حکیم مهر - جاده قدیمی و خاکی گزوئیه که از منطقه حفاظت شده کوه بافق می‌گذرد و عملیات بهسازی آن به دلیل تعرض به زیستگاه یوزپلنگ ایرانی، اوایل دی‌ماه گذشته متوقف شد، این روزها دوباره محل بحث و مناقشه میان مردم محلی و مسوولان محیط زیست قرار گرفته است.
کوه بافق یکی از مناطق حفاظت شده استان یزد به شمار می‌رود که طی سال‌های اخیر، به یکی از امن‌ترین زیستگاه‌های یوزپلنگ ایرانی تبدیل شده، اما به نظر می‌رسد این زیستگاه اکنون در معرض تهدید قرار دارد، چراکه اهالی روستاهای منطقه سبزدشت در حاشیه این زیستگاه با پافشاری فراوان خواستار احداث جاده گزوئیه برای دسترسی مناسب‌تر به روستاهایشان شده‌اند؛ جادهای از داخل منطقه حفاظت شده و از قسمت امن آن می‌گذرد.
دهستان سبزدشت در فاصله 85 کیلومتری بافق قرار دارد و با بیش از 68 آبادی، 5000 نفر جمعیت را در خود جای داده است که به گفته مدیر عامل انجمن یوزپلنگ ایرانی، تنها دو روستای شیطور و دولت‌آباد از این میان با جمعیتی حدود صد و اندی خانوار، خواستار احداث و زیرسازی جاده گزوئیه برای تردد خویش هستند، چون جاده قدیمی گزوئیه از کنار روستاهایشان عبور می‌کند. این در حالی است که علاوه بر این جاده، سه جاده دیگر نیز دهستان سبزدشت را به شهرستان بافق متصل می‌کند.
جاده شادکام پیشنهاد محیط زیست
مرتضی اسلامی می‌افزاید: مردم این روستاها در حال حاضر از جاده آسفالته سبزدشت تردد میکنند، اما معتقدند این جاده 78 کیلومتری، طولانی است و پیچ‌های خطرناکی هم دارد.
این در حالی است که برخلاف عقیده اهالی این روستاها، جاده فعلی سبزدشت، قابل بهسازی است و مسافت آن در صورت اصلاح پیچ‌های خطرناک، به 75 کیلومتر کاهش می‌یابد.
وی با بیان این‌که علاوه بر سبزدشت و گزوئیه، دو جاده دیگر شادکام و سیروس‌آباد هم از این منطقه عبور میکنند، می‌افزاید: جاده سیروس‌آباد با طول 62 کیلومتر، جاده مناسبی است و از منطقه حفاظت شده هم عبور نمی‌کند، اما به علت خاکی بودن، ترددی در آن صورت نمی‌گیرد.
جاده شادکام هم که پیشنهاد محیط‌زیست برای حل این مناقشه است، از درون محوطه حفاظت شده عبور می‌کند، اما در قسمتی قرار دارد که از حساسیت کمتری برخوردار است، چرا که 40 کیلومتر این جاده 57 کیلومتری آسفالت است، بنابراین براحتی می‌توان با آسفالت 17 کیلومتر باقیمانده، مشکل مردم منطقه را حل کرد.
وی تصریح می‌کند: جاده خاکی و متروکه گزوئیه که جادهای است صعب‌العبور و در حال حاضر تنها برای محیط‌بانان قابل تردد است، درست از قلب منطقه امن و حساس‌ترین نقطه منطقه حفاظت شده عبور می‌کند و اگر این جاده، تعریض، بهسازی و آسفالت شود، باعث افزایش تردد در آن و از بین رفتن امنیت منطقه می‌شود.
ضمن این‌که دسترسی شکارچیان به حیات وحش منطقه و تصادفات جادهای وحوش را افزایش می‌دهد و باعث رانده شدن یوزپلنگ‌ها و کاهش زاد و ولد آنها می‌شود.
این حامی یوزپلنگ ایرانی با بیان این‌که طی دهه‌‌های گذشته، نسل یوزپلنگ آسیایی که در چند کشور آسیایی نظیر ایران، عراق، افغانستان، عربستان، ترکمنستان و هندوستان زندگی می‌کرد، در این کشورها منقرض شده است، می‌افزاید: هم اکنون این گونه جانوری تنها در ایران و بیشتر در نواحی مرکزی کشور مانند استان‌های کرمان، سمنان، اصفهان، تهران، خراسان شمالی و بویژه یزد به زندگی خود ادامه می‌دهد، به همین خاطر به آن یوزپلنگ ایرانی می‌گویند. در حال حاضر حدود 70 تا 100 قلاده از این گونه بیشتر در ایران باقی نمانده است.
به گفته وی، در بیشتر کشورهای دنیا، اگر قرار باشد جادهای در منطقه حفاظت شده عبور کند، سعی میکنند در درجه اول، جاده تغییر مسیر دهد و اگر این اقدام عملی نشود، با ایجاد روگذر و زیرگذر، راه عبور حیات وحش را باز میکنند؛ امری که در جاده‌سازی ایران کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد.
مردم پافشاری میکنند
اما مردم سبزدشت با بیان این‌که بهترین گزینه برای بهبود دسترسی روستاهای منطقه سبزدشت به بافق مسیر گزوئیه است، بر خواسته خود مبنی بر احداث این جاده پافشاری کرده و می‌گویند: کافی است مسوولان به مردم و خواسته آنها توجه کنند، آن وقت شاهد خواهید بود که خود مردم منطقه، بهترین محیط‌بان می‌شوند.
آنها که این روزها به طور مداوم در این جاده حضور دارند و با اجتماعات خود خواستار ادامه کار این جاده هستند، همچنین معتقدند: جاده فعلی به علت طولانی بودن، عملا زمینه پیشرفت و توسعه اقتصادی منطقه سبزدشت را مسدود کرده و این موضوع باعث مهاجرت روستاییان به شهر شده است؛ امری که باعث می‌شود کم کم این روستاها که روزگاری جمعیت زیادی داشته است، به متروکه‌ای تبدیل شوند.
مدیرعامل انجمن یوزپلنگ ایرانی در مورد کوتاه بودن مسیر جاده گزوئیه می‌گوید: این جاده مسیری کوهستانی است که شیب‌های تندی دارد و بنابراین بهسازی و عبور از آن به لحاظ صرف سوخت و هزینه اصلا مناسب نیست. ضمن این‌که این مسیر در صورت بهسازی، تنها 22 کیلومتر کوتاه‌تر می‌شود، نه 40 کیلومتر.
وی با بیان این‌که این پروژه به خاطر فشارهای مردمی و خواست مسوولان شهرستان، ارزیابی زیست محیطی نشده است، عنوان می‌کند: محیط زیست استان، طی موافقت‌نامه‌ای با مسوولان استان و شهرستان بافق مبنی بر عدم تخریب و تعریض جاده و حفظ وضعیت موجود آن، موافقت خود را با بهسازی مشروط جاده اعلام کرد؛ شروطی که از سوی مجریان پروژه رعایت نشد و عملا با آوردن وسایل خاکبرداری به منطقه، اقدام به تخریب و تعریض جاده کردند تخلفی که شکایت محیط‌زیست استان یزد به دادستانی و در نهایت توقف عملیات را در اوایل ماه جاری در پی داشت.
به گفته اسلامی در یکی دو هفته گذشته، عملیات ساخت و ساز به طور غیرقانونی و بدون مجوز از طرف دیگر جاده شروع و باعث تخریب هشت ـ هفت کیلومتر از بخش کوهستانی جاده و ناامن کردن این منطقه شده است.
معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست کشور نیز در همین ارتباط عنوان می‌کند: برای تسهیل ارتباط اهالی روستا، موضوع بهسازی این جاده که عملیات خاکریزی و استفاده بهینه از جاده است، در دستور کار قرار گرفته که هیچ گونه منافاتی با قوانین و مقررات زیست محیطی ندارد.
اصغر محمدی فاضل در گفت‌وگو با فارس می‌افزاید: درخواستی که روستاییان آن منطقه داده‌اند این است که جاده قدیمی بافق بهسازی شود، بنابراین درخواست آنها مبنی بر این است که روی این جاده خاکریزی مجدد انجام و این خاک کوبیده شود تا جاده خاکی مورد استفاده اهالی قرار گیرد.
گزوئیه بهسازی می‌شود
فرماندار بافق نیز با بیان این‌که در حال حاضر، چهار مسیر سیروس‌آباد، گزوئیه، شادکام و مسیر فعلی سبزدشت، برای احداث مسیر بافق ـ کوهبنان در حال بررسی است، می‌گوید: پس از مطالعه کارشناسان راه و ترابری، احداث و بهسازی یکی از این مسیرها به تصویب خواهد رسید.
حسین ندافیان با اعلام این‌که در حال حاضر هیچ برنامه‌ای برای آسفالت جاده گزوئیه نداریم، می‌افزاید: ساخت جاده گزوئیه در آن حدی که مجوز دارد و مطابق صورتجلسه موجود، انجام می‌شود.
