اکثر موارد ارجاع گونه‌های حیات وحش به دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، به عمل جراحی ناموفق انجامیده‌اند/ زنده ماندن پلنگ برایشان گران تمام می‌شود!

حکیم مهر- «آرزو»، نام پلنگی است که قرار است یکی از آرزوهای دامپزشکی ایران را برآورده کند. ماده پلنگ آسیب‌دیده‌ای که توسط اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان گیلان در حاشیه روستای سجیدان زنده‌گیری و پس از انتقال به تهران مورد سی‌تی‌اسکن قرار گرفت، تصور نمی‌کرد این‌چنین درگیر ماجراهای گوناگون شود.

پلنگ رودسر، در بدو ورود به تهران به دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران انتقال یافت و مورد سی‌تی‌اسکن قرار گرفت و ساعتی بعد، دکتر ایمان معماریان دامپزشک مرکز بازپروری حیات‌وحش پردیسان طی گزارشی ضایعه نخاعی پلنگ رودسر را با توجه به سی‌تی‌اسکن و معاینات انجام شده در دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، برگشت‌ناپذیر اعلام کرده و یوتانایز و برداشت تخمدان‌ها و نمونه‌های بیولوژیکی حیوان را برای تحقیقات آینده توصیه کرد.

این در حالی است که صبح روز سه‌شنبه 19 بهمن، «دکتر حمیدرضا فتاحیان» متخصص جراحی دامپزشکی و عضو هیئت‌علمی دانشکده علوم تخصصی دامپزشکی واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی پس از بازدید از پلنگ رودسر در مرکز بازپروری حیات‌وحش پردیسان، طی نامه‌ای به مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت شکار و صید سازمان حفاظت محیط‌زیست با تأکید بر لزوم حفاظت ازاین‌گونه باارزش اقلیم ایران، خواستار برعهده گرفتن درمان پلنگ رودسر و در صورت لزوم، انتقال این گربه‌سان به مراکز علمی خارج از کشور به‌منظور ادامه یا تکمیل درمان شد .

انجام عمل موفقیت‌آمیز ستون فقرات «آرزو»، پلنگ رودسر طی 2 روز گذشته، علاوه بر واکنش‌های مثبت علاقه‌مندان حیات‌وحش، انتقاداتی را به همراه داشت. این انتقادات که طی نوشته‌ای در فضای مجازی منتشر شد، حکایت از نارضایتی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران نسبت به عمل جراحی انجام شده روی ستون مهره‌های پلنگ رودسر داشت. این نارضایتی‌ها آن‌قدر شدید است که دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران در اقدامی کم‌سابقه اعلام کرده تصمیم دارد طی روزهای آینده نشستی خبری در انتقاد نسبت به انجام این عمل جراحی برگزار کند.

این ماجراها باعث شد تا حکیم مهر مصاحبه مفصلی را در خصوص جزئیات این اتفاقات با «دکتر حمیدرضا فتاحیان» انجام دهد که در ادامه می‌خوانید:

حکیم مهر: آقای دکتر، ماجرا از چه قرار است؟

ماجرا از این قرار است که همکاران حیات‌وحش استان گیلان، پلنگی را از رودسر پیدا و آن را به حفاظت محیط‌زیست پارک پردیسان تحویل می‌دهند. آنجا یکی از دامپزشکانی که مسئول درمان بوده، این مورد را به دانشگاه تهران منتقل و در آنجا از آن سی تی اسکن می‌گیرند. در اسکن گزارش می‌کنند که این مورد، به دلیل قطع نخاع، صد درصد کاندید یوتانایز است.

حکیم مهر: شما از چه زمانی وارد ماجرا شدید؟

خانم دکتر صانعی از سازمان حفاظت از محیط‌زیست که فکر می‌کنم مسئول حفظ ژنوم پلنگ در ایران هستند، در بیمارستان حیوانات خانگی فتاحیان به ملاقات بنده آمدند. شرح‌حال پلنگ بیمار را مبنی بر اینکه حدود 20 روز پیش در یک تله گراز گیر افتاده و دچار فلجی پاها شده و به حیات‌وحش تهران منتقل‌شده است را به من دادند. بنده به‌اتفاق دکتر محیط پور به سازمان حفاظت از محیط‌زیست مراجعه کردیم و در آنجا قبل از صحبت با مسئولین، مورد را دیدیم. بنده بر اساس تصویر سی تی اسکن، راهکارهایی را که به ذهنم می‌رسید، به مسئولین گفتم. حرف من این بود که یوتانایز که همیشه وجود دارد و می‌توان آن را انجام داد. تصویر سی تی اسکن با گزارشی که به دست من رسیده همخوانی ندارد و گزارش، شرایط را به شکل دیگر نشان می‌دهد. کما اینکه تصویر سی تی اسکن گویای فشار زیاد روی نخاع نبود. پیشنهاد بنده این بود که یک رادیوگراف ساده گرفته شود تا وضعیت جابه‌جایی مهره مشخص و اگر مهره زیاد جابه‌جا نشده بود و ستون مهره در وضعیتی بود که امکان جراحی داشته باشد، بنده این جراحی را انجام دهم و کاری هم به صحبت‌های سایر دوستان ندارم.

خانم دکتر صانعی حرف بنده را پذیرفتند و به مدیرکل حفاظت و شکار صید، آقای دکتر تیموری شکل و محتوای کار را ارائه دادیم و آن‌ها قبول کردند که جراحی را انجام دهیم. مورد که قرار بود به توصیه دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران یوتانایز شود، به مرکز خصوصی و بیمارستان حیوانات خانگی فتاحیان منتقل شد.

حکیم مهر: این اتفاق دقیقاً چه زمانی افتاد؟

بعدازظهر روز چهارشنبه هفته گذشته. همکاران حیات‌وحش پلنگ را بی‌هوش کردند و ما بلافاصله رگ و خون گرفتیم. آزمایش‌های بیوشیمیایی و هماتولوژی را انجام دادیم. یک رادیوگراف ساده از کمر گرفتیم و سونوگرافی کردیم. وجود مایع آزاد در حفره شکم را با رادیوگراف ندیدیم و فقط یک جابه‌جایی نه آن‌چنان شدید در بین مهره 4 و 5 مشاهده کردیم که این می‌توانست فضایی را که در سی تی اسکن دیده بودیم، تائید کند. این دو را با هم منطبق کردیم. حال عمومی حیوان نیز خوب بود. لذا آن را به سمت جراحی بردیم و ستون و مهره را از جایی که لق شده بود، یعنی مهره جلویی و مهره پشتی را با 2 پلیت و پیچ تثبیت کردیم.

حکیم مهر: لطفاً فرایند جراحی را با جزئیات دقیق و تخصصی تشریح کنید.

مورد بعد از اینکه بی‌هوش شد، به دستگاه بیهوشی متصل و به حالت شکمی خوابانده شد. ناحیه کمر کاملاً برای جراحی آماده‌سازی شد. یک برش جانبی روی محل آسیب زدیم. بعد از برش عضلات را جدا کردیم و به محل شکستگی رسیدیم. سپس تیغه پشتی نخاع را بررسی کردیم که در گزارش دانشگاه تهران یک «یک فرکچر دفرس» گزارش شده بود که در سی تی اسکن هم مشاهده شد اما شکستگی در لامینا ندیدیم. شاید زمان آن را جبران کرده و جوش خورده بود یا شاید شکستگی در کورتکس خارجی اتفاق نیفتاده بود و فقط در داخلی بوده است که این خیلی بعید است.

سپس عضلات اطراف ستون مهره را باز کردیم و به 2 مهره «L4  و L5 » رسیدیم و دیدیم در خود مهره شکستگی نداریم. در واقع در جسم مهره که یکی از ساختارهای تثبیت مهره است و دیسک بین مهره‌ای، شکستگی نداشتیم و فقط یک جابه‌جایی خفیف تا متوسط در بین مهره «L4  و L5 » اتفاق افتاده بود. در واقع این 2 مهره نسبت به هم عدم پایداری داشتند.

در 2 طرف با 12 پیچ ستون مهره در 2 قسمت چپ و راست فیکس شد. بعد عضلات و پوست را دوختیم. فقط آنچه که ما را محدود می‌کرد، زخمی بود که در پهلوی راست و در مجاورت ستون مهره وجود داشت. این زخم در گزارش رادیولوژی دانشگاه تهران «اوپن فرکچر» اطلاق شده بود که به‌هیچ‌وجه به این شکل نبود و تنها یک زخم پوست بوده است.

برای این زخم هم در انتها بعد از اینکه مسیر را باز کردیم، درن گذاشتیم و جالب بود که گربه‌های خانگی این مسئله را تحمل نمی‌کنند، اما این پلنگ روز چهارم است که روی بدن خود، درن را دارد و زه کشی می‌شود. سپس بیمار از دستگاه جدا شد. همه تمرینات ضد درد را انجام دادیم. در حین جراحی یک ترکیب برای حفظ نخاع از فشارهای ثانویه که ممکن است ایجاد شود، تجویز کردیم که این دارو بیشتر از فشارهای ثانویه جلوگیری می‌کند.

حکیم مهر: در ادامه چه اتفاقی افتاد؟

این تمهیدات را انجام دادیم و ضد دردها را استفاده کردیم. سپس بیمار از دستگاه جدا شد و به اتاق تصویربرداری انتقال پیدا کرد. در حین جراحی برای بالا بردن دقت در محل قرار دادن پلیت و پیچ‌ها در اتاق جراحی از پلوروسکوپ استفاده کردیم. پلوروسکوپ دقیقه دایرکشن و مسیر اصلی تثبیت ستون مهره و محل ورود پیچ‌ها را به ما نشان می‌دهد و در تصاویری هم که داریم، یک ریداکشن آناتومیکال و استاندارد انجام شد. سپس آنژیو برداشته شد و پلنگ را داخل باکس انتقالی خود قرار دادند و به پردیسان منتقل کردند.

حکیم مهر: شرایط عمومی حیوان بعد از جراحی چطور بود؟

آن شب از بیمارستان ما دکتر شریفی و دکتر رجایی برای حضور بر بالین پلنگ اعزام شدند. ساعت 7 و نیم صبح پلنگ توانست ادرار کند که این نشان دهنده این بود که عصب کاملاً قطع نیست و ادرار را با حجم زیاد تخلیه می‌کند، بدون اینکه به آن استرس وارد شود که بخواهد به صورت تحریکی ادرار کند. نکته دوم اینکه از روز بعد، غذا هم می‌خورد و دفع مدفوع هم داشت. دیروز هم حوالی ظهر که او را معاینه کردم، با نوک سوزن که کف پای او را در باکس لمس کردم، پای خود را عقب کشید و دم خود را تکان داد که این می‌تواند نوید خوبی در پای راستش باشد. مهم‌تر اینکه روی زخم پای راست خود را هم با زبان می‌لیسد. این واضح است که اگر حیوان فلجی داشته باشد، ادراکی از پای خود نخواهد داشت. لذا این نیز نشانه خوبی است.

حکیم مهر: پس نخاع حیوان قطع نشده است؟

عدم جابه‌جایی خیلی وسیع در ستون مهره‌ها مؤید این است که نخاع به‌احتمال زیاد اگر هم تحت فشار بوده، دچار پارگی کامل نشده است. تصویربرداری رادیوگراف و سیتی اسکن به ما نمی‌گوید که نخاع به شدت تحت فشار بوده است مگر اینکه اتفاقات بعدی برای او افتاده باشد که من بعید می‌دانم چراکه زخم او زخم تله بوده و ناشی از گلوله نبوده است.

حکیم مهر: آقای دکتر، به هر حال شما وظیفه‌ای برای انجام این جراحی نداشتید. چه انگیزه‌ای باعث شد دست به این کار بزنید؟

بنده به‌طور روتین در بیمارستان تثبیت ستون مهره و شکستگی‌های ستون مهره را برای سگ و گربه که بیماران ما هستند، انجام می‌دهم. در مورد پلنگ، این شکستگی ستون مهره به خاطر اهمیت گونه، تفاوت داشت، کما این‌که می‌توانست برای یک گربه خانگی یا سگ هم اتفاق بیفتد.

فراهم کردن شرایط MRI  برای پلنگی که از حیات‌وحش به مراکز پزشکی می‌آید، کار سختی است. این وظیفه بنده بود که اگر قطع کامل نخاع صورت نگرفته بود یا مستندات MRI  را در اختیار نداشتیم، این شرایط را فراهم کنم.

این انگیزه که یک ستون مهره را می‌توانم تثبیت کنم و تثبیت اجازه دهد که حیوان پالس‌های عصبی داشته باشد و این پالس اجازه دهد که حیوان روی پاهای خود بایستد، نهایت چیزی بود که مرا تحریک می‌کرد برای انجام این کار. کما اینکه پلنگ ماده است و می‌تواند این ژنوم را به تکثیر بگذارد. من سوگند خوردم که کیس هایی که شرایط مناسبی دارند، تا حد ممکن جراحی نکنم و اگر راهی پیش از یوتانایز داشتم، آن را اجرا کنم. موردی که جراحی شده حتماً این شرایط را دارد که حتی اگر نخاع او قطع کامل شده باشد، باز هم یوتونایز شود.

حکیم مهر: چرا در خصوص این عمل، از برخی نواحی، موضع‌گیری‌هایی صورت گرفته است؟

از ابتدا می‌شد حدس زد که موضع‌گیری‌های زیادی علیه این جراحی صورت خواهد گرفت. من قبلاً به دکتر تیموری در سازمان حفاظت از محیط‌زیست هم گفتم که بدون هیچ حاشیه‌ای قصد انجام این کار را دارم چراکه تنها به دنبال کمک کردن هستم. حال اگر برداشت دیگری می‌شود، مشکل از دیگران است...

حکیم مهر: یکی از انتقادات این بود که پلنگ، سگ یا گربه نیست که مانند آن‌ها درمان شود. چه پاسخی دارید؟

تصویربرداری چه در رادیوگرافی که خود بنده تهیه کردم و چه در سی تی اسکنی که گزارش آن را به من دادند، این شانس را به حیوان داد که مثل سگ یا گربه درمان شود. با این تفاوت که مراقبت‌های بعد از عمل مثل پت نبوده و متفاوت است.

حکیم مهر: آیا این ادعا درست است که جراحی کمی با تعجیل صورت گرفت؟

خیر. تلاش اولیه ما بدون هیچ‌گونه تعجیل بود. چون من نامه‌ها را به سازمان حفاظت از محیط‌زیست دادم و همه‌چیز مورد تائید قرار گرفت و برنامه‌ریزی شد، هیچ‌گونه تعجیلی نبود به‌جز احساس وظیفه من مبنی بر اینکه این مورد بتواند سلامت خود را پیدا کند و در طبیعت ایران و اقلیم ایران زندگی کند.

حکیم مهر: آقای دکتر آیا از پایگاه خبری حکیم مهر، شناختی دارید؟

بله. سال‌هاست که حکیم مهر را می‌شناسم و می‌خوانم و اخبار آن را در کانال تلگرام دنبال می‌کنم.

حکیم مهر: نظری در خصوص فعالیت این سایت خبری دارید؟

سعی می‌کنم همواره نظرات خودم را در سایت ارائه کنم. الآن هم که به سازمان نظام دامپزشکی برای تدریس و کلاس می‌روم، به این فکر می‌کنم که اگر حکیم مهر یک مقدار جدی‌تر، به این نوع مسائل بپردازد و ذهن مردم کشور را نسبت به پت و حیات‌وحش روشن‌تر کند، شاید بتواند کمک بهتری به حرفه دامپزشکی و فارغ‌التحصیلانی کند که چه در دوره عمومی و چه تخصصی جویای کار هستند. این پتانسیل وجود دارد که نه الزاماً بخش دولتی، بلکه بخش خصوصی، افرادی را که قصد خدمت دارند و دنبال کار هستند، پوشش دهد. تبلیغات می‌تواند نقش زیادی در روشن کردن ذهن دوستان داشته باشد. دانشکده‌های دامپزشکی خیلی رسالت این را ندارند که در جامعه اعلام کنند که خدمات تخصصی را ارائه می‌دهند، این را باید حکیم مهر انجام دهد.

واکنش نسبت به هجمه‌های انتقادی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران

گفتنی است دکتر فتاحیان مصاحبه ای را نیز با خبرگزاری تسنیم انجام داده اند که متن کامل آن در ادامه می آید:

چه شد که عمل جراحی پلنگ رودسر را برعهده گرفتید؟

فتاحیان: از دفتر مدیریت و حفاظت شکار و صید سازمان حفاظت محیط زیست با بیمارستان تماس گرفتند و وضعیت پلنگ را شرح دادند. گزارش سی‌تی‌اسکن را هم دادند. به همراه تیم معالج، برنامه مورد نظرمان را برای عمل جراحی پلنگ به مسئولان این دفتر ارائه دادیم که پذیرفتند و مسئولیت عمل جراحی را به تیم بیمارستان سپردند .

به زبان ساده، با پلنگ رودسر چه کردید؟

فتاحیان: بعد از ظهر چهارشنبه، سازمان حفاظت محیط زیست مقدمات انتقال حیوان را از پارک پردیسان به بیمارستان فراهم کرد که حیوان پس از انجام مرحله بیهوشی، به بخش تصویربرداری ارجاع داده شد و تحت پرتونگاری جانبی ستون فقرات، قفسه صدری و نمای پشتی جانبی مهره‌ها قرار گرفت. پس از آن از بیمار خون گیری و نمونه‌ها به منظور بررسی‌های هماتولوژی و بیوشیمیایی به آزمایشگاه تشخیص طبی بیمارستان ارسال شد. اولترا سونوگرافی شکم برای بررسی وضعیت اندام‌های داخلی، به‌ویژه مثانه، انجام شد و پس از تشخیص جا‌به‌جایی مهره‌های چهار و پنج کمری، حیوان تحت عمل جراحی قرار گرفت. در این عمل جراحی، مهره‌های آسیب‌دیده را با پلیت استخوانی  DCP و پیج‌های کورتیکال سلف‌تپ، تثبیت کردیم تا لق نباشد. در واقع با برداشتن فشار از روی نخاع، از وارد شدن آسیب به آن جلوگیری کردیم .

چه آینده‌ای در انتظار پلنگ رودسر است؟

فتاحیان: اینکه حیوان خواهد توانست روی پا بایستند یا نه بستگی به آسیب وارد شده به نخاع دارد. و تنها راهی که برای تعیین وضعیت نخاع وجود دارد  MRI است. مرکزی را که از امکان انجام  MRI روی حیات وحش برخوردار باشد، سراغ ندارم. به علاوه، در آن برهه حساس زمانی که هر ساعت آن برای جلوگیری از آسیب به نخاع، ارزشمند بود دو حالت بیشتر وجود نداشت: یا نخاع این حیوان سالم بود که با عمل جراحی مورد نظر ما و برداشتن فشار از روی نخاع، مشکل قابل رفع بود و حیوان پس از عمل می‌توانست توان حرکت پاهای خود را به دست آورد. یا آنطور که دوستان نظر داده بودند پلنگ دچار ضایعه نخاعی برگشت‌ناپذیری شده بود و یوتانایز تنها گزینه پیش رو بود که انجام عمل جراحی، خللی در اجرای این توصیه دوستان ایجاد نمی‌کرد! امکان از بین بردن حیوان همواره وجود داشته و دارد! به همین دلیل تصمیم گرفتیم بدون از دست دادن زمان و با توجه به نتیجه سی‌تی‌اسکن انجام شده که بر خلاف تشخیص آقایان ردپایی از فشار جدی به نخاع در آن دیده نمی‌شد، گزینه اول را انتخاب کرده و با برداشتن فشار از روی نخاع، فرصت بازگشت اندام تحتانی حیوان به حالت اولیه را در اختیارش بگذاریم. حالا عمل انجام شده و فشار از روی نخاع برداشته شده اما با توجه به اینکه بیماری، یک حیوان وحشی است، امکان سنجیدن آستانه درد عمیق یا  Deep pain وجود ندارد. بنابراین فقط باید صبر کنیم و به نخاع زمان بدهیم تا همه چیز مشخص شود. این را هم بگویم که اگر ضعف عضلانی ناشی از  LMN: Lower Motor Neuron باشد، روند احیا نیازمند زمان بیشتری خواهد بود اما اگر ضعف عضلانی ناشی از  UMN: Upper Motor Neuron باشد روند بهبود نیازمند زمان کمتری خواهد بود که علائم بیمار، حکایت از گزینه دوم داشت و این گمان صبح روز گذشته قوت بیشتری هم گرفت. چرا که با تحریک پای حیوان توسط سوزن، لرزش پای حیوان مشاهده شد که این نشانه خوبی است و جای امیدواری باقی می‌گذارد. باید همه‌چیز را به حیوان و مقاومتش بسپاریم تا خودش را احیاء کند. در نهایت اینطور جمع‌بندی می‌کنم که پس از این عمل جراحی یا نخاع پلنگ به حالت اولیه بازمی‌گردد و حیوان توان حرکت را به‌دست می‌آورد یا مشخص می‌شود که نخاع آسیب دیده. در صورتی که آسیب برگشت ناپذیر تشخیص داده شود یوتانایز تنها گزینه خواهد بود اما در صورتی که این آسیب برگشت پذیر باشد تکمیل درمان با فیزیوتراپی در داخل یا خارج از کشور ادامه خواهد یافت .

طی دو روز گذشته نقدنامه‌ای در فضای مجازی منتشر شده که حکایت از انتقادات هیئت علمی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران نسبت به عمل جراحی پلنگ دارد و خبر از برگزاری قریب‌الوقوع نشستی خبری در انتقاد نسبت به عمل جراحی پلنگ رودسر در این دانشکده می‌دهد. درباره این انتقادات چه می‌گویید؟

فتاحیان: علت واضح است. تا به حال اکثر موارد ارجاع گونه‌های حیات وحش به دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، به عمل جراحی ناموفق و متأسفانه بعضاً به عدم بازگشت حیوان از ریکاوری انجامیده‌اند. اگر این پلنگ هنگام عمل از بین می‌رفت فقط می‌گفتند ما که گفتیم عمل جراحی بی‌فایده است و باید یوتانایز‌ شود. اما حالا حیوان زنده مانده و عمل را با موفقیت پشت سر گذاشته. این برایشان گران تمام می‌شود. اینکه برای نخستین بار مسئولان محیط زیست پس از شنیدن نظر آنها، نظر یک جراح دیگر را هم شنیدند و انتخاب کردند را نمی‌توانند بپذیرند. کمک به حیوانات نباید فضایی برای مناقشه باشد. نشست خبری می‌خواهند ترتیب دهند و جراحی را نقد کنند. خب نقد کنند. تلاش کنند خودشان را اثبات کنند. اما اگر حیات وحش برایشان اهمیت داشت، به جای تلاش برای اثبات خودشان می‌آمدند نظرات تیم بیمارستان را می‌شنیدند و نظراتشان را با ما در میان می‌گذاشتند تا ببینیم چه کار دیگری می‌توانیم برای حیوان انجام بدهیم. این حجم از انتقاد آن هم درست پس از به هوش آمدن پلنگ منطقی نیست. بیماری که توصیه کرده بودند باید یوتانایز شود هنوز هم قابلیت یوتانایز شدن را دارد. اگر واقعا باید باور کنم که نگران هستند عمل جراحی درد بیشتری را به حیوان تحمیل کرده باشد باید بگویم حیوان به خوبی غذا می‌خورد و کاملا آرام است و نشانه‌ای از درد در رفتارش مشاهده نمی‌شود. با این عمل جراحی، تنها زخم‌ها را مدیریت کردیم و ستون مهره‌ها را که جابه‌جا شده بود تثبیت کردیم. آنها هم دو گزینه جراحی و یوتانایز ارائه کرده بودند که اولویتشان، یوتانایز بود. مسئولان محیط زیست نظر آنها را شنیدند و از ما هم نظر خواستند و تصمیم گرفتند این بار به جای یک دانشگاه دولتی یک بیمارستان خصوصی را انتخاب کنند. این تصمیم سازمان حفاظت محیط زیست بود. این اتهام که تیم جراحی بیمارستان با این پلنگ "برخورد تبلیغاتی" داشته‌اند نه تنها بی معناست بلکه از سوی هیئت علمی دانشگاه چندان پسندیده نیست. ضمنا این پلنگ در یک مطب خصوصی جراحی نشده. این پلنگ در مهجزترین بیمارستان دامپزشکی کشور مورد عمل جراحی قرارگرفته. این "مهجزترین" فقط یک ادعا نیست، بلکه قابل اثبات است و پیش از این اثبات شده‌است. این حیوان 4 روز در اختیار کلینیک حیات وحش پردیسان و در نتیجه در اختیار دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران بود اما طی این 4 روز تنها یک سی‌تی‌اسکن از حیوان گرفتند که در این مورد لزومی نداشت و یک رادیوگرافی ساده که حیوان را تنها تحت یک تشعشع قرار می‌دهد مناسب‌تر بود .

یکی از انتقادات این بوده که نسبت به عمل جراحی حیوان تعجیل شده‌ است و فرصتی برای اینکه عمل جراحی را برعهده بگیرند نداشته‌اند. اولا همانطور که گفتم با توجه به شکستگی مهره که نخاع را به شدت تهدید می‌کرد زمان در روند درمان حیوان بسیار ارزشمند بود ثانیا، آقایان طی گزارشی با تاکید بر اینکه با توجه به معاینات و سی‌تی‌اسکن انجام شده در دانشگاه تهران نشان از برگشت‌ناپذیر بودن ضایعه نخاعی دارد، یوتانایز حیوان را "قویا" توصیه کرده‌ بودند. اما به محض اینکه تیم دیگری مسئولیت عمل جراحی این پلنگ محکوم به مرگ را پذیرفت، آقایان از نظر خودشان هم که به صورت مکتوب منتشر کرده بودند برگشته و خواهان جراحی حیوان شدند. به نظرم در انجام عمل جراحی درمانی روی پلنگ در پنجمین روز ورود به تهران نشانی از تعجیل دیده نمی‌شود. بلکه امضای توصیه اکید بر معدوم‌سازی حیوان آن هم در نخستین روز ورود حیوان به تهران و تنها پس از انجام یک سی‌تی‌اسکن است که حکایت از تعجیلی توجیه‌ناپذیر آن هم برای مرگ دارد. به هر حال اگر آقایان حقیقتا نگران درد کشیدن حیوان هستند، با اینکه پلنگ غذا می‌خورد، آرام است و نشانی از درد بروز نمی‌دهد، دلیلی برای برآشفته شدنشان وجود ندارد. پلنگ همچنان در کلینیک حیات وحش پردیسان برای یوتانایز شدن، آماده است !

در این نقدنامه از شما و تیم معالجتان پرسیده شده "مگر حیوان حیات‌وحش مثل پلنگ، گربه خانگی است که آن را فیزیوتراپی کنند؟"، پاسخ شما چیست؟

فتاحیان: بدون شک پلنگ، گربه خانگی نیست. این را همه می‌دانند. اما متاسفانه گمان می‌کنم تصوری که دوستان از فیزیوتراپی دارند محدود به راه رفتن در آب و حرکت‌هایی مشابه می‌شود. کمی بررسی و تحقیقات علمی نشان می‌دهد که فیزیوتراپی، شامل مدالیته‌هایی مانند اولتراساند، لیزر، فارادی و دیاترمی است که در حالت بیهوشی و برای حیات وحش قابل استفاده است. بنابراین در صورتی که مدتی پس از عمل جراحی تشخیص بدهیم که نخاع آسیب‌ دیده است و در صورتی که این آسیب برگشت پذیر باشد و باز هم در صورتی که امکان این فیزیوتراپی در ایران وجود نداشته باشد سازمان حفاظت محیط زیست می‌تواند طی یک پروژه ملی و پس از رای‌زنی با دولت‌ها و سازمان‌ّهای علاقه‌مند، مقدمات تکمیل درمان این پلنگ را در یکی از کشورهای خارجی فراهم کند و یا بالعکس، کارشناسان خارجی را برای توانبخشی این حیوان به کشور دعوت کند .

در این نقدنامه به نقل از شما نوشته شده از اینجا به بعد دیگر باید چشم امید به خارجی‌ها بست که تازه در صورت تثبیت وضعیت حیوان و در خوشبینانه‌ترین حالت که فاز قطع نخاعی منتفی شده باشد، پلنگ را در خارج از کشور فیزیوتراپی کنند! این اظهارات با گفته‌های کنونی‌تان همخوانی ندارد .

فتاحیان: این جملات اشتباه سهوی یا احتمالاً عمدی خبرنگار است. همانطور که عرض کردم خوشبینانه‌ترین حالت این است که نخاع سالم باشد و حیوان توان راه رفتن را به دست آورد. اما تنها در صورتی که نخاع دچار آسیبی شده باشد و این آسیب، بازگشت‌پذیر تشخیص داده شود و بیمار به دلیل تحیلی عضلانی ناشی از گذشت زمان، نیاز به درمان تکمیلی داشته باشد و باز در صورتی که امکان این درمان در کشور فراهم نباشد می‌توان به منظور حفظ این گونه نایاب و بازپروری آن جهت بازگشت به طبیعت از مراکز توانبخشی در باغ وحشهای پیشرفته و یا مراکز دانشگاهی معتبر و صاحب نام بین‌المللی که در این زمینه تجربه دارند کمک گرفت. تاکید می‌کنم تنها در صورت مشاهده علائم بهبودی و پیشرفت روند احیای عصبی است. آنچه از قول من به عنوان خوشبینانه‌ترین حالت نام برده‌شده در واقع، پس از یوتانایز، بدبینانه‌ترین حالت است !

عنوان کرده‌اید که این عمل جراحی در خاورمیانه نادر است، آیا امکان انجام این عمل در کشورهای پیشرفته‌تر فراهم نبود؟

فتاحیان: جابه‌جا کردن حیوان با ستون مهره‌های جابه‌جا شده امکان‌پذیر نیست و امکان آسیب جدی به نخاع را افزایش می‌دهد. حیوان قبل از فیکس شدن ستون مهره‌ها نباید جابه‌جا شود. همچنان تاکید می‌کنم آنچه برای این حیوان انجام شد در خاورمیانه نادر است و بهترین اقدام با بضاعت موجود به شمار می‌رود .

گفتنی است، ایمان معماریان، دامپزشک مرکز بازپروری حیات وحش پردیسان دوشنبه 18 بهمن در نخستین روز انتقال آرزو به تهران و ساعاتی پس از انجام سی‌تی‌اسکن در دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، طی گزارشی، با اشاره به سی‌تی‌اسکن و معاینات انجام شده در دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، ضایعه نخاعی پلنگ رودسر را برگشت‌ناپذیر دانست و یوتانایز (معدوم‌سازی با تزریق دوز بالای داروی بیهوشی) و نمونه‌برداری از تخمدان و دیگر بافت‌های حیوان به منظور تحقیقات را برای این گربه‌سان توصیه کرده بود .

آخرین مورد ارجاع پلنگ به دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران در اسفند 93 که به مرگ حیوان منجر شد، اعتراضات بسیاری را در میان فعالان محیط زیست به دنبال داشت. با این حال علی‌رغم پیگیری رسانه‌ها تا ماه‌ها بعد از این حادثه نه سازمان حفاظت محیط زیست مقصر از بین رفتن این گونه ارزشمند جانوری را معرفی کرد و نه دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران. این پلنگ که به دلیل تصادف با خودرو در محور شیراز – خرامه دچار شکستگی فک شده و در دانشکده دامپزشکی دانشگاه شیراز مورد عمل جراحی قرار گرفته بود به اصرار دامپزشک مرکز بازپروری حیات وحش پردیسان به منظور انجام عمل جراحی مجدد به تهران منتقل شده و پس از بیهوش شدن توسط دامپزشکان سازمان حفاظت محیط زیست به دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران منتقل شد اما در کمال ناباوری پس از انجام عمل جراحی فک، طی بیهوشی ثانویه به دلیل استفاده ناشیانه از داروی بیهوشی در این دانشکده از بین رفت .

ارسال دستورالعمل توانبخشی پلنگ رودسر از سوی دامپزشک ارشد باغ وحش شیکاگو

دامپزشک ارشد باغ وحش شیکاگو، پس از بررسی پرونده پلنگ رودسر، مراحل درمان تکمیلی ببری با وضعیت مشابه را که در این باغ وحش مورد توانبخشی قرارگرفته بود در اختیار تیم معالج پلنگ رودسر گذاشت.

به گزارش حکیم مهر به نقل از تسنیم، دامپزشک ارشد باغ وحش شیکاگو، پس از بررسی پرونده پلنگ رودسر که چهارشنبه گذشته در پنجمین روز ورود به تهران مورد عمل جراحی ستون مهره‌ها قرار گرفته بود، مراحل درمان تکمیلی ببری با وضعیت مشابه را که در این باغ وحش مورد توانبخشی قرارگرفته بود در اختیار تیم معالج پلنگ رودسر گذاشت.

دکتر حمیدرضا فتاحیان، متخصص جراحی دامپزشکی و عضو هیات علمی دانشکده علوم تخصصی دامپزشکی واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به امتیازات بهره گرفتن از علم و تجربیات متخصصان خارج از کشور می‌گوید: طی مکاتبه‌ بیمارستان با باغ  وحش شیکاگو، نتایج پرتونگاری و گزارش عمل جراحی پلنگ رودسر را برای دامپزشک ارشد این مرکز ارسال کردیم که ایشان در پاسخ، با توجه به اینکه پلنگ به خوبی غذا می‌خورد و قادر است اندام تحتانی خود را تا حدودی حرکت دهد دستورالعلی را به منظور درمان تکمیلی حیوان برای بیمارستان ارسال کردند.

فیزیوتراپی آرزو در ایران امکان‌پذیر است

وی ادامه می‌دهد: این دستورالعمل که پیش از این در باغ وحش شیکاگو به منظور درمان یک ببر مورد استفاده قرار گرفته در ایران قابل اجراست و در صورت لزوم برای تکمیل درمان پلنگ رودسر مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

جراح معالج پلنگ رودسر در توضیح نحوه اجرای این دستورالعمل یادآور می‌شود: این ساده‌ترین روش برای فیزیوتراپی یک گربه‌سان بزرگ است که با توجه به اینکه پلنگ رودسر علائمی از درد نشان نمی‌دهد و به علاوه تا حدودی می‌تواند اندام تحتانی خود را حرکت دهد بهترین گزینه به حساب می‌آید چرا که در این روش به جای داروی بیهوشی، از داروهای آرام‌بخشی که در دستورالعمل هم توصیه شده استفاده می‌شود. بدیهی است در صورت وجود درد شدید، به منظور فیزیوتراپی و درمان جانواران وحشی مدالیته‌های دیگری مانند اولتراساند، فارادی و دیامتری پس از بیهوشی کامل حیوان مورد استفاده قرار خواهد گرفت.