشکده دامپزشکی تبریز برگزار ‌شود. این کنگره به همت دانشگاه تبریز و انجمن علمی بیماری‌های انگلی دام و بیماری‌های مشترک دام برگزار می‌شود و مجموعه شرکت‌کنندگانی که در برگزاری کنگره مشارکت دارند شامل دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، سازمان دامپزشکی کشور، سازمان نظام دامپزشکی کشور و دانشکده‌های دامپزشکی کشور هستند که در تاریخ نوزدهم و بیستم مهر ماه  سال ۱۴۰۲ در دانشگاه تبریز برگزار می‌شود.

 مهمترین محورهای این کنگره بیماری‌های انگلی مشترک بین انسان و حیوان، بیماری‌های انگلی نوپدید و بازپدید، اپیدمیولوژی بیماری‌های انگلی بندپایان، بیماری‌های عفونی منتقل شونده، داروهای ضدانگلی، واکسن‌های ضدانگلی و موارد دیگر است که برای این کنگره پیشنهاد شده است. تاریخ دریافت مقاله برای شرکت‌کنندگان نیز تا پانزدهم مرداد ماه است و همینجا از همه همکاران دامپزشکی در سراسر کشور که در این حوزه مطالعات و فعالیت‌هایی داشتند، درخواست می‌کنم که مقالات خود را برای کنگره ارسال کنند.

حکیم مهر:‌ مهمترین بیماری‌های انگلی در ایران چه چیزهایی هستند؟

انگل‌های منتقل شونده از سگ به‌طور خاص مهمترین مساله ما در کشور است. انگل تنیازیس یکی از انگل‌های سگ است که در مراحل نوزادی به عنوان انگل‌های مهمی شناخته می‌شوند که از سگ منتقل می شوند و خسارات اقتصادی و بهداشتی بسیار زیادی در کشور به بار می‌آورند.

همچنین توکسوکاریازیس به‌عنوان یک انگل مشترک بین انسان و سگ است و شیوع این آلودگی در سگ بسیار بالاست. ژیاردیوزیس هم می‌تواند به‌عنوان یکی از انگل‌های مهم مطرح باشد و همینطور لیشمانیوزیس از انگل‌های مهم هستند. البته در بعضی حوزه‌ها علاوه‌بر این عناوین، انگل‌های دیگری داریم. مثلا در حوزه نشخوارکنندگان دیکلوسلیازیس از آلودگی‌های مهم انگلی است که در کشور ضایعات و خسارات اقتصادی زیادی به بار می‌آورد.

حکیم مهر:‌ مردم چه مواردی را رعایت کنند تا از انتقال انگل‌ها به انسان پیشگیری شود؟

بخش قابل توجهی از انگل‌های منتقله از سگ از طریق خوردن سبزیجات به انسان منتقل می‌شود، بنابراین هرچه در شست‌وشوی سبزیجات و خرید سبزیجات از جاهای مطمئن احتیاط کنیم، موثرتر خواهد بود.

حکیم مهر: ممنون از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.