اصلاح ساختار کلان وزارت جهاد کشاورزی و سازمان‌های وابسته - دکتر محسن مشکوة

قسمت دوم

اصلاح ساختار کلان وزارت جهاد کشاورزی و سازمان‌های وابسته

دکتر محسن مشکوة

اظهار نظر اخیر وزیر محترم جهاد کشاورزی مبنی بر بازنگری مصوبه اصلاح ساختار وزارتخانه در روند چابک سازی و کوچک سازی و تأکید ایشان بر ضرورت کوچک کردن ابعاد دولت و کاهش هزینه های جاری کشور، بیانگر این واقعیت می باشد که اجرای مصوبه جدی است و تدوین و ابلاغ مصوبه اخیر شورای عالی اداری در راستای تغییر ساختار کلان وزارت جهاد کشاورزی و سازمان های وابسته از جمله سازمان دامپزشکی کشور با هماهنگی و نظر مساعد اولیه متولیان وزارت جهاد کشاورزی صورت گرفته و درصورت غفلت، تعارض منافع و بی تفاوتی همکاران درعرصه های مختلف دامپزشکی، سازمان دامپزشکی کشور ممکن است یکی از قربانیان این مصوبه، باشد.

اصلاح ساختار وزارتخانه و سازمان های وابسته به ظاهر اقدامی بایسته، درست و ضروری به نظر می رسد مشروط بر اینکه متولیان امر و دست اندرکاران حوزه دامپزشکی با امعان نظر به تجارب گذشته، تحلیل و ارزیابی درست وضعیت موجود و ارائه پیشنهادات سازنده، علمی و فنی، تهدیدات ناشی از این تغییر را، به ایجاد فرصت برای ارتقاء جایگاه و تشکیلات سازمان دامپزشکی کشور، بدل نمایند.

در هر سازماني برنامه ريزي به عنوان بالاترين اولويت داراي نقش اساسي و محوري است. در واقع برنامه ريزي فرآيندي است كه در قالب آن همه فعاليت ها جهت نيل به وضعيت جديد يا مطلوب و طي كردن مسيري درست و منطقي، صورت مي پذيرد. برنامه ريزي هدف نيست بلكه وسيله اي است براي رسيدن به وضعيت مورد انتظار. تحليل و ارزيابي وضعيت موجود در برنامه ريزي اولين گام به شمار مي رود.

 برای تنویر افکار همکاران باردیگر به نتایج ارزیابی دامپزشکی ایران توسط سازمان جهانی بهداشت دام (OIE) ، هر چند مدتی از انجام آن گذشته است و طی این مدت تغییراتی صورت گرفته است، برای کمک به تحلیل و ارزیابی وضعیت گذشته و موجود، اشاره می شود.

این ارزیابی بنا به درخواست سازمان دامپزشکی کشور از OIE با حضور سه نفر از کارشناسان ارشد و خبره OIE در ایران، به مدت 22 روز در مهر ماه سال 1389، تحت عنوان PVS  (Performance of Veterinary Services )  انجام پذیرفت. این گروه در 3 مسیر زمینی از 15 استان کشور بازدید نمودند و با انجام مصاحبه ها با کارکنان در عرصه های مختلف اجرایی، تحقیقاتی و آموزشی در بخش های دولتی و غیردولتی دامپزشكي و ذي نفعان (دامداران، مرغداران و...) به گردآوری داده ها و اطلاعات پرداختند. ارزیابی فراتر از عملکرد سازمان دامپزشکی کشور بود. به عنوان نمونه در مورد فارغ التحصیلان جدید دامپزشکی درگزارش کارشناسان سازمان جهانی بهداشت دام چنین بیان شده است: تعداد 11 دانشکده دامپزشکی دولتی و 8 دانشکده دامپزشکی خصوصی درایران فعال مي باشند. حدود 900 فارغ التحصیل دامپزشکی در سال وجود دارد. این موضوع تأثیر بسیار منفی روی کیفیت خدمات دامپزشکی خواهد داشت. چرا که منزلت و اعتبار آن ها نزد افراد ذی نفع مرتبط با آن ها کاهش یافته، درآمد پائین تری خواهند داشت و بر خلاف اخلاق حرفه ای به تجارت تمایل پیدا خواهند کرد.

تشکیلات سازمان دامپزشکی کشورها به عنوان اعضای رسمیOIE  در محوريت ارزيابي قرار داشته است. انجام ارزیابی به منظور بررسی و تائید قابلیت ها و صلاحیت های فنی- منابع انسانی، فیزیکی و مالی - خدمات و عملکرد تشکیلات دامپزشکی کشور- شناخت نقاط قوت و ضعف - سطح فعلی پیشرفت در مورد هر قابلیت و ارایه توصیه ها برای بر طرف نمودن نقاط ضعف و ارتقاء سطح پیشرفت و ایفای نقش مؤثر در سطوح ملی و جهانی، صورت پذیرفته است.

معیار و شاخص ارزیابی بر پایه:

- کد یا نظامنامه سازمان جهانی بهداشت دام.

- استانداردهای بین المللی در قالب نرم افزار ارزیابی شامل روش، اهداف و حوزه ارزیابی.

- داده ها و اطلاعات کشور ارزیابی شونده.

قرار داشته و 46  قابلیت یا شاخص مهم در 4  بخش اصلی مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است.

الف – منابع انسانی، فیزیکی و مالی،  با  14  قابلیت / شاخص

ب – صلاحیت فنی و قابلیت ها،  با  17  قابلیت / شاخص

ج – تعامل با ذینفعان، با  7  قابلیت / شاخص

د- حضور در بازارها، با  8  قابلیت / شاخص

برای هر قابلیت یا شاخص از امتیاز 1 تا 5 داده شده است. نتایج ارزیابی بیانگر وضعیت زیر است:

- سطح پیشرفت یا امتیاز 5،  2 قابلیت / شاخص

- سطح پیشرفت یا امتیاز 4،  18 قابلیت / شاخص

- سطح پیشرفت یا امتیاز 3،  17 قابلیت / شاخص

- سطح پیشرفت یا امتیاز 2،  9 قابلیت / شاخص

- سطح پیشرفت یا امتیاز 1،  0  قابلیت / شاخص

از 46 قلم شاخص مورد ارزیابی در 37 قلم (43/80 درصد) امتیاز یا سطح پیشرفت سه و بیش از آن و در 9 قلم (56/19 درصد) امتیاز دو دریافت شده است.

به عنوان نمونه آزمایشگاه تشخیص دامپزشکی، سطح پیشرفت 5 را دریافت نموده است. براساس گزارش تشخیص آزمایشگاهی دامپزشکی توسط شبکه ای در رده های مختلف (مرکزی، استانی، شهرستانی) و انواع آزمایشگاه ها (دولتی و خصوصی) فراهم می شود. در مرکز هراستان یک آزمایشگاه کامل دولتی و حدود 350 آزمایشگاه نیز در ادارات دامپزشکی شهرستان ها و 100 آزمایشگاه خصوصی در سطح کشور وجود دارد. آزمایشگاه مرکزی دامپزشکی (CVL)  به عنوان آزمایشگاه مرجع ملی با تقویت و پشتیبانی 10 آزمایشگاه استانی برای انجام آزمایشات ویژه، آن ها را تبدیل به آزمایشگاه مرجع منطقه ای نموده است. CVL   برای بیشتر بیماری ها و بهداشت مواد غذایی و کنترل باقیمانده های دارویی با در اختیار داشتن منابع گسترده، تقریباً کلیه تشخیص ها را فراهم می کند. امکانات آزمایشگاهی غالباً بسیار مناسب است. CVL   با مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی، انستیتو پاستور ايران و دانشکده های دامپزشکی همکاری دارد و دارای ارتباط رسمی با آزمایشگاه مرجع سازمان بهداشت جهانی دام است.

9 قابلیت یا شاخص که سطح پیشرفت 2 یا امتیاز 2 از 5 را دریافت کرده اند عبارتند از:

هماهنگی خارجی (تعامل بیرونی)

2- تضمین کیفیت آزمایشگاهی

3- سنجش باقیمانده های دارویی

4- موضوعات بازپدید و نوپدید

5- شناسایی و رديابي/ رهگیری فرآورده های دامی

6- آسایش یا رفاه حیوانات

7- مشاوره با ذی نفعان

8- منطقه بندی (Zoning)

9- تفکیک سازی دام ها (Compartmentalization)

نتیجه اینکه:

- چنانچه ملاحظه می شود منابع انسانی، فیزیکی و مالی با 14 قابلیت یا شاخص یکی از 4 بخش مهم در این ارزیابی مد نظر قرار داشته است.

- بر اساس توصیه های سازمان های بین المللی، سازمان های دامپزشکی کشورها، صرف نظر از شرایط سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشور خود ملزم به پیروی از اصول بنیادین سازمانی، فنی، اخلاقی، بی طرفی، امانتداری، قضاوت حرفه ای، کارآمدی، استقلال با دارا بودن منابع انسانی، مالی و تجهیزاتی و پشتوانه های قانونی درخور جایگاه و شأن خود در سطوح ملی و بین المللی می باشند.

یاد آور می شود امنیت ملی در مفهوم نوین خود برآیند تحقق امنیت نظامی، امنیت سیاسی، امنیت اجتماعی، امنیت فرهنگی، امنیت اقتصادی، امنیت منابع و زیست محیطی، امنیت زیستی، امنیت غذایی و ... است. هرگونه خدشه ای بر تشکیلات مستقل و منسجم سازمان دامپزشکی کشور و تضعیف استقلال مالی که موانع، خلل و یا چالش هایی را در انجام مأموریت ها و وظایف این سازمان ایجاد نماید، تهدیدی برای امنیت زیستی، امنیت غذایی و ... تلقی می گردد.