کنترل ایمنی غذایی و بهداشت محیط در ایالات متحده آمریکا و انگلستان - دكتر علی‌صفر ماکنعلی

 

بخش دوم:

کنترل ایمنی غذایی و بهداشت محیط در ایالات متحده آمریکا و انگلستان

دكتر علی صفر ماکنعلی

متخصص اپيدميولوژی بيماريهای قابل انتقال دامی

مشاور بين المللی سابق سازمان خواربار كشاورزی ملل متحد در كنترل بيماريهای فرامرزی

مشاور اسبق اتحاديه اروپا براي برنامه های  توسعه ای  بهداشت دام

فصل 1- مقدمه

1- تاریخچه

هیئت مشترک سازمان بهداشت، امور زیست محیطی و امور قانون اساسی از دایره تحقیقات و خدمات کتابخانه ای  (RLS)  و دبیرخانه مجلس قانونگذاري  (Legco) تقاضا نمود در خصوص کنترل ايمني غذایی و بهداشت محیط در هنک کنگ و ساير کشور ها ازجمله آمریکا، انگلستان، ژاپن و سنگاپور  تحقیقی را انجام دهد. اگرچه دايره مذكور با ارسال نامه ای برای دولت های کشورهای مذکور خواهان دریافت اطلاعاتی پیرامون این موضوع گردید، ولی تا به امروز پاسخ رسمی را از ناحیه دولت های مرکزی ژاپن و سنگاپور دریافت نکرده است. بدین ترتیب فقط می تواند در مورد نظام های حاکم در آمریکا و انگلستان بحث نماید.

2- هدف و شمول

1-2- هدف از این انجام اين تحقیق، مطالعه نظام های اجرايی کنترل ایمنی غذایی و بهداشت محیط در آمریکا و انگلستان است.

2-2- شمول و دامنه این تحقیق به شرح ذیل می باشد:

- شرح نظام کنترل ایمنی غذایی و بهداشت محیط در آمریکا و انگلستان

- شرح و تحلیل سازوکار اجرای کنترل ایمنی غذایی و بهداشت محیط در آمریکا و انگلستان

- بحث پیرامون مدیریت موارد شيوع بیماری های ناشی از مواد غذایی در این دو کشور

3- روش شناختی

1-3 این مطالعه ترکیبي از جمع آوری اطلاعات، جستجوی اینترنتی، بررسي و تحلیل مقالات، مکاتبات با مقامات انگلستان و آمریکا و شرکت در سمینارهای مرتبط با امینی غذایی در هنگ کنگ است. البته برای مطالعه اين موضوع در هنگ كنگ با اساتید دانشگاه و کارشناسان مربوطه نيز مصاحبه هایی به عمل آمد.

2-3 قسمت اعظم اطلاعات موجود در این گزارش تحقیقاتی از سازمان غذا و دارو وزارت بهداشت و خدمات انسانی آمریکا، وزارت کشاورزی، شیلات و غذا انگلستان و وزارت بهداشت انگلستان، دفتر اسکاتلند و سایر نهادهای مرتبط اقتباس شده است. برای اخذ اطلاعات و آمار لازم، نامه هایی نیز برای نهادهای فوق ارسال گردید. همچنین با مقامات دولتی ژاپن، اساتید دانشگاه و واردکنندگان هنک کنگی نيز مصاحبه شد.

2-3 این گزارش تحقیقاتی حاصل اطلاعات جمع آوری شده از منابع فوق است.

فصل 2- پوشش کنترل ایمنی غذایی و بهداشت محیط

4- تعریف غذا

1-4 واژه غذا معنای وسیع و گسترده اي دارد و به هر نوع ماده ای اطلاق می گردد که انسان یا حیوان آن را می‌خورد یا می آشامد و یا اينكه گیاه آن را جذب می کند تا موجبات تداوم حیات و رشد آنها گردد، یا هر آنچه که مغذي است و موجب رشد می گردد. این تعریف تمامی چارپایان، پرندگان یا ماهی‌ها یا هر آنچه که توسط انسان مصرف می شود را در بر می گیرد. همچنین علوفه و خوراک مصرفی برای چارپایان، پرندگان یا ماهی ها نیز در دامنه این تعریف قرار می گیرند.

تعریف غذا در قانون ایمنی غذایی انگلستان حتی موارد غيرخوراك مصرفي مانند آدامس (بخش -1-1- ج قانون ایمنی غذایی) و مواد غیرمغذی مانند افزودنی ها (بخش -1-1- بود قانون ایمنی غذایی) را نیز در بر می گیرد. در واقع واژه غذا هر آن چيزي است که از طریق دهان مصرف می شود.

در مورد زنجیره غذایی لطفا به شکل 1 توجه نمائید.

2-4 ایمنی غذایی و بهداشت محیط دو مقوله جدایی ناپذیر هستند. هدف نهایی هر دو آنها ارتقاء کیفیت زندگی است. بهداشت محیط به شرایط حاکم در محیط ها  و شيوه هاي اشاره دارد که امکان آلوده شدن چارپایان، محصولات گیاهان و محصولات غذایی حاصل از طريق آنها مانند هوا، خاک و آب وجود دارد. برای مثال، برای اطمینان از قرار گرفتن یک غذای سالم و تمیز روی میز غذاخوری مردم، وجود بازارهای عرضه پاکیزه، رستورانهای پاکیزه یا سوپرمارکت‌های پاکیزه الزامی است. همچنین نظارت بر فرآیند تولید در مبدأ، نحوه تهیه و آماده سازی غذا، نگهداری و حمل نقل آن نيز برای اطمینان از سلامت غذای مصرفی ضروری است. بطور خلاصه، در صورت عدم وجود یک محیط بهداشتی، ضمانتی براي ایمنی غذایی وجود ندارد چرا که غذا قبل از ورود به نقطه مصرف بایستی از مراحل مختلفی در يك زنجیره غذایی عبور کند.

3-4 برای کنترل ایمنی غذایی و بهداشت محیط نظام هایی چندی وجود دارد. چهار نظام ذیل توسط بسیاری فعالان در عرصه مواد غذایی مورد استفاده قرار گرفته اند. نظام تحلیل خطر و كنترل نقاط بحراني  (HACCP) ، نظام تهیه غذای كاملاً ایمن  (ASC) ، روشهای بهینه تولید  (GMP) ، و آئين نامه های استاندارد انجام کار بهداشتي  (SOP).

5- نظام کنترل ایمنی غذایی: تحلیل خطر و کنترل نقاط بحرانی  (HACCP)

مقدمه

1-5 سیستم HACCP  برای اولین بار در کنفرانس ملی حفاظت از مواد غذایی در سال 1350 در انگلستان مطرح گردید. با این وجود تا سال 1364 بطور جدی و بطور گسترده در صنایع غذایی مورد استفاده قرار نگرفت که علت آن را باید در هزینه بالای اجرا  و سطح آگاهی نسبتاً پایین افراد دخیل در تجارت مواد غذایی جستجو کرد.

2-5 HACCP نظامی است که خطرات زیست شناختی، شیمیایی و فیزیکی اختصاصی داراي تاثیر نامطلوب بر ایمنی غذایی را مورد شناسایی قرار داده و اقداماتی را برای کنترل آنها پیشنهاد می نماید. این نظام مطالعه نظام مند مواد تشکیل دهنده، محصولات غذایی، شرایط فرآوری، شرایط کار، نگهداری، بسته بندی، توزیع ومصرف را شامل می گردد. هدف این نظام شناسایی نقاط حساس طي فرآيند فرآوری غذا است که ممکن است  خطراتي رانيز به همراه داشته باشند.

اصول

اصول پیاده سازی HACCP بطور خلاصه عبارتند از:

1- شناسایی خطرات اساسی مواد غذایی، ریسک های ناشی از این خطرات و احتمال رخداد آنها (تحلیل خطر).

2- تعیین نقاط، راهکارها و گامهای عملیاتی قابل کنترل برای از میان بردن خطر یا به حداقل رسانیدن رخداد آن ( کنترل نقاط بحرانی).

3- برقراری محدوده های بحرانی برای اطمینان از تحت کنترل در آمدن نقاط بحرانی  (CCP).

4- برقراری نظام نظارتی برای اطمینان از کنترل اين نقاط.

5- اعمال اصلاحات لازم در موارد عدم تحت کنترل بودن اين نقاط.

6- برقراری راهکارهای تأییدي ازجمله آزمون های تکمیلی برای تأیید کارآمدی HACCP انجام شده و

7- اعمال تمامی راهکارها و تنظيم سوابق مورد نیاز براساس اصول HACCP و استفاده از آنها.

4-5 در تصویر 2 سازوکار HACCP به نمایش درآمده است:

نقش دولت

5-5 در HACCP نقش پيشنهادي براي دولت بایستی تأیید پذيرش و انجام مسئوليت از سوي افراد دخیل در امر تجارت مواد غذایی باشد. در قانون بایستی مسؤلیت های اساسی این افراد در ارتباط با ایمنی غذایی،  تعيين استانداردهای كارآمد ایمنی غذایی و سیاست های منسجم بهداشت عمومی مشخص گردد و مسؤلیت آنها در رعایت استانداردها از طریق اعمال مراقبتهای لازم و اجرای آنها مورد تإکید قرار گرفته باشد.

مزایای HACCP

6-5 مزایای نظام HACCP بسیار زیاد است. این نظام بسیار منظم است بطوری که تمامی خطرات بالقوه مورد شناسایی قرار می گیرند و به عبارتی مشکلات از قبل پیش‌بینی شده و از وقوع آنها جلوگیری می شود. این نظام کارآمد است چرا که تلاشهای کنترلی را بر مراحل بحرانی موجود متمرکز نموده است. نظارت مستمر امکان بروز عکس العمل سریع در صورت نیاز را فراهم می آورد. علاوه بر این، فرآیند توسط کاربرد و در محل انجام كار و نه توسط یک آزمایشگاه بسيار دور از محل کنترل می شود.

6- نظام کنترل ایمنی غذایی: تأمین غذای كاملاً ایمن  (ASC)

1-6 تأمین غذای كاملا" ایمن در واقع الحاقيه اي به HACCP  است که بطور خاص به صنعت تهیه غذا پرداخته است و در واقع شیوه ای است که توسط انجمن تحقیقاتی آشامیدنی ها و مواد خوراکی Campden  با کمک متخصصان وزارت کشاورزی   و وزارت بهداشت انگلستان ابداع شده است.

2-6- در تأمین غذای كاملا" ایمن، عملیات تهیه غذا بصورت گام به گام از انتخاب مواد تشکیل دهنده تا زمان عرضه غذا به مشتری مورد توجه قرار گرفته است. هدف آن است که با تحلیل دقیق هریک از مراحل مربوط به عملیات تهیه غذا، تمام مواردی که ممکن است بر ایمنی غذا تأثیرگذارند مورد شناسایی قرار گیرند.

3-6 در تصویر 3 گام های برقراری یک سیستم تأمین غذای كاملاً ایمن را ملاحظه می نمائید.

7- نظام کنترل ایمنی غذایی: روشهای بهینه تولید  (GMP)

1-7 GMP از گامها و راهکارهای پایه و همگانی تشکیل شده است که شرایط عملیاتی لازم برای دستيابي به غذای سالم و ایمن در کسب و کارهای مرتبط با مواد غذایی بیان می دارد.

کسب و کارهای مرتبط با مواد غذایی بایستی برای شناسایی عوامل کنترل مرتبط با کل عملیات، برنامه هایی را تدوین نمایند. این عوامل کنترل تاسيسات /زمینه ها، وسایل / ظروف، کنترل حیوانات موذی، کنترل حمل و نقل، نگهداری و فرآوری، فراخوانی محصول و آموزش کارکنان را شامل می گردند.

8- نظام کنترل ایمنی غذایی: آئین نامه های استاندارد و انجام کار بهداشتی  (SSOP)

1-8 از تاریخ 7 بهمن 1376 تمامی کارخانجات در آمریکا موظف به ارائه یک طرح کتبی تحت آئین نامه هاي استاندارد و انجام کار مربوط  به مسائل بهداشتی هستند. در این طرح، هریک از کارخانجات بایستی تمامی راهکارهای اجرا شده تا به امروز برای کسب اطمینان از كار بهداشت موثر هم قبل و هم در طول عملیات را بیان نمایند. کارخانجات همچنین مسؤلیت آشکارسازی، مستندسازی و اصلاح نقایص بهداشتی و استفاده از اطلاعات برای تقویت نظام های کنترل بهداشتی به منظور جلوگيري از بروز مشکلات مشابه در آینده را به عهده دارند.

فصل 3- ادرات کنترل ایمنی غذایی و بهداشت محیط

9- ادارات و نهادهای مشورتی مرتبط با کنترل ایمنی غذایی و بهداشت محیط

1-9 در جدول 1 ادارات و نهادهای مشورتی اصلی مرتبط با کنترل ایمنی و بهداشت محیط در آمریکا و انگلستان را ملاحظه می نمایند.

جدول 1- فهرست ادارات و نهادهای مشورتی اصلی مرتبط با کنترل ایمنی غذایی و بهداشت محیط در آمریکا و انگلستان

آمریکا                                                                            انگلستان

سازمان غذا و دارو                                                           وزارت کشاورزی، شیلات و غذا

مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری                          وزارت بهداشت

سازمان ایمنی و بازرسی غذا                                            ادارات محلی

سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج مشترک ایالتی تعدادي کمیته های مشورتی ضمیمه II . سازمان تحقیقات کشاورزی

سازمان حفاظت از محیط زیست

سازمان ملی جو و اقیانوس شناسی

دفتر الكل، تنباکو وسلاح گرم

سازمان های دولتی

تعدادی از کمیته های مشورتی ( ضمیمه I ).

2-9 در جدول 2 خلاصه مسولیتهای هریک از ادارات کنترل ایمنی غذایی در آمریکا و انگلستان را ملاحظه می نمائید:

10- آمریکا

1-10 در آمریکا شش نهاد در دولت فدرال مسئولیت ایمنی غذا را به عهده دارند که عبارتند از:

وزارت بهداشت و خدمات انسانی  (HHS):

1- سازمان غذا و دارو  (FDA)

2- مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری  (CDC)

وزارت کشاورزی  (USDA):

3- سازمان ایمنی و بازرسی غذایی  (FSIS)

4- سازمان تحقیقات کشاورزی  (ARS)

5- سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج مشترک ایالتی  (CSREFS)

دفتر اجرایی رئیس جمهور:

6- سازمان حفاظت از محیط زیست  (EPA)

2-10 هم FDA  و هم CDC  زیرمجموعه های وزارت بهداشت و خدمات انسانی هستند، در حالی که FSIS  و ARS  و CSREFS  زیرمجموعه های وزارت کشاورزی هستند. سازمان حفاظت از محیط زیست kdc سازمان مستقلی است. ضمیمه III  حاوی چارت سازمانd این سازمان هاست.

سازمان غذا و دارو  (FDA)

2-10 سازمان غذای دارو در سال 1309 تشکیل گردید و 9300 نفر کارمند دارد تا بر ساخت، واردات، حمل و نقل، نگهداری و فروش تمامی غذاها و داروهای تولید داخل و وارداتی به آمریکا نظارت نمايد. همچنین، نظارت بر آب بسته بندي شده و شراب را نيز بر عهده دارد. فرآورده هایی گوشتی و مرغ تحت نظارت FDA  قرار ندارند و در حوزه فعالیت FSIS قرار مي گيرند که در بند 6-10 مورد بحث قرار خواهد گرفت.

10 - 4 دامنه شمول كار FDA به شرح ذيل است:

1- بازرسي ازكارخانجات توليد مواد غذايي و جمع آوري و تحليل نمونه ها از لحاظ آلودگي فيزيكي، شيميايي و ميكروبي.

2- نظارت بر ايمني افزودني هاي رنگي،‏ خوراك دام و داروهاي دامي مورد استفاده در دامهاي غذاي انسان.

3- تدوين مجموعه قوانين، بخشنامه ها، دستورالعمل ها و تفاسير مربوطه و كار با ايالت ها جهت اجراي اين موارد.

4- كسب اطمينان از ايمني فرآورده هاي غذايي وارداتي.

5- تقاضا از توليدكنندگان براي فراخواني محصولات غذايي غير ايمن.

6- اتخاذ عمليات اجرايي مناسب.

7- انجام تحقيق در مورد ايمني مواد غذايي و

8- آموزش صنايع و مصرف كنندگان در خصوص شيوه هاي رايج در ايمني مواد غذايي.

مراكز كنترل و پيشگيري بيماري  (CDC)

5-10 مركز كنترل و پيشگيري از بيماري حدود 6900 كارمند دارد و مسؤليت تحقيق و بررسي منابع بيماري هاي ناشي از مواد غذايي و ارتقاء بهداشت و كيفيت زندگي  از طريق جلوگيري و كنترل بيماري ها،‏ جراحت ها و معلوليت ها را برعهده دارد. همچنين جهت نظارت بر بهداشت، آشكارسازي و بررسي  موارد شيوع بيماري و ساير مشكلات بهداشتي، انجام تحقيقات، تدوين و حمايت از سياست هاي صحيح بهداشتي، اجراي سازوكارهاي پيشگيري، ارتقاء رفتارهاي بهداشتي، تقويت محيطهاي ايمن و بهداشتي و هدايت و آموزش بهداشت عمومي با نهاد هاي بهداشتي عمومي، محلي و ايالتي همكاري مي نمايد. در ذيل فهرستي از دامنه و شمول كاري مركز كنترل و پيشگيري از بيماري در ارتباط با بيماري هاي ناشي از مواد غذايي را ملاحظه مي نمائيد:

1- نگهداري نظام الكترونيكي براي گزارش رساني بيماري هاي ناشي از مواد غذايي.

2- نظارت بر ميزان و جهت گيري كانون هاي بيماري هاي ناشي از مواد غذايي.

3- ابداع فن آوري پيشرفته براي تشخيص سريع عوامل بيماري زاي موجود در مواد غذايي.

4- ابداع و حمايت از شوراهاي بهداشت عمومي با هدف پيشگيري از بيماري هاي ناشي از مواد غذايي. 

5- انجام تحقيقات و آموزش كاركنان ايمني مواد غذايي در سطح محلي و ايالتي  با هدف كمك به پيشگيري از بروز بيماري هاي ناشي از مواد غذايي.

سازمان ايمني و بازرسي غذا  (FSIS)

6-10 سازمان ايمني و بازرسي غذا مسؤليت تمامي فرآورده‌هاي مرغ و گوشت وارداتي و توليد داخل را به عهده دارد. اين سازمان 7900 كارمند براي عمليات بازرسي دارد كه مسؤليت بازرسي بيش از 6000 كارگاه فرآوري گوشت و مرغ و كشتارگاهها را  براساس مقررات مربوط آمريكا به عهده دارند. دامنه و شمول كار به شرح ذيل مي باشد:

1- بازرسي و اجراي قوانين ايمني غذايي مربوط به فرآورده‌هاي گوشت، مرغ و تخم مرغ وارداتي و توليد داخل.

2- تعيين استانداردها براي تأسيسات كارگاهي، مواد موجود در محصولات غذايي، روشهاي فرآوري، بسته‌بندي و برچسب‌گذاري.

3- تحليل محصولات از نظر مواد شيميايي يا آلودگي ميكروبي كه موجب تغيير ماهيت مواد غذايي مي گردند و

4- آموزش صنايع و مصرف‌كنندگان در خصوص شيوه‌هاي ايمن برخورد با مواد غذايي.

سازمان تحقيقات كشاورزي  (ARS)

ARS در واقع بازوي تحقيقاتي كاربردي وزارت كشاورزي آمريكا است كه مسؤليت هاي ذيل را برعهده دارد:

1- تدوين طرح ها و راهبري تحقيقات كشاورزي.

2- اجراي تحقيقات در راستاي پشتيباني از عمليات فدرال و نهادهاي قانون گذار و ناظر.

3- ارائه نظرات تخصصي و فني براي انجام امور مربوط به ايمني مواد غذايي و مقابله با موارد اضطراري و زيست محيطي.

4- بعنوان يك مركز منابع علوم كشاورزي براي قواي مجريه و مقننه آمريكا.

 سازمان خدمات تحقيقاتي، آموزش و ترويج مشترك ايالتي  (CSRFRS)

8-10 مسؤليت اصل اين سازمان اجراي برنامه هاي تحقيقاتي و آموزش در خصوص ايمني غذايي براي توليدكنندگان و مصرف‌كنندگان با كمك ساير كالج ها و دانشگاههاي آمريكاست.

سازمان حفاظت از محيط زيست آمريكا  (FPA)

9-10 در آمريكا، آب از طريق شركتهاي محلي عرضه مي گردد و FPA  مسؤليت كسب اطمينان از ايمني آب را به عهده دارد. دامنه و شمول كار FPA به شرح ذيل مي باشد:

1- تعیين استانداردهاي ايمني براي آب آشاميدني

2- قانون گذاري در زمينه مواد سمي و فاضلاب با هدف پيشگيري از ورود آنها به محيط زيست و زنجيره غذايي.

3- كمك به ايالت ها براي نظارت در زمينه نظارت بر كيفيت آب آشاميدني و يافتن شيوه‌هاي پيشگيري از آلودگي آب آشاميدني.

4- تعيين استانداردهاي ايمني براي آفت‌كش‌هاي جديد، تعيين ميزان قابل تحمل براي باقيمانده آفت‌كش‌ها در غذا و انتشار دستورالعمل‌هاي استفاده ايمني از آفت‌كش‌ها.

10-10 صرف‌نظر از 6 نهاد فدرال فوق‌الذكر، ساير نهادهايي كه به ايمني غذايي مي‌پردازند عبارتند از: سازمان ملي جو و اقيانوس كه زيرمجموعه وزارت بازرگاني است و دفتر الكل، تنباكو و اسلحه گرم كه زيرمجموعه وزارت خزانه‌داري آمريكا است.

سازمان ملي جو و اقيانوس وظيفه بازرسي و تأييد شناورهاي ماهي‌گيري، كارگاههاي فرآوري اغذيه دريايي و مغازه‌ها را از نظر رعايت استانداردهاي بهداشتي فدرال را از طريق برنامه بازرسي اغذيه دريايي با دريافت حق‌الزحمه ارائه خدمات بازرسي را بر عهده دارد و سازمان اخير نيز وظيفه نظارت بر نوشابه هاي وارداتي داراي 7% الكل يا بيشتر را به عهده دارند.

نقش نهاد‌هاي فدرال و ايالتي

11-10 نهاد‌هاي ايالتي برنامه‌هاي ايمني غذايي خاص خود را دارند و حوزه اصلي و فعاليت آنها تحقيق و بررسي موارد شيوع بيماري  در محدوده آنهاست. سازمان‌هاي ايالتي اغلب بازرسي‌هاي ايمني غذا را در سطح مغازه‌هاي فروش مواد غذايي انجام مي‌دهند و نقش نظارتي اصلي را در مورد برخي از محصولات خاص مانند فرآورده‌هاي لبني و صدف‌ها دارند.

12-10 دولت فدرال از طريق تأمين راهنمايي هاي كارشناسي و تخصصي در خصوص موضوعات فني و استانداردهاي قانوني از طريق مجموعه قوانين مربوطه غذا و ساير كتب راهنماي FDA  با ايالت‌ها همكاري مي‌كند. FDA  از طريق نامه‌نگاري، انتشار بيانيه، تجديد چاپ روزنامه رسمي فدرال و توزيع تمامي سياست گذاري ها و مقررات مرتبط صادره از سوي FDA همكاري خود را تقويت مي‌بخشد كه ازا هميت زيادي در زمينه كاري ايالتي و محلي برخوردار است.

13-10 FDA  و ديگر نهاد ها با هدف استفاده كارآمدتر نيروي انساني و منابع موجود در FDA و ساير نهادها و پيشگيري از هر گونه دوباره‌كاري، تفاهم‌نامه‌ها يا توافق‌نامه‌هاي رسمي و  غيررسمي  منعقد مي‌كنند. اين توافق‌نامه‌ها به طور مشخص و كند كه چه سازماني مسؤليت اصلي را در چه مواردي برعهده دارد.

كميته‌هاي مشورتي

14-10 تقريبا تمامي سازمان‌هاي دولتي دخيل در امر ايمني غذايي كميته‌هاي مشورتي خاص خود را دارند. براي اطلاع از جزئيات اين كميته‌ها لطفاً به ضميمه 1 مراجعه نمائيد.

11- انگلستان

وضعيت كنوني

نظام فعلي

1-11 در حال حاضر مسؤليت استانداردهاي غذايي و ايمني غذايي ميان چند وزارتخانه و ادارت محلي و تعدادي از ديگر نهادها تقسيم شده است. در ضميمه IV ويژگي‌هاي كليدي نظام فعلي در انگلستان را مشاهده مي‌نمائيد.

مسؤليت وزارتي

در حال حاضر وزارت كشاورزي، شيلات و جنگلداري مسوليت اصلي در زمينه موضوعات مرتبط با استانداردهاي غذايي، ايمني غذا از نظر شيميايي، برچسب‌گذاري غذا، فن‌آوري غذا و بهداشت گوشت و شير را برعهده دارد. وزارت بهداشت نيز در زمينه بهداشت غذا، ايمني غذايي از لحاظ ميكروبي و تغذيه سكان‌دار اصلي به شمار مي‌آيد. دفتر اسكاتلند، دفتر ولز و وزارت بهداشت و خدمات اجتماعي ايرلند شمالي نيز مسؤليت مرتبط با موارد مربوط به غذا در نواحي جغرافيايي مربوط به خود را به عهده دارند. با اين حال، از پاسخ دريافتي از انگلستان چنين به نظر مي‌رسد كه در ساختار هاي آتيآ  استقلال، مسوليت پذيري و عمليات بيشتري را در آينده براي مناطق جغرافيايي ولز، اسكاتلند و ايرلند شمالي ايجاد خواهد شد.

3-11 وزارت خانه هاي مسؤل در زمينه بهداشتمحيط  مرتبط با كنترل ايمني غذايي وزارت كشاورزي، شيلات و جنگلداري و وزارت محيط زيست، حمل و نقل و مناطق هستند. سازمان محيط زيست در واقع نهاد اجراكننده مصوبات مربوطه است.

وزارت كشاورزي، شيلات و جنگلداري (MAFF)

4-11 وزارت كشاورزي، شيلات و جنگلداري مسؤليت كلي را در ارتباط با تمامي موضوعات مرتبط با ايمني غذايي و بهداشت محيط را برعهده دارد كه سياست‌هاي پيرامون ايمني غذايي، استانداردهاي غذايي، بهداشت گوشت، بهداشت دام، ايمني آفت‌كش ها، تحقيقات، داروهاي دامي، بهداشت نباتات، شيلات و غيره را به عهده دارد.

5-11 MAFF داراي 7 سازمان اجرايي براي كمك در اجراي سياست‌هاي وزارتخانه است كه عبارتند از:

1- اداره كل دارو هاي دامي

2- آزمايشگاه علوم مركزي

3- اداره كل ايمني آفت‌كش‌ها

4- سازمان بهداشت گوشت

5- سازمان آزمايشگاههاي دامپزشكي

6- سازمان حفظ مناطق روستايي و كشاورزي

7- مركز علوم زيست‌محيطي، شيلات و پرورش آبزيان.

6-11 در ذيل شرح خلاصه‌اي از مسؤليتهاي اين 7 نهاد را ملاحظه مي‌نمائيد.

اداره كل داروهاي دامي  (VMD)

7-11 VMD  در قبال وزراي كشاورزي و بهداشت بابت صدور اجازه مصرف و كنترل بر توليد و بازاريابي داروهاي دامپزشكي مسؤل است. همچنين وظيفه مراقبت بر واكنش‌هاي نامطلوب احتمالي در برابر داروهاي دامپزشكي را برعهده داشته و ضمن ارائه توصيه‌هاي سياست گذاري به اين دو و زير در زمينه داروهاي دامپزشكي MAFF را پشتيباني مي‌نمايد.

آزمايشگاه علوم مركزي  (CSL)

8-11 هدف اصلي آزمايشگاه علوم مركزي ارائه توصيه‌ها و حمايت‌هاي فني و اجرايي به مراجعه‌كنندگان MAFF  ازجمله دامداران با هدف دستيابي به اهداف MAFF در ارتباط با ايمني غذايي و حفاظت از محيط زيست است.

اداره كل ايمني آفت‌كش‌ها  (PSD)

9-11 PSD مسؤليت كنترل فروش، عرضه، نگهداري، تبليغات و استفاده از آفت‌كش‌ها، اجراي كنترل‌هاي پس از تأييد آفت‌كش‌ها و ا رائه توجيه‌هاي سياست‌گذاري به وزير در ارتباط با موضوع آفت‌كش‌هاست.

سازمان بهداشت گوشت  (MHS)

10-11 MHS  مسؤليت كسب اطمينان از رعايت استانداردهاي بالا در زمينه بهداشت گوشت و رفاه دامها در كارگاه‌هاي مجاز توليد گوشت تازه به عهده دارد. در ايرلند شمالي، وزارت كشاورزي ايرلند شمالي  (DAMI) مسؤليت بهداشت گوشت و ارائه خدمات بازرسي را برعهده دارد.

سازمان آزمايشگاههاي دامپزشكي  (VLA)

11-11 VLA  ارائه كننده اصلي خدمات تخصصي دامپزشكي به MAFF براساس انجام بررسي، مراقبت، آزمون‌هاي آزمايشگاهي و تحقيقاتي است. همچنين اين خدمات را به ساير سازمان‌هاي بخش خصوصي و دولتي البته در قابل دريافت دستمزد ارائه مي‌نمايد.

سازمان حفظ مناطق روستايي و كشاورزي  (FRCA)

12-11 FRCA مسؤليت طراحي، تدوين و اجراي سياست‌ها پيرامون يكپارچه‌سازي كشاورزي و حفظ كاربري روستايي زمين‌ها و تنوع‌بخشي به اقتصاد روستا را به عهده دارد.

مركز علوم زيست‌محيطي، شيلات آبزي‌پروري  (CFFAS)

13-11 CFFAS  ارائه خدمات علمي به MAFF و ديگر مراجعه‌كنندگان در زمينه مديريت و علوم شيلاتي، آبزي‌پروري و بهداشت آبزيان و حفاظت از محيط زيست را به عهده دارد.

مسؤليتهاي اجرايي

ادارات محلي

14-11 بجز در مورد  اجراي مفاد مشخص از بازرسي و بهداشت گوشت و شير در انگلستان و ولز، اجراي قانون غذا توسط ادارات دولتي انجام مي‌پذيرد. برخي از عمليات اجرايي در ايرلند شمالي را DMNI برعهده دارد.

15-11 دواير بهداشت محيط در مجموعه ادارات محلي مسؤليت اجراي قوانين موجود  در خصوص بهداشت مواد غذايي را به عهده دارند در حاليكه دواير استانداردهاي تجارت مسؤليت اجري مجموعه قوانين در مورد استانداردهاي غذا و برچسب‌گذاري غذا را برعهده دارند. تحليل‌گران دولتي خدمات تحليلي را به ادارات دولتي ارائه مي‌كنند (براي جزئيات به بندهاي 18-15 تا 20-15 مراجعه نمائيد).

ادارات بهداشت بنادر  (PMAS)

16-11 PHA مسؤليت اجراي نظارت‌ها بر مواد غذايي وارداتي از كشورهاي غيرعضو اتحاديه اروپايي را به عهده دارند.

نهاد هماهنگ‌كننده داراي محلي در خصوص استانداردهاي غذا و تجارت  (LACOTS)

17-11 در انگلستان و ولز، مسؤليت هماهنگي اجراي كار توسط ادارت دولتي برعهده LACOTS  است كه در خصوص مسايل اجرايي توصيه‌ها و راهنمايي‌هاي لازم را در اختيار ادارات محلي قرار مي‌دهد. كميته هماهنگ‌كننده غذاي اسكاتلند نيز نقش مشابهي در اسكاتلند دارد اگرچه LACOTS به اسكاتلند و ايرلند شمالي نيز گسترش يافته است.

سازمان آزمايشگاه بهداشت عمومي  (PHLS)

18-11 در انگلستان و ولز، وظيفه مراقبت بر ايمني غذا  از لحاظ ميكروبي توسط PHLS  انجام مي‌گيرد. PHLS  در ابتدا براساس قوانين سازمان‌هاي بهداشت  (NHS)  تشكيل گرديد تا در ارتباط با بيماري‌هاي غفوني در انگلستان و ولز اقدام به ارائه خدمات مراقبت و نظارتي بپردازد. و كاركرد اصلي اين سازمان ارائه خدمات كارشناسي ميكروبي در زمينه بررسي و تحقيق موارد بروز مسموميت‌هاي غذايي است. PHLS همچنين انجام بررسي‌هاي متداول و معمول در مورد آب و طيف وسيعي از نمونه‌هاي مواد غذايي را نيز برعهده دارد.

18-11 با اين وجود، در اسكاتلند مراقبت بر ايمني مواد غذايي توسط ادارت محلي ولي با هماهنگ‌كنندگي كميته هماهنگ‌كننده غذاي اسكاتلند انجام مي‌پذيرد. در اسكاتلند PHLS وجود ندارد، آزمايشات غذا از نظر ميكروبي توسط تعدادي از آزمايشگاههاي خصوصي مستقل مورد  تائيد ادارات محلي و سازمان ملي بهداشت انجام مي‌پذيرد.

آزمايشگاه شيمي دولتي

21-11 آزمايشگاه شيمي دولتي بعنوان آزمايشگاه مرجع در موارد بروز اختلاف نظر ميان ادارات محلي شركتهاي غذايي عمل مي‌نمايد.

كميته‌هاي مشورتي

22-11 چند كميته‌ مشورتي نيز توصيه‌هاي كارشناسي مستقل را در زمينه‌هاي خاص ايمني غذايي به دولت انگلستان ارائه مي‌كنند. برخي از اين كميته‌هاي مشورتي جنبه قانوني و تعدادي نيز جنبه غيرقانوني دارند. اين كميته‌ها گزارشات تخصصي را بطور منظم منتشر مي كنند. اعضاء كميته كه بسياري از آنها كارشناسان علمي هستند با توجه به تخصص خود در يك زمينه خاص منصوب مي‌شوند. با اين وجود، اغلب كميته‌هاي مشورتي حداقل داراي  "يك عضو غير متخصص" نيز هستند كه نقطه نظرات مصرف‌كنندگان را مطرح مي‌نمايد. كميته‌هاي فاقد اعضاء غيرمتخصص در حال حاضر در حال انتخاب يك نفر به اين منظور هستند. در ضميمه II به جزئيات كاركردهاي اصل هريك از اين كميته‌هاي مشورتي پرداخته شده است.

12- اصلاح ساختاري نظام كنترل ايمني غذا

آمريكا

1-12 دولت آمريكا هيچ اصلاح ساختاري را انجام نداده است امّا راهكارهاي متفاوتي را براي ارتقاء هماهنگي به كار گرفته است كه همان طرح ملي ايمني غذايي است  (NFSI) كه در بند 14-15 مورد بحث قرار خواهد گرفت.

انگلستان

FSA

2-12- در سال 1376 دولت حزب كاگر براساس بيانيه خود مبني بر تعهد در زمينه ايجاد يك سازمان استاندارد مواد غذايي  (FSA) توسط مردم انتخاب گرديد كه هدف از آن حفاظت از بهداشت عمومي در ارتباط با مواد غذايي بود. يك بيانيه رسمي با عنوان سازمان استاندارد هاي مواد غذايي: نيرويي براي تغيير در تاريخ 24 دي 1376 منتشر گرديد. اين سند رسمي تشكيل نهادي را پيشنهاد مي‌كرد كه تمامي جنبه‌هاي زنجيره غذايي از توليدكننده تا مصرف‌كننده نهايي را در بر گيرد.

3-12 براساس اين بيانيه رسمي دولت، FSA  در تمامي زمينه‌هاي ايمني و استانداردهاي غذايي مسؤليت را از MAFF  و وزارت بهداشت گرفته و نقش قابل توجهي را سياست تغذيه‌اي به عهده مي گيرد. همچنين در زمينه تدوين سياست‌ها و تبيين قوانين در مورد ايمني و استانداردهاي غذايي ابتكار عمل را بدست گرفته و همكاري نزديكي با وزارت‌خانه و صنايع غذايي خواهد داشت. اين سازمان نظارت بر تمامي مراحل زنجيره غذايي را از مزرعه تا فروشگاه يا رستوان برعهده خواهد گرفت با اين وجود، مسؤليتهاي اجرايي فعلي مربوط به ادارات محلي را برعهده نخواهد گرفت و فقط استانداردها را براي اجرا تعيين خواهد كرد و در صورت توفيق نظام برقرار شده از اين اختيار برخوردار خواهد بود تا بطور مستقيم اقداماتي را براي حفظ جامعه را به انجام برساند يا به ساير نهادها دستور انجام چنين اقداماتي را بدهد. FSA همچنين از كميته‌هاي مشورتي مرتبط با غذا  مشورت خواهد گرفت و اطلاعات و اقلام آموزشي را براي مردم  تهيه و عرضه خواهد كرد. در صورت تصويب لايحه استانداردهاي غذا (نسخه‌اي از آن در كتابخانه مجلس قانون گذاري نگهداري مي‌شود)، دولت انگلستان انتظار دارد تا FSA  تا اواخر سال 1378 تشكيل گردد. (براي اطلاع از بخشهاي پيشنهادي براي FSA به ضميمه پنج مراجعه نمايند).

4-12 براساس اين بيانيه رسمي، FSA  يك نهاد عمومي و دولتي است. همچنين كميسيون متشكل از 12 عضو براي نظارت بر عمليات FSA  تشكيل خواهد شد. رئيس اين كميسيون نماينده بخش خاص يا گروه ذينفع خاصي نمي‌باشد. FSA از طريق وزير بهداشت در قبال مجلس پاسخگو خواهد بود.

5-12 كاركنان MAFF  و وزارت بهداشت كه با احتمال بسيار زياد به FSA  منتقل مي‌شوند در شهريور 1376 بصورت يك گروه تحت عنوان گروه مشترك ايمني و استانداردهاي غذايي  (JFSSG) گردهم آمدند. (براي ملاحظه نمودار سازماني به ضميمه 6 مراجعه نمايند). اين افراد هنوز هم براساس الزام قانون موظف به گزارش‌دهي به دو وزير هستند. اعضاء از قشر  مصرف‌كنند گان نيز به كميته‌هاي مشورتي فاقد چنين اعضايي اضافه  شده‌اند.

منطق تشكيل FSA

6-12 براساس بيانيه رسمي دولت، تشكيل FSA  سه علت اساسي داشت. نخست آنكه احتمال بروز تضاد و تداخل منافع در داخل MAFF  وجود داشت. MAFF  مسئوليت حفاظت از بهداشت عمومي و در عين حال تقويت صنايع كشاورزي غذايي را به عهده دارد. بطور اجتناب‌ناپذيري همواره تضادهايي ميان نگراني مربوط به ايمني غذايي و نيازهاي مالي اقتصادي كوتاه‌مدت برخي از بخشها در اين صنايع وجود دارد.البته اين تضادها در داخل MAFF  به نحوي رفع و رجوع مي‌شد امّا نحوه حل اين موارد و رفع آنها مشخص نبود. با توجه به برخي از بحرانهاي مواد غذايي (يعني موارد آنسفالوپاتي اسفنجي شكل گاوان  (BSE) ، اشرشيا كلي و سالمونلا) بازسازي تشكيلات MAFF با هدف جداسازي و تفكيك جنبه‌هاي خاص از ايمني غذايي ازجمله سياست‌گذاري، مراقبت و كنترل و مميزي از آن مطرح شد.

7-12 ثانياً، مدتهاست كه عدم تمركز ( تجزيه)كارها و فقدان هماهنگي ميان نهادهاي مختلف دولتي در زمينه ايمني غذايي مورد انتقاد قرار دارد. در گزارش اوليه  تدوين شده توسط پرفسور جيمز (1997) آمده است:

بين MAFF و وزارت بهداشت و ساير وزارت‌خانه‌هاي دخيل در موضوعات مرتبط با غذا، تداخل كاري و هم‌پوشاني قابل توجهي وجود دارد. همچنين موانع اساسي در نقاط متفاوتي در زنجيره غذايي ديده مي شود. ارتباطات ميان اين نهادهاي دخيل در نظارت بر سلامت انسان و ايمني غذايي مناسب نيست. سازوكارهاي نظارت بر مراقبت بر ايمني غذايي از لحاظ شيميايي نيز فاقد ساختار مشخصي است. بنابراين، وجود يك نهاد واحد داراي اختيارات كامل در زمينه ايمني غذايي براي اينكه بعنوان يك نهاد مسؤل در مورد فعاليتهاي مرتبط با غذا باشد كه حرف اول و آخر را در اين زمينه بزند ضروري است.

8-12 ثالثاً، در بيانه رسمي دولت گزارش شده است كه در قانون غذا موارد اجراي ناهمگون وجود دارد. مقررات و مفاد قانون ايمني غذا سال 1369 براساس استانداردهايي جاري مي‌شود كه از اداره‌اي به اداره‌اي ديگر متفاوت است و لازم است رهيافت يكنواختي در سرتاسر انگلستان بكار گرفته شود.

ارتباط ميان FSA و وزارت‌خانه‌ها

9-12 FSA  به وزير بهداشت گزارش مي‌دهد. FSA  مطابق قانون بايستي گزارش ساليانه، مرام‌نامه و برنامه كاري خود را ارائه دهد كه بطور ساليانه از لحاظ صحت و سقم و هر پنج سال يكبار نيز بطور كلي بررسي مي‌گردد. از FSA  انتظار مي‌رود تا با وزارت بهداشت در خصوص تدوين گزارش ساليانه مشورت نمايد و تمامي نظرات وزارت بهداشت در مورد گزارش را اعمال نمايد. امّا FSA  الزامي به ايجاد تغيير در پاسخ اين نظرات را ندارد. مرام‌نامه و برنامه كاري بايستي مورد توافق مشترك وزراي بهداشت باشد كه در صورت لزوم با ساير وزرا نيز مشورت خواهند كرد. ضميمه 7 نيز حاوي ارتباط تصويري ميان FSA و وزرا است.

10-12 وزارت بهداشت مسؤليت مسايل گسترده‌تر بهداشت عمومي ازجمله مراقبت بهداشتي جمعيت را حفظ خواهد نمود امّا FSA در زمينه‌هايي كه مي‌تواند بر ايمني غذايي موثر باشد همچنان همكاري نزديكي با  وزارت بهداشت خواهد داشت. براي مثال در زمينه مديريت موارد شيوع بيماري و سياست كنترل آنها، در خصوص آموزش بهداشت عمومي و مراقبت از وضعيت تغذيه در جامعه همكاري نزديكي با وزارت بهداشت خواهد داشت.

11-12 FSA  درخصوص انتشار توصيه‌هاي خود به وزراي بهداشت هيچ گونه معني ندارد. در صورت امتناع وزراء از پذيرش توجيه FSA  آنها بايستي در خصوص دلايل عدم پذيرش خود به مردم توضيح دهند. در صورتي كه FSA در خارج از چارچوب وظايف و حيطه قانوني خويش عملي را انجام دهد وزراء بهداشت مي‌توانند  اختيارات قانوني خويش را بر FSA اعمال نمايند.

مسؤليت‌پذيري در قبال مجلس

12-12 گزارشات ساليانه FSA  در اختيار مجلس انگلستان قرار مي‌گيرد. وزارت بهداشت قوانين پيشنهادي توسط FSA را به مجلس انگلستان ارائه مي‌نمايند. يك كميته منتخب در مورد غذا نيز توسطمجلس  انگلستان تشكيل مي‌گردد كه بر فعاليت‌هاي FSA نظارت نمايد.

فصل 4- سازوكار اجراي كنترل ايمني غذايي و بهداشت محيط

12- ويژگي‌هاي نظام‌هاي كنترل ايمني غذايي و بهداشت محيط.

1-13 در جدول 3 ويژگي‌هاي نظام‌هاي كنترل ايمني غذايي و بهداشت محيط در آمريكا و انگلستان را ملاحظه مي‌نمايئد.

جدول 3- ويژگي‌هاي كنترل ايمني غذايي و نظام‌هاي بهداشت محيط مرتبط در آمريكا و انگلستان

14- چارچوب قانوني

آمريكا 1-14 در آمريكا، قانون فدرال غذا، دارو و مواد آرايشي مصوب 1317 و قانون خدمات بهداشت عمومي مصوب 1333 به FDA اختيار دادهاست تا ضمن كسب اطمينان از ايمني و سلامت غذا به حفاظت و ارتقاء  بهداشت عومي اقدام نمايند. قانون فدرال بازرسي گوشت مصوب 1315، بازرسي محصولات و فرآورده‌هاي مرغ مصوب 1336 و قانون بازرسي محصولات و فرآورده‌هاي تخم مرغ مصوب 1374 به FSIS اين اختيار را مي‌دهد تا اطمينان حاصل نمايد كه عرضه گوشت، مرغ و تخم مرغ و فرآورده‌هاي آنها در كشور بطور ايمن، سالم و با برچسب و بسته‌بندي صحيح انجام مي‌پذيرد.

2-14 قانون آب آشاميدني ايمني مصوب 1354 در آمريكا به منظور حفاظت از كيفيت آب آشاميدني به تصويب رسيد. مطابق اين قانون، FPA اختيار دارد تا نسبت به تبيين استانداردهاي ايمني در زمينه خلوص آب اقدام نمايد و از تمامي مالكان و كاربران در زمينه نظام‌هاي آب‌هاي عمومي مي‌خواهد تا  مقررات ملي اجباري آب آشاميدني  (NPDWR)  را رعايت نمايند. دولتهاي ايالتي همچنين كاربران را تشويق مي‌كنند تا نسبت به رعايت قوانين ملي غيراجباري آب آشاميدني  (NSDWR) اقدام نمايند.

انگلستان

قانون ايمني غذايي مصوب 1369

قانون ايمني غذايي مصوب 1369 مسؤليت ايمني غذايي را بر دوش افراد دخيل در امر مواد غذايي گذاشته است تا نسبت به انجام كنترل لازم براي اطمينان از ايمني غذاي عرضه‌شده براي فروش اقدام نمايند. قانوني ايمني غذا مصوب سال 1369 طيف وسيعي از فعاليتهاي بازرگاني مرتبط با منابعي  غذايي مانند محصولات گياهي و دامي تا اقلامي كه در تماس با غذا قرار مي‌گيرند يعني از پوشش هاي بسته‌بندي تا كارخانجات توليدي را در بر مي‌گيرد.

مقررات

4-14 برخي از مقررات جزئيات استانداردهاي ايمني غذا و راهكارهاي اجرايي آنها را بيان ميكنند. براي مثال، غذاهاي توليد داخل با منشاء گياهي و تمامي بخشهاي خرده‌فروشي و تهيه غذا تحت مقررات كلي بهداشت غذا مصوب سال 1374 قرار مي‌گيرند. غذاهاي وارداتي با منشاء غيردامي نيز مشمول مقررات مربوط به اغذيه وارداتي مصوب سال 1355 قرار مي‌گيرند.

مقررات و دستورالعمل‌هاي جامعه اروپايي

5-14 مقررات دستورالعمل‌هاي جامعه اروپايي 3 ويژگي جديد را در زمينه كنترل‌هاي بهداشت مواد غذايي در انگلستان عرضه كرده است.

1- الزام تمامي افراد دخيل در امر مواد غذايي به اتخاذ 5 اصل نخست HACP كه در بند 3-5 بيان گرديده است.

2- الزام تمامي افرادي كه با مواد غذايي سروكار دارند به تن دادن به نظارت و طي آموزش در زمينه‌هاي بهداشت مواد غذايي مرتبط با فعاليت‌هاي غذايي آنها و

3- مفهوم دستورالعمل‌هاي داوطلبانه براي  صنايع در  خصوص شيوه‌هاي بهينه بهداشتي با هدف تدوين راهكارهاي عملي در زمينه قوانين براي بخشهاي صنعتي.

آئين‌نامه

6-14 تعداد بيست آئين‌نامه در مورد طيف گسترده‌اي از موضوعات شامل ثبت مكان‌هاي مورد استفاده در عرضه غذا، تواترو شيوه‌هاي بازرسي، اجراي مقررات بهداشتي عمومي غذا، اجراي مقررات غذايي مربوط به محصولات خاص و غيره وجود دارد.

15- مراقبت و كنترل

آمريكا

1-15 در دي ماه 1374، FDA  صنايع غذايي را ملزم نمود تا از تاريخ 27 آذر 1376، مقررات HACCP را به مورد اجرا گذارند. همچنين وزارت كشاورزي آمريكا  HACCP را براي صنايع گوشت و مرغ به مورد اجرا گذاشت.

2-15 در تاريخ 1/2/1377 ، FDA  مقرراتي را براي اجراي HACCP  در مورد آب ميوه‌ها و سبزيجات پيشنهاد نمود. در حقيقت، FDA  اجراي مقررات HACCP را به عنوان استانداردي براي باقي مانده منابع غذايي آمريكا شامل غذاهاي توليد داخل يا وارداتي مد نظر خود قرار داده است.

مراقبت و اجرا توسط FDA

محصولات توليد داخل

3-15 در FDA  تعداد 1100 نفر بازرس و كارشناس مشغول فعاليت هستد كه تقريباً 95000 مراكز تحت نظارت FDA  را پوشش مي‌دهند. آنها در دفاتر منطقه‌اي در 157 شهر در سراسر كشور مستقر هستند. اين كارشناسان و بازرسان ساليانه بيش از 15000 مكان را بازديد مي‌كنند تا اطمينان حاصل شود كه تمامي محصولات تحت نظارت FDA  براي مصرف مناسب بوده و اطلاعات مندرج در برچسب آنها نيز حقيقي است. همچنين اين افراد حدود 000/80 نمونه از محصولات توليد داخل يا واردات را جمع‌آوري كنند تا توسط دانشمندان FDA  بررسي شده و يا از لحاظ برچسب الصاقي مورد بررسي قرار گيرند. هر ساله، حدود 3000 محصول براي مصرف مناسب تشخيص داده نمي‌شوند و از بازار جمع‌آوري مي‌شوند.

4-15 در صورت محرز شدن تخلف شركتي از قوانين FDA، شركت  تشويق خواهدشد تا بطور داوطلبانه مشكل را رفع و يا محصولاتش را از بازار فراخوان نمايد. بايستي ذكر كرد كه براساس قانون فدرال غذا، دارو مواد آرايشي مصوب 1317 FDA  هيچ اختياري براي صدور دستور فراخواني محصولات ندارد. به اين ترتيب، اغلب فراخوان ها بصورت داوطلبانه و توسط توليدكنندگان يا توزيع‌كنندگان انجام مي‌گيرد. در صورت عدم پاسخگويي شركت، FDA مي‌تواند براي توقف فروش محصول از فروش محصول و توقيف و معدوم سازي محصولات درخواستي را تقديم دادگاه نمايد. در صورت لزوم، مجازات هاي جزايي مانند محكوميتهاي به زندان نيز براي توليدكنندگان و توزيع‌كنندگان متخلف درخواست مي‌گردد.

محصولات وارداتي

5-15 براي محصولات غذايي وارداتي، تمام وارداتي كنندگان موظف به ا رائه درخواست وورد و وديعه‌گذاري (به ميزان 1250 دلار) نزد گمرك آمريكا هستند.

پس از انجام اين موارد، گمرك درخواست ورود كالا را به اطلاع FDA  مي‌رساند. در صورت عدم ابراز شك و ترديد از سوي FDA ، محموله اجازه ورود به بازار آمريكا را خواهد داشت. در غير اين صورت، محموله متوقف شده و اقدام به اخذ نمونه و ارسال آن به آزمايشگاه خواهد شد. هر ساله حدود 2% از تمامي محموله‌هاي وارداتي مورد نمونه‌برداري فيزيكي قرار مي‌گيرند. در صورت يافتن مواد ناپذيرفتني يا برچسب‌گذاري نامناسب، FDA اعلاميه توقيف و احضار مالك يا واردكننده صادر مي‌كند كه در آن محل و زمان اداي توضيحات از سوي وي بطور كتبي يا شفاهي مشخص شده است.

6-15 واردكننده مي‌تواند درخواست فرآوري مجدد يا برچسب‌گذاري مجدد محصول را نيز ارائه نمايد. با اين وجود، اگر محصول تحت شرايط غيربهداشتي توليد شده است و قابل فرآوري مجدد نمي‌باشد، محموله بايستي تحت نظارت گمرك آمريكا يا ساير مقامات ذيصلاح عودت داده شده و يا معدوم گردد. در صورت امتناع از معدوم سازي يا عودت محموله، گمرك نسبت به صدور مجدد اعلامه تحويل به واردكننده اقدام خواهد كرد. امتناع از تحويل مجدد كالاهاي مشكل‌دار مي‌توانند به واخواهي وديعه به امانت گذراده‌شده توسط واردكننده نزد گمرك منجر شود. هرساله، حدود 000/30 محموله وارداتي در بنادر آمريكا به علت  عدم رعايت استانداردهاي وارداتي به كشور آمريكا توقيف مي‌شوند.

7-15 براي تسريع بيشتر در مراقبت، FDA اقدام به انتقاد توافق‌نامه‌هايي با دولتهاي خارجي نموده است. با انعقاد يادداشت تفاهم، دولتها توافق مي‌نمايند تا اطمينان حاصل نمايند تا در محصولات آنها استانداردهاي آمريكا رعايت شود و به شيوه خاص و مورد نظر قبل از ترك كشور مورد نمونه‌برداري و آزمايش قرار گرفته است.

8-15 براي كمك به بازرسان با عنايت به تعداد بسيار زياد واردات، FDA  اقدام به صدور هشدارنامه‌هايي به كارشناسان منطقه‌اي خويش مي‌نمايد كه حاوي اسامي و شرح محصولات، حمل‌كنندگان يا واردكنندگاني است كه مكرراً از قوانين و مقررات FDA  تخطي نموده‌اند. هشدارنامه‌هاي واردات به بازرسان FDA هشدار مي‌دهد تا توجه خاص را به يك محصول خاص مبذول دارند.

مراقبت و اجرا توسط وزارت كشاورزي آمريكا

9-15 مطابق قانون، بازرسان وزارت كشاورزي آمريكا ملزم به بازرسي لاشه به لاشه در كشتارگاهها و انجام بازرسي هاي روزانه در كارگاههاي فرآوري هستند. لاشه‌ها و محصولات فرآوري‌شده بدون مهر بازرس وزارت كشاورزي آمريكا توزيع نمود.

10-15 با استفاده از اصول HACCP  بازرسان FSIS  در صورت عدم برخورداري از كاركرد واقعي نظام‌هاي كنترل كارگاه كه براي ايمني غذايي طراحي و تدوين شده‌اند، اقداماتي را اتخاذ خواهند كرد.. FSIS نه تنها اختيار انجام بازرسي را دارد بلكه مي‌تواند از اعطاي نشان و علامت بازرسي به يك محصول خاص امتناع ورزد بازرسي را معلق كرده يا آن را لغو نمايد البته  در صورتي كه كارگاهي همچنان  الزامات و شرايط قانوني را برآورده نسازد.

11-15 در صورت مشاهده شواهدي منبي برتخطي شخص يا شركتي از قوانين فدرال در زمينه بازرسي گوشت يا مرغ، FSIS  مي‌تواند مورد را براي تعقيب جزايي موضوعي به دفتر دادستاني مربوطه در آمريكا ارجاع دهد. محكوميت‌هاي جزايي مي‌تواند به احكام جريمه و زندان منجر شود. همچنين، قوانين به مورد اجرادرآمده توسط وزارت كشاورزي آمريكا به FSIS اين اختيار را مي‌دهد تا مالكان يا مديران كارگاه محكوم شده به ارتكاب خلاف يا به استناد برخي از ديگر قوانين از مديريت يا مالكيت شركت گوشت يا مرغ منع شوند.

محصولات وارداتي

12-15 در مورد گوشت و مرغ وارداتي، كشورهاي مبدا بايستي در ابتدا درخواست واردات اين اقلام غذايي را به FSIS  تقديم نمايند. كارشناسان فني به ارزيابي قوانين و مقررات كشور صادركننده مي‌پردازند و بر پنج نكته و مسئله خطرزا تمركز مي‌كنند. آلودگي، بيماري، فرآوري ،باقيمانده‌ها و رعايت قوانين و تقلب اقتصادي. در صورتي كه روند بررسي مدارك حاكي از رضايت‌بخش بودن نظام كشور صادركننده باشد، يك تيم فني به منظور ارزيابي اين 5 مسئله خطرزا و همچنين ساير جنبه‌هاي نظام بازرسي شامل تأسيسات و وسايل كارگاه آزمايشگاه‌ها، برنامه‌هاي آموزش و عمليات بازرسي داخل كارگاهي از كشور مربوطه بازديد خواهند كرد. در صورتي كه FSIS  به اين تشخيص برسد كه نظام مربوطه مشابه نظام آمريكا است، كشور مجاز به صادرات گوشت يا مرغ به آمريكا مي‌باشد. FSIS بطور دوره‌اي نظام‌هاي بازرسي حاكم  در كشورهاي مجاز به صادرات را مورد بازبيني قرار مي‌دهد تا اطمينان حاصل كند كه الزامات كشور آمريكا رعايت مي‌شوند.

اصلاح نظام كنترل ايمني غذايي آمريكا

تاريخچه

13-15 نظام شناسايي و پيشگيري از بيماري‌هاي ناشي از مواد غذايي عمدتاً در اوايل قرن 19 تدوين گرديد كه قادر به تشخيص، پيگيري، كنترل و حتي جلوگيري مناسب از موارد بيماري‌هاي ناشي از مواد غذايي نبود. در سال 1351 گروه كاري ايمني غذايي مرور بهره‌وري ملي  (NPR)  دريافت كه نظام ايمني غذايي در آمريكا پردردسر، ناكارآمد و بي‌ثمر است. اين گروه تجميع تمامي مسئوليتهاي فدرال براي ايمني غذايي در يك نهاد واحد را پيشنهاد نمود. گزارش NPR  همچنين اجراي نظام‌هاي HACCP براي اطمينان از آلودگي حداقل را خواستار گرديد.

طرح ‌ملي ايمني غذايي  (NFSI) مصوب سال 1376

14-15در دي ماه 1376، كلينتون برنامه پنج ماده اي را براي تقويت و ارتقاء ايمني غذايي آمريكاييان اعلام نمود. با همكاري مصرف‌كنندگان، توليدكنندگان، صنايع، ايالتها، دانشگاهها و عامه مردم، دولت كلينتون اقداماتي را به منظور كاهش بيماري‌هاي ناشي از آلودگي‌هاي ميكروبي مواد غذايي انجام داد كه مفاد آن عبارتاند از:

1- ارتقاء بازرسي‌ها و گسترش اقدامات ايمني پيشگيرانه.

2- افزايش تحقيقات براي ابداع آزمايشات نوين  تشخيص عوامل بيماري‌زاي موجود در مواد غذايي و ارزيابي خطرات در زمينه تأمين مواد غذايي.

3- ايجاد نظام ملي هشداردهي سريع براي آشكارسازي و عكس‌العمل در برابر موارد شيوع بيماري‌هاي ناشي از مواد غذايي و تأمين داده‌هاي مرتبط به منظور پيشگيري از موارد آتي بيماري.

4- برقراري برنامه ملي آموزش كه سبب ارتقائ نحوه استفاده و مصرف غذا در منازل و مغازه‌هاي خرده‌فروشي گرديد و

5- تقويت همكاري و ارتقاء كارآيي  بين نهادي مانند تشكيل گروه هماهنگ‌كننده پاسخ در برابر موارد بيماري‌هاي ناشي از مواد غذايي كه در بندهاي 6-18 تا 10-18 مورد بحث قرار گرفته است.

انگلستان

اهداف سياست ايمني غذايي

15-15- در دولت انگلستان دو عنصر اصلي در سياست ايمني غذايي وجود دارد:

1- ارتقاء روشهاي بهداشتي مناسب در سطح منازل و در زنجيره غذايي و

2- كاهش ميزان شيوع عوامل بيماري‌زاي انساني در زنجيره غذايي از مزرعه تا روي ميز

هدف اين سياست آن است كه مصرف تمامي غذاهاي توليد شده براي فروش يا عرضه ايمن بوده و ضمن برخورداري از انتظارات كيفيتي مورد نظر مصرف‌كننده موجبات گمراهي وي را فراهم نياورد.

استانداردهاي كنترل ايمني غذايي

16-15 دولت انگلستان اعلام مي‌دارد كه از كار كميسيون كدكس آليمنتاريدس در زمينه  بررسي نظام و استانداردهاي ايمني غذايي خصوصاً اصول كلي بهداشت مواد غذايي اخيرا" تجديد نظر شده حمايت مي‌كند. در حال حاضر، مقررات اتحاديه اروپايي بطور كامل انعكاس‌دهنده اصول عمومي كدكس در مورد بهداشت مواد غذايي نيست اما اعضاء اتحاديه اروپايي متعهد به حركت در اين مسير هستند. دولت انگلستان نيز مي‌گويد از هرگونه طرح صنعتي مانند GMP براي تشويق به استفاده از بهترين شيوه مورد استفاده در زنجيره غذايي حمايت مي‌كند.

استانداردهاي بهداشت محيط مرتبط با ايمني غذايي

17-15 MAFF سه مجموعه قوانين روشهاي بهينه كشاورزي را تحت عناوين مجموعه قوانين خاك، مجموعه قوانين هوا و مجموعه قوانين آب  صادر نموده است. اين مجموعه قوانين راهنمايي هاي كلي را در خصوص شيوه مورد استفاده كشاورزان مطرح مي‌سازد. علي‌الخصوص، مجموعه قوانين خاك بيانگر مسؤليت كشاورزان در حفاظت از خاك است كه به نوبه خود به حفظ و حراست از ساير بخشهاي محيط زيست منجر مي‌گردد. تمامي اين مجموعه قوانين سه‌گانه اخيراً به روز شده‌اند تا پيشرفت‌هاي فني و قوانين جديد در آنها منظور گردد.

اجرا

ادارات محلي موظف به اجراي قوانين مواد غذايي موضوع قانون ايمني مواد غذايي مصوب سال 1369 هستند. بازرسان ادارات محلي در انتخاب مناسبترين شيوه اجرا مختارند امّا بايستي مطابق با دستورالعمل دولت مركزي كه در آئين‌نامه‌ها منتشر شده است اين كار را انجام دهند. آنها مي‌توانند نسبت به صدور ابلاغ بهبود وضعيت كه مستلزم كارهاي اصلاحي يا تعطيلي كار است به منظور پرهيز از ايجاد خطر براي بهداشت عمومي اقدام نمايند. همچنين موظف به بررسي شكايات دريافتي از طريق ارباب رجوع هستند.

كارشناسان بهداشت محيط و كارشناسان استانداردهاي تجارت

19-15 اجرا توسط كارشناسان استانداردهاي تجارت  (TSO)  و كارشناسان بهداشت محيط  (FHO)  و ادارات محلي  (LA) انجام مي‌پذيرد كه همگي وظايف چندي را به عهده دارند كه البته در مواردي در ارتباط با مواد غذايي تداخل و هم‌پوشاني نيز دارد. كارشناسان استانداردهاي تجارت قوانين موجود پيرامون استانداردهاي غذايي و برچسب‌گذاري را اجرا مي‌كنند. كارشناسان بهداشت محيط مسؤليت كار بر روي بهداشت مواد غذايي و همچنين ايمني هنگام كار، ساخت مسكن، آلودگي و سروصدا را به عهده دارند. وظايف اين دو گروه  توسط ادارات بازرسي جداگانه‌اي در انگلستان انجام مي‌شود كه در مورد بيشتر ادارات ولز در قالب يك اداره واحد فعاليت مي‌كنند.

آزمايشگاههاي دولتي

20-15 ادارات محلي مطابق قانون موظف‌اند آزمايشگاههاي دولتي را مشخص نمايند كه داراي كارشناسان متبحر در زمينه تجزيه تركيب غذا و آب و وجود آلاينده ها هستند. در سرتاسر انگلستان 31 آزمايشگاه تجزيه دولتي وجود دارد كه بيش از نيمي از آنها در زيرمجموعه ادارات دولتي قرار دارند. بقيه نيز آزمايشگاههاي خصوصي هستند كه توسط ادارات محلي به عنوان آزمايشگاههاي معتمد شناخته شده‌اند.

بهداشت مواد غذايي

21-15 ادارات محلي مسؤليت ساماندهي و معدوم‌سازي يا دفن مواد غذايي زير خد استاندارد را برعهده دارند. اين كار از طريق معدوم‌سازي شامل سوزانيدن يا تغيير شكل سازي مواد غذايي انجام مي‌گيرد. مقامات همچنين بايستي اطمينان حاصل نمايند كه اين‌ مواد غذايي به زنجيره غذايي بازنمي‌گردند.

22-15 ادارات محلي از اختيارات قانوني براي تعطيلي مكان‌هاي غيربهداشتي يا محلهايي برخوردارند كه مردم را در معرض ابتلاء بيماري‌هاي ناشي از مواد غذايي يا حتي مرگ قرار مي‌دهند.

22-15 بطور متوسط، MAFF  ساليانه دو يا سه بررسي تحت برنامه مراقبت از مواد غذايي از لحاظ ميكروبي انجام مي‌دهد. در سال 1376، بررسي‌ها در روي شيرهاي غيرپاستوريزه، خامه غيرپاستوريزه، گوشت گوساله، گوسفند و خوك چرخ كرده انجام گرفت. تمامي نتايج بررسي‌ها به شكل گزارش قابل دسترس براي عموم منتشر مي‌گردد كه به كميته مشورتي در خصوص ايمني غذايي از لحاظ ميكروبي  (AEMSF) البته قبل از انتشار ارائه مي‌گردد تا از لحاظ ميزان اهميت در زمينه بهداشت عمومي مورد ارزيابي قرار گيرد.

بهداشت گوشت

24-15 بازرسي گوشت و اجراي مجموعه قوانين بهداشتي در كارخانجات مجاز توسط وزارت بهداشت انجام مي‌پذيرد. در ايرلند شمالي، اين مسؤليت بطور مشترك توسط DANI و ادارات محلي انجام مي‌پذيرد.

25-15 اصلاحيه‌هاي مقررات گوشت تازه نيز تدوين شده‌اند كه براساس آنها تمامي گوشتهاي قرمز استحصالي از دامهاي كشتارشده  براي مصرف انسان در كشتارگاههاي مجاز بايستي تحت نظارت كامل دامپزشكي باشد و شرايط و الزامات دامپزشكي را برآورده سازند.

بهداشت شير

26-15 دامدارهاي شيري بطور دوره‌اي توسط FRCA مورد بازرسي قرار مي‌گيرند. تمامي مكان‌هاي توليد شير در انگلستان و ولز ثبت شده‌اند و مورد بازديد قرار مي‌گيرند.

27-15 بازديدهاي بازرسي بهداشتي شير بطور متوسط هر 5/2-2 سال صورت مي‌گيرد اگرچه توليدكنندگان با استانداردهاي بسيار بالا فقط هر 3 تا 4 سال مورد بازديد قرار مي‌گيرند. نمونه‌هايي از شير گاوهاي درمان‌نشده نيز بطور معمول سالي دونوبت  اخذ مي گردد.  توليد كنندگاني  كه استاندارد هاي قانوني را رعايت نمايند نهايتاً ابلاغيه قطعي لغو ثبت دامداري براي توليد شير با مصرف انساني را دريافت خواهند كرد. در حال حاضر معافيت‌هايي براي دريافت هزينه براي بازديدهاي پيش از ثبت دامدارهاي‌هاي شيري و بازديدهاي نمونه‌برداري از توليدكنندگان كوچك در نواحي دورافتاده روستايي تهيه‌كنندگان غذا روستايي وجود دارد.

آب

28-15 FSA پس از تشكيل، مسؤليت كيفيت آب مانند ايمني، تركيب و برچسب‌گذاري آب بسته‌بندي و ايمني تمامي آبهاي فروخته شده با مصرف در صنايع غذايي را به عهده دارد. با اين حال، مسؤليت وسيعتر بابت تأمين آب سالم همچنان مسؤليت  وزير محيط زيست، حمل و نقل و مناطق وزارت‌خانه‌هاي ولز، اسكاتلند و ايرلند شمالي باقي مانده است.

29-15 در اسكاتلند، سه اداره آب و فاضلاب مسؤليت عرضه آب آشاميدني را به عهده دارند كه عبارتند از: اداره آب شمال اسكاتلند، اداره آب غرب اسكاتلند و اداره آب شرق اسكاتلند. براساس مقررات عرضه آب (كيفيت آب) مصوب سال 1369، ادارات آب و فاضلاب موظف‌اند بطور منظم بر كيفيت آب عرضه‌شده نظارت نمايند و نتايج نظارت خود را به واحد خدمات آب ارائه نمايند. كارهاي آزمايشگاهي نيز توسط آزمايشگاههاي ادارات انجام مي‌شود و منوط به بازرسي منظم توسط سازمان‌هاي مورد تأييد تحت نظارت در انگلستان است.

مواد غذايي وارداتي

3*+0-15 تمامي مواد غذايي وارداتي به كشور انگلستان از كشورهاي عضو اتحاديه اروپايي يا ساير كشورها مي‌بايستي با رعايت استانداردهاي معادل و مشابه با استانداردهاي توليدات داخلي توليد شده باشند و مجموعه قوانين حاكم بر توليدات داخل بر آنها نيز حاكم است.

31-15 محصولات با منشاء دامي از مبدا ديگر كشورها فقط از كشورهايي مي‌تواند وارد شود كه قبلاً براي صادرات محصول مذكور به اتحاديه اروپايي مورد تأييد قرار گرفته باشند و در كارگاههاي مورد تأييد براساس استانداردهاي درخواستي توليد شده باشند. مواد غذايي وارداتي بايستي داراي گواهي بهداشتي باشند و هنگام ورود به كشور مورد بررسي‌هاي دامپزشكي قرار مي‌گيرند. البته كشورهاي امضاءكننده توافق‌نامه مشابه با اتحاديه اروپايي مبني بر شناسايي دوجانبه مبني بر اينكه دستورالعمل‌هاي بهداشتي دو طرف داراي اثرات يكساني مي‌باشند، مشمول كنترلهاي دامپزشكي كمتري خواهند بود.

32-15 مواد غذايي با منشاء غيردامي از مبدا ديگر كشورها هنوز هم مشمول قوانين ملي انگلستان براساس مفاد مقررات مواد غذايي وارداتي مصوب سال 1376 هستند. براساس اين مقررات، مواد غذايي وارداتي بايستي با رعايت استانداردهاي ايمني غذايي مشابه با موارد بيان شده در قانون ايمني غذايي مصوب سال 1369 توليد شده باشند. ادارات بهداشتي بنادر اجراي مقررات را برعهده دارند و بازرسي‌هاي منظمي را از مجموعه‌ها انجام مي‌دهند.

فصل 5- مديريت بحران

16- نحوه مقابله با بيماري‌هاي ناشي از مواد غذايي در آمريكا

1-16 بيماري‌هاي ناشي از مواد غذايي از طريق نظام مراقبت غيرفعال يا نظام‌هاي گزارش‌رساني آزمايشگاهي به ادارات بهداشت ايالتي و محلي و CDC  گزارش مي‌شوند. اين نظام‌ها بر چند رخداد ضروري استوار گرديده‌اند. نخست، فرد مبتلا به بيماري ناشي از مواد غذايي بايستي به درمانگاه مراجعه نمايد. ثانياً، پزشك بايستي در خصوص اخذ نمونه و كشت آن در آزمايشگاه تصميم بگيرد. نهايتاً، نتايج بايستي به ادارت بهداشت ايالتي و سپس CDC  گزارش شوند. در صورت عدم انجام هريك از اين مراحل، مورد مذكور گزارش نخواهد شد. مطابق برآوردهاي CDC، كمتر از 5% موارد بيماري‌هاي ناشي از مواد غذايي گزارش مي‌شوند.

2-16 بطور كلي، ادارات بهداشت ايالتي بطور داوطلبانه موارد بيماري را به CDC  گزاش مي‌كنند و معمولاً زماني تمايل به گزارش دارند كه قربانيان بيماري‌هاي ناشي از مواد غذايي از چندين ايالت باشند و يا كالاهاي آلوده ميان چندين ايالت تجارت شده باشند. البته گزارش موارد وقوع داخل ايالتي با سرعت كمتري انجام مي‌پذيرد. تصميم بر گزارش‌رساني عموماً براساس وخامت بيماري و تعداد موارد بيماري است. يك شبكه مراقبت فعال از بيماري‌هاي ناشي از مواد غذايي  (Food Met) نيز براي تعيين منابع احتمالي مواد غذايي عامل بروز مواردي انفرادي بيماري‌هاي ناشي از مواد غذايي در آمريكا راه‌اندازي شده است.

3-16 در موارد وقوع بيماري‌هاي ناشي از مواد غذايي، نهادهاي فدرال براي بررسي و اعمال اقدامات كنترلي از طريق مشاوره، كمكهاي  تشخيصي و اتخاذ اقدامات قانوني در برابر اين محصولات با ادارات بهداشت و كشاورزي ايالتي وادارات محلي همكاري خواهد كرد. در مواردي، كمك در محل از سوي ادارات محلي يا ايالتي از CDC و ساير نهادها در خصوص تشخيص علت بروز بيماري درخواست مي‌گردد. در موارد كانون‌هاي بزرگ يا چند ايالتي نهادهاي فدرال نقش حياتي هماهنگ‌كنندگي را به منظور كسب اطمينان از يكنواختي رهيافت‌ها و اجراي اقدامات كنترلي ضروري به عهده دارند.

17- نحوه مقابله با بيماري‌هاي ناشي از مواد غذايي در انگلستان

مقدمه

1-17 دولت انگلستان نظام‌هاي متعددي را براي آشكارسازي موارد مسموميت غذايي راه‌اندازي كرده است كه عبارتند از: نظام هشداردهي خطرات غذايي، نظام اطلاع‌رساني موارد مسموميت‌هاي غذايي، نظام گزارش‌دهي آزمايشگاهي و نظام شبكه اطلاعاتي و ارتباطي همه‌گيرشناسي.

نظام هشداردهي خطرات غذايي

2-17 وزارت بهداشت و MAFF، دفتر اسكاتلند، دفتر ولز و ادارات بهداشت و كشاورزي در ايرلند شمالي همگي نظامي را راه‌اندازي كرده‌اند که هشداردهي به مردم و مقامات مرتبط با مواد غذايي در خصوص مشكلات غذايي بالقوه در سطح ملي يا منطقه‌اي و عدم هم‌خواني با الزامات و شرايط ايمني غذايي  را بر عهده دارد. اين نظام را نظام هشداردهي خطرات غذايي مي‌نامند.

3-17 نظام هشداردهي خطرات مواد غذايي زماني فعال مي‌گردد كه حوادث بزرگی رخ مي‌دهد كه اطلاع‌رساني در سطح ملي يا حذف مقادير بالايي از مواد غذايي از بازار را می طلبد. در مواردي كه يك اداره محلي مشكل با گستردگي بالقوه بالایی را شناسایی مي‌كند، به سرعت میزان گستردگي احتمالي و خطرات براي بهداشت و سلامت جامعه مشخص خواهد کرد. اين اطلاعات به وزارت بهداشت منتقل می شود تا در صورت لزوم نسبت به انجام هماهنگي‌هاي لازم از طريق مركز اقدام نمايد.

4-17 راهكارهاي اتخاذ شده توسط وزارت بهداشت به شرح ذيل مي‌باشد:

1- هشداردهي به تمامي ادارات محلي و ادارات بهداشت در خصوص خطرات غذايي از طريق نمابر يا نامه الكترونيك.

2- خارج كردن غذاي مشكوك از چرخه فروش. واردات، تولید يا توزيع محصول مي‌تواند تا زمان انجام بررسي‌هاي دقيق متوقف گردد.

3- اطلاع‌رساني به توليدكننده يا واردكننده پيرامون خطرات و مسؤليتهاي قانونی براساس قانون ايمني غذا مصوب 1369 در ارتباط با فروش مواد غذايي ناسالم، غيربهداشتي و نامناسب.

4- اطلاع رسانی به جامعه در خصوص خطرات ناشي از مواد غذايي اتخاذ عملیات لازم برای مقابله با آن.

5-17 آئين‌نامه‌هاي قانوني: "آئين‌نامه قانوني شماره "16: قانون اجراي ايمني مواد غذايي مصوب سال 1369 در ارتباط با نظام هشداردهي خطرات ناشي از مواد غذايي كه به منظور رسمي نمودن ترتيبات اتخاذشده صادر شده است.

نظام اطلاع‌رساني در خصوص مسموميت غذايي

ولز و انگلستان

6-17 اطلاعات مرتبط با مسموميت غذايي در انگلستان و ولز توسط PHLS  و مركز مراقبت بر بيماري‌هاي مسري  (CDSC) جمع‌آوري و تجزيه و تحليل مي‌گردد. پزشكان در انگلستان و ولز از نظر قانوني موظفند تا موارد مسموميت يا موارد مشكوك به مسموميت غذايي را به اطلاع ادارات محلي برسانند.

اسكاتلند

7-17 پزشك معالج بيمار مبتلا به مسموميت غذایی براساس قانون موظف است مسؤل هيئت بهداشت محلي را مطلع نمايد. مسؤل بهداشت نيز موظف  گزارش هفتگي موارد اعلامي را به بخش آمارسازمان خدمات عمومي ارسال نماید.

و همچنين بايستي نسبت به گزارش تمامي موارد و وقايع جدي و مهم به مسؤل بهداشت اقدام نماید.

8-17 در عمل، مسؤل بهداشت بطور معمول مسئوليت خود را به مشاوران مشغول به كار در سازمان خدمات بهداشتي عمومي تفويض مي‌كند. اين مشاوران گزارشات موارد مسموميت غذايي را از ساير منابع مانند آزمايشگاهها و EHO و ادارات محلي كسب مي‌نمايند. داده‌هاي دريافتي در گزارش هفتگي مركز عفونت و بهداشت محيط اسكاتلند منتشر مي‌گردد.

نظام گزارش‌رساني آزمايشگاه

انگلستان و ولز

9-17 CDSC  گزارشات آزمايشگاهي را از PHLS ، NHS و آزمايشگاههاي خصوصي دريافت مي‌كند. اين گزارشات براساس مطالعات ميكروب‌شناسي نمونه‌هاي مدفوع اخذ شده از بيماران تنظيم می شوند.

اسكاتلند

10-17 تمامي آزمايشگاههاي ميكروب‌شناسي NHS  در يك برنامه داوطلبانه گزارش‌دهي هفتگي به SC IEH شركت مي‌كنند.

نظام شبكه اطلاعات و ارتباطات همه گیرشناسي

11-17 EPINET  در انگلستان ، ولز و اسكاتلند برای مرتبط ساختن آزمايشگاهها ، مقامات بهداشتي، ادارات محلي و CDSC  با هدف مراقبت، بررسي و كنترل بيماري‌هاي مسري بكار گرفته مي‌شود. اطلاعات در واحد ماهواره EPINET  دريافت و ذخيره مي‌گردد كه قادر به ارسال و دريافت پرونده‌ها به ساير كاربران EPINET است.

18- مطالعه موردي

آمريكا

E-Coli 0157:H7

1371

1-18 در خرداد ماه يك دختر 3 ساله در لانگ آيلند مبتلا به E-Coli 0157:H7 تشخيص داده شد كه پس از 18 روز بيماري فوت كرد. علي‌رغم تلاش پدر دختر براي ملاقات با نمايندگان صنعت گوشت و مقامات بهداشتي دولتي با هدف هشداردهي به آنها در خصوص خطرات اين بيماري خانمان‌سوز، وی موفقيت چنداني كسب نكرد. در مرداد و شهريور ماه نيز دو كودك ديگر از همين بيماري فوت كردند امّا هيچكدام از خانواده‌هايشان موفق نشدند كه مسموميت فرزندشان را به منبع خاصی مرتبط سازند.

1372

2-18 در دي ماه بدنبال مصرف گوشت گاو چرخ كرده  وبخوبي پخته نشده در رستورانهاي زنجيره‌اي در سياتل، ناحيه واشنگتن و سه ايالت غربي ديگر، 600 نفر آلوده شده كه از ميان آنها 3 كودك به دنبال ابتلا به E-Coli 0157:H7 فوت كردند. كانون‌هاي كوچكتري نيز در ساير ايالات مشاهده شد كه بدنبال آن صدها مورد ديگر از عفونت به وقوع پيوست كه موجب فوت 6 نفر ديگر گرديد. رستوران زنجيره‌اي مذكور اقدام به فراخواني گوشت همبرگرهاي استفاده نشده در تاريخ 28 دي ماه نمود.

پاسخ و عكس‌العمل دولت

3-18 با توجه به اينكه FSIS  مسؤليت ايمني گوشت را به عهده دارد، اين مورد از آلودگي به E-Coli 0157:H7  در سال 1372 بدست آنها رتق و فتق شد. FSIS به  CDC و ادارت بهداشتي بخش و ايالتي تحقیق سراسري را در مورد علت بروز اين كانون آغاز كردند. آنها 5 كشتارگاه را در آمريكا و يك كشتارگاه را در كانادا بعنوان منابع احتمالي گوشت‌هاي آلوده و همچنين نقاط كنترل بالقوه براي كاهش احتمال آلودگي مورد شناسايي قرار دادند. وزير كشاورزي از كنگره درخواست بودجه اضافي براي استخدام 200 بازرس گوشت ديگر نمود. همچنين مجموعه‌اي از بازرسي‌هاي اعلام نشده با هدف يافتن متخلف‌ترين افراد براي رفع آلودگي يا تعطيلي به مورد اجرا گذاشته شد.

4-18 از زمان وقوع كانون E-Coli 0157:H7 در سال 1373، مجموعه قوانين ايالتي الزام     به گزارش‌دهي بیماری های ناشي از مواد غذايي  بخصوصي  موارد  ناشي  از E-Coli 0157:H7 را تشويق نمود. در حال  حاضر، در حدود   35    ايالت    گزارش E 0157:H7 اجباري است.

5-18 دولت كيلنتون از طريق FSIS و با هدف كاهش خطرات بيماري ناشي از آلودگي باكتريايي محصولات گوشتي و مرغي به طراحي و اجراي سازوكارهاي ايمني غذايي بر مبناي اصول علمي تمركز و تأييد نمود. جزئيات فعاليت‌هاي مربوطه را مي‌تواند در ضميمه 8 ملاحظه نمود.

گروه هماهنگ‌كننده پاسخ در برابر موارد وقوع بيماري‌هاي ناشي از مواد غذايي

عضويت

6-18 در سال 1376، NFSI ، FPA ، USDA ، FDA  و CDC  يادداشت تفاهمي را امضاء كردند و اقدام به تشكيل گروه هماهنگ‌كننده، پاسخ در برابر وقوع بيماري‌هاي ناشي از مواد غذايي  (FORCG) نمودند. علاوه بر مشكلات مقامات فدرال اين چهار نهاد، همچنين نمايندگانی از اتحاديه‌هاي مرتبط نيز در اين گروه حضور دارند.  معاون وزير کشاورزی در زمينه ايمني غذايي  و معاون وزير بهداشت از HHS  رياست مشترك اين نهاد را به عهده دارند و هر دو ماه يكبار جلسه‌اي را تشكيل مي‌دهند. ضميمه 9 حاوي نمايش تصويري تركيب FORCG است.

دامنه مسؤليت

7-18 هريك از 4 نهاد فدرال نقش اساسي را در مواقع رخداد بيماري برعهده مي‌گيرند. CDC  مسؤليت شناسايي علت مسئله را برعهده دارد. FDA ، FSIS  و EPA در تعيين اينكه آيا محصولي كه نظارت بر آن به عهده آنهاست عامل و منبع بروز و رخداد بيماري است يا خير و توقف گسترش بيماري از طريق اتخاذ اقدامات قانوني برعليه محصولات مشكوك مسؤل هستند.

8-18 در FORCG  يك فرد / يك پُست بعنوان هماهنگ‌كننده در موارد بروز بيماري براي هر اداره يا نهاد در نظر گرفته شده است. اين پُست بعنوان يك پُست اساسي و رسمي تعيين و افراد پشتيبان نيز براي آن در نظر گرفته شده است. در مواردي كه بروز بيماري در چارچوب مسوليتي HHS  قرار دارد، HHS  معاون وزير بهداشت را بعنوان شخص اول مسؤل هماهنگي براي HHS تعيين مي‌نمايد. در موارد بروز بيماري كه در چارچوب مسؤليتي وزارت كشاورزي آمريكا قرار دارد، معاون  وزير در امور ايمني غذايي بعنوان هماهنگ‌كننده در وزارت كشاورزي خواهد بود. EPA  نيز معاون رئيس در امور آب را بعنوان شخص اول مسؤل هماهنگي براي EPA در موارد مرتبط با آب آشاميدني تعيين می گردد.

دامنه كار

9-18 دامنه و شمول كار FORCG به شرح ذيل مي‌باشد.

1- بررسي و ارزيابي عكس‌العمل در برابر موارد بروز بيماري در سطح یک نهاد فدرال.

2- شناسايي بخشهایی كه امكان ارتقاء كارآئي از طريق آنها امكانپذير است و اعلام توصيه‌هاي خاصي به این منظور.

3- ابداع آئين‌نامه‌هاي انجام كار براي تبادل سريع داده‌ها و اطلاعات مربوط به موارد بروز بيماري‌هاي ناشي از مواد غذايي.

4- اجراي بررسي سراسري براي ارائه زيرساختارهاي برنامه‌هاي ايمني غذايي در سطوح ملي و ايالتي .

5- برقراري گردهمايي كاري براي ابداع راهكارهاي توصیه شده برای ايجاد هماهنگي در پاسخ در برابر موارد بروز بيماري در سطح نهادهاي فدرال و ايالتي.

10-18 اين نظام مديريتي جديد متشکل از مجموعه مشتركي از اهداف و سازوكارها ویک سخنگو است كه از جانب حكومت فدرال صحبت مي‌كند. در صورت مشاهده نشانه‌هااز سوی نهادهاي فدرال يا ايالتي در خصوص بروز موارد گسترده بيماري آنها هماهنگ‌كننده را مطلع خواهند نمود، که اتخاذ پاسخ را ميان نهادهاي ايالتي و فدرال هماهنگ ميسازد.

سازوكارهاي پيشگيري و مديريت موارد بروز بيماري‌هاي ناشي از مواد غذايي

11-18 هم FDA  و هم FSIS خدمات پاسخگويي به تلفن را بطور 24 ساعته ارائه مي‌كنند كه در آن يك كارشناس آموزش‌ديده به موارد اورژانسي و بيماري‌هاي جاري پاسخگويي مي‌نمايد. در حقيقت هر نهادي سازوكار خاص خود را به كار گرفته است.

FDA

12-18 دايره عمليات اورژانسی FDA  مسؤليت موارد بروز بيماري‌هاي ناشي از مواد غذايي در مورد تمام محصولات غذايي بجز موارد تحت مسؤليت FSIS  را برعهده دارد. اين دايره همچنين وظيفه هماهنگي سازی با ساير نهادها را نيز برعهده دارد. براي ارتقاء ارتباطات ميان اين نهادها، FDA يك نظام ارسال خودکار نمابر به محض تقاضا  و توزیع نمابر به منظور اطلاع‌رساني با تمامي طرفهاي دخيل مانند نهادهاي فدرال راه‌اندازي كرده است. اين سيستم نوعی  هشداردهي سريع يا به روزرساني در مورد بررسي‌ها و تحقيقات در مورد بيماري‌هاي ناشي از مواد غذايي است. FDA همچنين يك سيستم تلفن كنفرانس ميان 50 ايالت را با هدف به روز نگه داشتن تمامي ايالتها در خصوص مواد مهم و مهم بيماري‌ها از بيماري‌هاي ناشي از مواد غذايي راه‌اندازي كرده است.

CDC

13-18 CDC خدمات مشاوره‌اي اورژانش 24 ساعته را براي موارد اورژانسی درمانگاهي بيماري‌هاي ناشي از مواد غذايي ارائه مي‌كند. همچنين كارشناسان خدمات اطلاعات  همه گیری ها را در  15-20  ايالت آمريكا با هدف حمايت و پشتيباني از مراقبت و پاسخ اورژانس در سطح ايالتي مستقر نموده است. CDC ارتباطات سريع ميان تمامي همه‌گيرشناسان ايالتي و منطقه‌اي و روساي آزمايشگاه بهداشت عمومي را برقرار نموده است كه اين كار از طريق نامه‌هاي الكترونيكي ، نمابرهاي گروهي و تلفن كنفرانس در موقعيت‌هاي موارد بروز بيماري انجام مي‌گيرد.

FSIS

14-18 FSIS برنامه پاسخ و عكس‌العمل اورژانس را با هدف پيشگيري و كنترل موارد  بروز بيماري‌هاي ناشي از مواد غذايي شامل محصولات گوشتي، مرغ و تخم مرغ را برقرارنموده است. FSIS  پس از برقراری ارتباط با ادارات بهداشت ايالتي پاسخ در برابر موارد بروز بيماري را از طريق CDC WONDFR (اينترنت) هماهنگ مي‌سازد.

انگلستان

مديريت موارد بروز بيماري‌هاي ناشي از مواد غذايي

15-18 مسؤليت مديريت موارد بروز بيماري ناشي از مواد غذايي بطور مشترك به ادارات محلي و ادارات بهداشت محلي سپرده شده است. روساي اين دو نهاد در برابر تيم‌هاي به كار گرفته شده توسط خود و تمامي اعمال مشترك انجام شده براي كنترل بيماري‌هاي مسري پاسخگو هستند. نظرات كارشناسي پزشكي در صورت نياز توسط مشاور اداره بهداشت در زمینه كنترل بيماري‌هاي مسري ارائه خواهد شد. مسؤليت مشاور در كنترل بيماري‌هاي مسري ارائه خدمات مراقبت، پيشگيري و كنترل بيماري‌هاي مسري براي مراجع بهداشتي است. كاركناني كه قسمت اعظم كار بررسي يك مورد بيماري ناشي از مواد غذايي را انجام مي‌دهند معمولاً EHO هستند.

16-18 وزير بهداشت از نظر قانوني موظف به حفاظت از بهداشت جامعه است. با اين حال، فقط در موارد بسيار استثنايي DH  بطور مستقيم در مديريت موارد بروز بيماري بصورت محلي دخالت مي‌كند اگرچه شايد لازم باشد براي ارایه توصیه به وزراء و مقامات ارشد در موارد بروز بیماری همواره در دسترس باشد. اين نقش معمولاً يك نقش هماهنگ‌كنندگي است تا اطمينان حاصل شود كه موارد در سطح کشوری يا بين‌المللي بخوبي مورد مقابله و كنترل قرار مي‌گيرند. كارشناسان پزشكي و EHO هاي مشغول به كار در دولت مركزي نيز مي‌توانند توصیه‌هاي كارشناسي را بر اساس تجربه خود و تجربه سايرين نيز ارایه نمايند.

گروه كنترل موارد شیوع بيماري  (OCG)

17-18 گروه كنترل موارد شیوع بيماري  (OCG) را مي‌توان در موارد ذيل تشكيل داد:

1- بيماري خطر بهداشتي آني را برای جمعيت محلي به همراه دارد.

2- تعداد موارد بيماري بالا است.

3- موارد غيرقابل انتظار در بيش از منطقه مربوط به اداره محلي يا ناحيه مربوط به اداره بهداشت ديده می شود.

4- بيماري غيرمعمول باشد.

18-18 با اين حال، ويژگي مورد شیوع بيماري كه تشكيل گروه كنترل موارد بروز بيماري را مي‌طلبد بسته به گسترش جغرافيايي عفونت، میزان جدي بودن عفونت و موقعيت‌هاي محلی متفاوت خواهد بود. عضويت در اين گروه نيز بسته شرايط متفاوت خواهد بود امّا بايستي بطور طبيعي CCDC  ،رئیس EHO   و مشاور ميكروب‌شناس و ساير كاركنان اداري و دبيرخانه‌اي نيز در آن عضويت دارند.

19-18 در ضميمه 10 راهكارهاي اتخاذشده توسط دولت انگلستان در زمينه ارزيابي موارد بروز بيماري را ملاحظه مي‌نمائيد:

رخداد بحران آنسفالو پاتي اسفنجي شكل گاوان  (BSF)

20-18 BSE  يا بيماري گاو ديوانه براي اولين بار درآذر ماه 1365 در آزمايشگاه مركزي تشخيص داده شد. این بیماری از مصرف پودر گوشت و استخوان توليدشده مطابق با سيستم Carver-Greenfield  ايجاد گرديد. توليد اين نوع پودر گوشت و استخوان با مجوز دولت انگلستان انجام گرديد. همه‌گيري BSE  در اواخر سال 1372 به اوج خود رسيد و 75% از موارد بیماری بين سالهاي 1369 و 1373 بوقوع پيوست. از آن زمان تاكنون، دولت انگلستان اقداماتي را به منظور ريشه‌كني بيماري به مورد اجرا گذاشته است امّا كنترل و محدودسازي بيماري 10 سال به درازا كشيد. اقدامات ريشه‌كني هنوز نيز در حال انجام هستند. در ضميمه 11 خلاصه وقايع مربوط به BSE در انگلستان را در مقاطع مختلف زماني ملاحظه مي‌نمايند.

اقدامات انجام شده توسط دولت انگلستان

21-18 يكي از اقدامات اتخاذ شده توسط دولت انگلستان ممنوعيت مصرف برخي از اقلام خوراك دام از تير 1367 مي‌باشد. اين امر به منظور جلوگيري ورود مواد بالقوه عفونت‌زا در جيره نشخواركنندگان به مورد اجرا گذاشته شده است.

كشتار دام

22-18 ديگر اقدام انجام شده كشتار دامهاي با بيشترين احتمال ابتلا به BSF  است. دولت انگلستان برنامه‌هايي را در مورد كشتار دام به اجرا گذاشته است. براي مثال، برنامه در مورد BSE، برنامه بالای 30 ماهگي، برنامه تضمين گوشت گاو و برنامه حذف انتخابي.

23-18 هيئت دخالتي  (IB)  مسؤليت اجراي اغلب اقدامات اتخاذ شده در ارتباط با موارد اروژانسي BSE را به عهده دارد.

انتقاد در خصوص نحوه اجراي اقدامات مقابله با BSE توسط حكومت انگلستان

24-18 گزارش تنظيم‌شده كميته موقت تفحص پارلمان اروپا در خصوص BSE  انتقادات تندي را در خصوص نحوه اجراي اقدامات دولت انگلستان در برابر بيماري BSE  مطرح ساخت. در گزارش چنين بيان شده بود كه اغلب شواهد حاكي از اين است كه انگلستان بيشترين ميزان مسؤليت را برعهده دارد. حتي معاون وزير و رئيس سازمان دامپزشكي دولت انگلستان نيز پذيرفته‌اند كه در مديريت بحران BSE اشتباهاتي به وقوع پيوسته است.

25-18 در فهرست ذيل تعدادي از اشتباهات به عمل آمده توسط دولت انگلستان كه در گزارش كميته تفحص پارلمان اروپايي اشاره شده آورده شده است:

1- دولت انگلستان و صنايع فرآوري توجه ناكافي به خطرات موجود در فرآوري بقاياي  گوسفند و تبديل آن به پورد استخوان و گوشت مبذول كرده‌اند آنهم زماني كه بيماري اسكريي در جمعيت گوسفندي انگلستان به حالت بومي درآمده بود.

2- اگرچه وزراي انگليسي در خرداد 1366 از وقوع BSE  آگاه بوده‌اند و بر اين نكته نيز واقف بوده‌اند كه دانشمندان نيز نمي‌توانند درست مشخص كنند كه آيا BSE به انسان قابل سرايت است يا خير ولی تصميم گرفتند كه تا تير 1367 يعني زمان ممنوعيت مصرف برخي از اقلام غذايي هيچ كاري انجام ندهند.

3- دولت انگلستان نتوانست ممنوعيت مصرف برخي از اقلام غذايي را بطور كارآمدي در مورد مصرف خوراكي پودر گوشت و استخوان برقرار سازد.

4- نظرات برخي از دانشمندان كه نظرات نگران کننده ‌تري داشتند توسط دولت انگلستان مد نظر قرار داده نشد.

5- دولت انگلستان نتوانست مقررات يا دستورالعمل‌هاي ضروري را به موقع به مورد اجرا گذارد.

26-18 گزارش چنين نتيجه گرفت كه مشكل نه در فقدان اتخاذ اقدامات قانوني مناسب بلكه در ديدگاه حكومت نهفته است كه نتوانست بكارگيري صحيح اين اقدامات را تضمين نمايد و كنترل‌هاي ضروري را انجام نداد.

تغييرات جديد تحت نظارت FSA

 27-18 دولت انگلستان بر اين نكته پافشاري و تأكيد دارد كه بررسي‌هاي محلي بايستي در سطح محلي مديريت شود. بررسي‌ها بايستي همچنان توسط CCDC  ادارت بهداشتي (يا مشاور در زمينه پزشكي بهداشت عمومي در اسكاتلند) و ادارات محلي انجام پذيرد. نقش FSA  عموماً بايستي بجاي اينكه عملياتي باشد حالت حمايتي و پشتيباني داشته باشد بجز در مواردي كه رخدادي مستلزم مديريتی ماوراء سطح محلي باشد يا مقامات مسؤل در سطح محلي نتوانند با موفقيت رخداد را مديريت نمايند. در مواردي كه غذا بعنوان منبع و منشاء يك مورد بروز بيماري شناخته مي‌شود و شدت و وسعت خطر دخالت سازمان‌هاي مركزي را مي‌طلبد FSA مسؤليت مديريت نظام هشداردهي خطرات مواد غذايي و برقراري ارتباط با كارشناسان پزشكي در انگلستان، ولز، اسكاتلند و ايرلند شمالي را به عهده دارد، كساني كه موارد عمده بروز بيماري همچنان به آنها گزارش مي‌شود.

18-18 در موارد اضطراري مربوط به مواد غذايي، FSA انجام موارد ذيل را برعهده دارد:

1- برقراري ارتباط با وزارت‌خانه‌هاي دولتي و نهادهاي اجرايي آنها در سطح ملي و محلي، با دفتر اجرايي اسكاتلند و مجمع ولز و ادارات محلي به منظور كسب اطمينان از يك اعمال یک پاسخ هماهنگ.

2- آماده‌سازي برنامه‌ها براي موارد اورژانس و حوادث شامل آلودگي های مواد غذايي يا زنجيره غذايي با مواد شيميايي سمي يا مواد راديو اكتيو.

3- سازماندهي مانورهاي منظم و شبيه‌سازي موارد اورژانس اصلي و شركت در مانورهاي كاربران اتمي و موارد اورژانس خارجي.

4- تداوم برنامه‌هاي نظارتي حاضر در مورد موضوعات پس از حادثه چرنوويل.

5- انجام تحقيق براي ارتقاء توانايي براي پاسخگويي موثر به موارد اورژانس.

فصل 6- موارد كاربرد براي كشور هنگ كنگ

19- نظام كنترل ايمني غذايي حاضر در هنك كنگ

1-19 در حاضل حاضر، مسؤليتها براي كنترل ايمني غذايي در هنك كنگ ميان چند وزارت‌خانه و دو شوراي شهرداري تقسيم شده است. كه عبارتند از: دفتر بهداشت و رفاه، دفتر خدمات اقتصادي، دفتر برنامه‌ريزي، محيط زيست و زمين، وزارت بهداشت و وزارت كشاورزي و شيلات، شوراي موقت شهر، وزارت خدمات شهری، شوراي موقت منطقه‌اي، وزارت خدمات منطقه‌اي و وزارت حفاظت از محيط زيست.

2-19 وزارت بهداشت هنك كنگ پيشرو در امر بهداشت عمومي مي‌باشد. اين وزارتخانه مسؤليت اطمينان از استاندارد بالاي مواد غذايي و بهداشت محيط را برعهده دارد. همچنين نظارت بر ايمني مواد غذايي وارداتي يا توليد داخل نیز به عهده اوست كه بطور مستقيم به دفتر بهداشت و رفاه گزارش مي‌گردد.

3-19 وزارت كشاورزي و شيلات نيز وزارت خانه پيشرو در زمينه توليد و بازاريابي توليدات كشاورزي و شيلات، اجراي مقررات در مزارع، در مورد آفت‌كش‌ها و كنترل دام‌ها و پاركهاي كشور است و بطور مستقيم به دفتر خدمات اقتصادي در خصوص خدمات مرتبط با كشاورزي و شيلات گزارش مي‌دهد.

4-19 وزارت حفاظت از محيط زيست مسؤليت اجراي قوانين حفاظت از محيط زيست، اجراي برنامه‌هاي دفع آب و فاضلاب، برنامه‌ريزي براي مقابله با آلودگي و ارائه خدمات تصفيه و دفع فاضلاب را به عهده دارد و بطور مستقيم به دفتر برنامه‌ريزي، محيط زيست و زمين گزارش مي‌دهد.

5-19 وزارت خدمات شهري و وزارت خدمات منطقه‌اي، وزارت‌خانه‌هاي اجرايي دو شوراي شهرداري هستند. آنها مسؤليت بهداشت، پاكيزه‌سازي، صدور مجوز براي مكان‌هاي مربوط به مواد غذايي، كنترل دستفروشي، بازارها و كشتارگاهها را در ميان ساير وظايف به عهده دارد. اگرچه اين دو وزارت‌خانه، وزارت‌خانه‌هاي دولتي هستند امّا مسؤليتي در قابل وزارت‌خانه‌هاي سياست‌گذار در هيئت دولت ندارند.

6-19 اختيار قانون‌گذاري جنبي در مورد ايمني غذايي بطور مشترك توسط وزارت بهداشت و دو شوراي شهرداري انجام مي‌شود. دو شوراي شهرداري نيز مي‌توانند آئين‌نامه‌هاي جاری و حاكم بر مناطق مربوط به خود را تدوين كنند.

21- نحوه برخورد با مشكلات در آمريكا و انگلستان

21- در بندهاي آتي نظام‌هاي كنترل ايمني غذايي در آمريكا و انگلستان و ميزان كارآئي اين دو نظام در برخورد با مشكلات فوق‌الذكر مورد بحث قرار مي‌گيرد.

مشكل – هماهنگي

يك نهاد واحد

2-21 يافته‌ها در انگلستان و آمريكا نشان مي‌دهد كه هر دو دولت رهيافت يكسانی را در مقابله با اين مشكل در پيش گرفته‌اند یعنی واگذاي مسؤليت هماهنگي به يك نهاد واحد در آمريكا FORCG  و در انگلستان  .FSA

2-21 در آمريكا در هریک از نهادهای مربوطه فردي  به عنوان هماهنگ‌كننده موارد شیوع بيماري منصوب خواهد كرد. اين مقام بعنوان يك پست سازماني رسمي مصوب شده است. در انگلستان FSA با وزارت‌خانه‌هاي متفاوت در سطح ملي و محلي همكاري مي‌كند تا پاسخ هماهنگي اعمال شود.

وظايف محموله

4-21 وظايف محموله يا دامنه و شمول كار بخوبي تعريف شده‌اند تا از انجام صحيح كار اطمينان حاصل شود. در زير وظايف محوله FORCG  و FSA را ملاحظه مي‌نمايند.

سيستم ارتباطي

5-21- در آمريكا، FDA ، FSIS  و CDC  خدمات تلفني 24 ساعته را براي مشاوره و موارد اورژانسی ارائه مي‌دهند. بخش اورژانس و عمليات بررسي و تحقيقات FDA  وظيفه ايجاد هماهنگي با ساير نهادها را به عهده دارد. CDC همچنين هرساله كارشناسان خدمات اطلاعاتي همه گیری ها را در 20-15 ايالت مستقر مي‌كند تا خدمات مراقبت و پاسخ اورژانس در سطح ايالتی را پشتيباني نمايند.

6-21 به منظور ارتقاء ارتباطات ميان نهادهاي ايالتي، FDA  اقدام به راه‌اندازي يك سيستم دريافت و ارسال نمابر نموده است. اين سيستم‌ها امكان هشداردهي اوليه يا به روز كردن تحقيقات پيرامون بيماري‌هاي ناشي از مواد غذايي را فراهم مي‌آورند. اينترنت و ساير ابزارهاي ارتباطي نيز بطور گسترده‌اي توسط CDC  و FDA به منظور اطمينان از پي‌گيري كارآمد و كنترل موارد بيماري ميان ايالتها و نهادهاي فدرال بكار گرفته مي‌شوند.

7-21 در انگلستان، سيستم‌هاي مختلف براي آشكارسازي مسموميت‌هاي غذايي و اطلاع‌رساني به تمام نهادهاي مرتبط وجود دارد: سيستم هشداردهي خطر مواد غذايي، سيستم اطلاع‌رساني در خصوص مسموميت‌هاي غذايي، سيستم گزارش‌دهي آزمايشگاهي و سيستم شبكه اطلاعات و ارتباطات همه‌گيرشناسي ند. اين سيستم همه اجزاء ضروری براي اطلاع‌رساني به وزارت‌خانه‌هاي متفاوت و اداري محلي و تدوين عمليات مركزي و هماهنگ را دارا مي‌باشد (در صورت نياز).

مشکل- پراكندگي خدمات یا تجزیه کار ها

8-21 مشكل پراكندگي و عدم تجميع خدمات مي‌تواند ناشي از تخصصي شدن بيش از اندازه خدمات و هماهنگي غيرکافی باشد. در حال حاضر، انگلستان با چنين مشكلي روبروست و راه حل اتخاذ شده تشكيل يك نهاد واحد براي گردآوري، تجميع و ايجاد يك ساختار متحد است يعني تشکیل FSA .. با دسته‌بندي نهادهاي مختلف و وزارت‌خانه‌هاي دولتي در زير يك سقف، اميد مي‌رود تا در نظام فعلي متشكل از وزارت‌خانه‌هاي مختلف كه هريك مسؤليتهاي خاص و بسته خود را دارند، ارتقاء حاصل شود. پاسخ سريع و عمليات قاطعانه با اتكاء به هماهنگي ايجاد شده تحت فرماندهي كلي FSA مورد انتظار است.

9-21 با وجود آنكه مشكل پراكندگي کار و عدم تجميع در آمريكا به وسعت مشكل در انگلستان نبود، دولت آمريكا با تشكيل NFSI  سعي كرد تا هماهنگي ميان نهادهاي متفاوت را ارتقاء بخشد. يكي از طرحهاي NFSI  ايجاد FORCG  بود كه از نمايندگان نهادهاي متفاوت و نهادهاي مشورتي تشكيل شده است. FORCG مجمعي از نهادها براي تدوين راهكارهاي پاسخ در برابر موارد بروز بيماري است تا پاسخی هماهنگ در برابر موارد بروز بيماري در چند ايالت ايجاد شود.

مشكل – استانداردهاي اجرايي متفاوت

10-21 آمريكا با اتخاذ يك استاندارد واحد اين مشكل را حل نموده است. اگرچه HACCP  فقط در مورد گوشت، مرغ و محصولات شيلاتي صادق است امّا FDA  اجراي HACCP بعنوان يك استاندارد در كل نظام عرضه مواد غذايي را مد نظر قرار داده است.

علاوه بر اين، اجراي استانداردها توسط دو نهاد صورت مي‌گيرد (FDA  يا FSIS) كه به نوع ماده غذاييبستگی دارد. بنابراين، براي هر نوع ماده غذايي خاص، همواره يك استاندارد مشخص مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

11-21 در انگلستان، ادارات محلي استانداردها اجرايي متفاوتي را بسته به وضعيت و موقعيت محل به مورد اجرا مي‌گذارند. اگر مسؤليتهاي اجرا از ادارات محلي گرفته شود، ممكن است مقاومت‌هايي از جانب آنها صورت گيرد چرا كه اين امر مي‌تواند موجب كاهش بودجه دريافتي آنها از حكومت مركزي شود. بنابراين، مسؤليت‌هاي هماهنگي، نظارت و مميزي فعاليت‌هاي اجراي قانون مواد غذايي در سطح محلي به FSA  واگذار شده است در حاليكه مسؤليت‌هاي اجرا نزد ادارات محلي باقي مانده است. معهذا، FSA   "داراي اختيارات بالعكس " نیز مي‌باشدو مي‌تواند عمليات اجرا و مسؤليتهاي اجرايي مستقيم را در مواردي كه براي ادارات محلي انجام كار غيرمعقولانه است، به عهده گيرد.

مشكل – تعيين محدوده مسؤليت ها

در آمريكا مسؤليتهاي مربوط به كنترل ايمني غذايي براساس نوع مواد غذايي تقسيم شده است و مسؤليتهای مربوط به هريك از مواد غذايي به يك نهاد واحد تفويض شده است. با اين حال، هيچ هم‌پوشاني از لحاظ وظايف وجود ندارد. همچنين مردم نيز مي‌دانند كه در صورت مواجهه با مشكل به كدام نهاد مراجعه كنند.

13-21 در انگلستان بين وظايف MAFF  و وزارت بهداشت و همچنين EHO  و TSO  در مورد ادارات محلي تداخل وظايف وجود دارد. دولت انگلستان اميدوار است با ايجاد FSA  كه محدوده مسؤليت‌ و ارتباطات آن مشخص است، نظام را كارآمدتر كند. مشكلات سازماني جاري و از طريق ادغام نهادهاي متفاوت در MAFF با بخشهاي مرتبط در وزارت بهداشت رفع خواهد شد.

مشاركت مردمي از طريق كميته‌هاي مشورتي

14-21 تقريباً تمامي نهادهاي دولتي آمريكا كه به نحوي در زمينه ايمني غذايي دخيل هستند كميته‌هاي مشورتي خاص خود را دارند. نقش اصلي اين كميته‌ها ارائه خدمات كارشناسي و مستقل به اين نهادهاست. اعضاء كميته عبارتند از كارشناسان، نمايندگان گروههاي مصرف‌كنندگان، افراد مشغول به كار در ارتباط با مواد غذايي و عامه مردم.

15-21 يكي از اجزاء كليدي نظام كنترل ايمني غذايي انگلستان نظام كميته مشورتي است. دولت انگلستان كميته‌هاي مشورتي مختلفي را براي ارائه توصیه به وزرا در موضوعات متفاوت مربوط به غذا تشكیل داده است سازوكار حاكم بر اين امر كسب اطمينان از حفظ منافع گروههاي كشاورزي گروههاي صنايع غذايي و گروههاي مصرف‌كنندگان و بيان آنها در روندهاي سياسي و قانوني است.

آموزش عمومي

16-21 هم FDA  و FSIS مسؤليت دادن  آموزش صنايع و عامه مردم در خصوص روشهاي مربوط به مواد غذايي ايمني را به عهده دارند.

آنها اقدام به سازماندهي برنامه‌هاي آموزش و ترويجي براي صنايع و عامه مردم در خصوص ارتقاء آگاهي مردم در مورد ايمني مواد غذايي و بهداشت محيط نموده‌اند.

17-21 در حال حاضر، آموزش بهداشت در مورد موضوعات مربوط به مواد غذايي توسط MAFF  و وزارت بهداشت انجام مي‌گيرد. امّا پس از تشكيل FSA ، مسؤليت MAFF  و وزارت بهداشت در اين ارتباط را به عهده خواهد گرفت. FSA به چاپ و توزيع جزوات پيرامون ايمني غذايي در صنايع غذايي و براي عامه مردم ادامه خواهد داد. همچنين توصيه‌هاي لازم را به وزارت آموزش و پرورش در انگلستان، ولز، اسكاتلندو ايرلند شمالي در خصوص موارد مرتبط با مواد غذايي در سرفصل دروس مانند پخت و پز، نگهداري و آماده‌سازي ارائه خواهد كرد.

کارهای بهداشتی و اجراي بهداشت محيط

18-21 همانطور كه قبلاً گفته شد، تمامي كارگاهها در آمريكا موظف هستند تا SSOP  را به منظور كسب اطمينان از رعايت صحيح بهداشت در طول كار اجرا نمايند. بخصوص قوانين كاهش عوامل بيماري‌زا و HACCP  مربوط به FSIS از كشتارگاههاي طيور و دام مي‌خواهند تا آئين‌نامه‌هاي استاندارد انجام كار را به مورد اجرا گذارند كه موجب ارتقاء آگاهي افراد مستقر در خط مقدم در مورد بهداشت مواد غذايي هستند. همچنين به آنها يادآوري مي‌كند كه توجه بيشتري را به شرايط بهداشتي هنگام توليد مواد غذايي مبذول دارند.

19-21 در انگلستان، تمامي افراد و شركتهاي مرتبط با مواد غذايي موظف به اتخاذ 5 اصل نخست HACCP  با رعايت دستورالعمل‌ها و مقررات  اتحادیه اروپایی هستند. همچنين براساس مقررات تمامي افرادي كه با مواد غذايي سروكار دارند بايستي دوره بهداشت مواد غذايي را پشت سر گذاشته باشند و صنايع غذايي تشويق مي‌شوند تا بصورت داوطلبانه "راهنماي صنعت براي اتخاذ روشهاي بهينه بهداشتي" را دنبال نمايند.

20-21 كاملاً واضح است كه هم آمريكا و هم انگلستان تأكيد و فشار زيادي در مورد کار های بهداشت و رعايت بهداشت محيط گذاشته‌اند. با وضع قوانین و مقررات، اين پيام به افراد دخيل در اين صنعت نيز مي‌رسد.

نظارت بر محصولات وارداتي

21-21 آمريكا كنترل سخت‌گيرانه بر مواد غذايي وارداتي  علي‌الخصوص در مورد  گوشت و مرغ دارد. FSIS به بررسي قوانين كشور صادركننده و نظام ايمني غذايي آن مي‌پردازد و فقط در صورت هم‌خواني با استانداردهاي آمريكا، كشور صادركننده مجاز به صادرات فرآورده‌هاي گوشت و مرغ به آمريكا خواهد بود.

22-21 انگلستان نيز كنترل شديدي بر مواد غذايي وارداتي اعمال مي‌كند. براي مثال، كشورهاي صادركننده مواد غذايي با منشاء دامي به انگلستان بايستي استانداردهاي ايمني غذايي مشابه اتحاديه اروپايي را رعايت كنند. تمامي مواد غذايي وارداتي بايستي داراي گواهي بهداشتي باشند و هنگام ورود مورد بازرسي‌ها و نظارت‌هاي دامپزشكي قرار ‌گيرند.

23-21 هم آمريكا و هم انگلستان استانداردهاي مشابهي را در مورد مواد غذايي توليد داخل و وارداتي اعمال مي‌كنند.

ارزيابي موارد شیوع بيماري‌هاي ناشي از مواد غذايي

24-21 ارزيابي بيماري‌هاي ناشي از مواد غذايي در انگلستان بسيار نظام ‌مند است. در انگلستان رویکرد گام به گام براي ارزيابي وخامت يك مورد شیوع بيماري ناشي از مواد غذايي بكار گرفته مي‌شود و اقدامات كنترلي مناسبي نيز اتخاذ مي‌گردد. OCG همچنين همكاري نزديك ميان بخشهاي مختلف را نشان مي‌دهد كه در آن‌ها مسؤليت‌هاي مراقبت، پيشگيري و كنترل بيماري‌هاي مسري بايستي بطور مشترك توسط هر دو اين ادارات انجام پذيرد.

25-21 در مورد ارزيابي موارد بروز بيماري ناشي از مواد غذايي، RLS  منتظر دريافت اطلاعات از سوي FDA مي‌باشد.