بحران و تعطیلی درمانگاه‌های دامپزشکی در آینده - دکتر رضا ایجاب

بحران و تعطیلی درمانگاه‌های دامپزشکی در آینده

دکتر رضا ایجاب - متخصص دامپزشکی

موج گسترده‌ای در احداث درمانگاه‌های دامپزشکی در گرماگرم روزهای پس از کرونا اتفاق افتاد. افزایش یا کاهش نگهداری حیوانات خانگی خود یک پدیده اجتماعی پیچیده است که نیاز به مباحث جامعه‌شناسی دارد. مواردی چون رکود اقتصادی، تغییر نسل، تغییر نگرش، مدرناسیون، کاهش فرزندآوری، کاهش ازدواج، نرخ امیدواری جامعه و شرایط و اتفاقات اجتماعی در این نوسانات دخیل هستند.

همزمان با شیوع ویروس کرونا و خانه‌نشینی‌های گسترده و طولانی، فارغ از دورهمی‌ها و شلوغی‌هایی که به آن عادت کرده بودیم، موج جدیدی از نگهداری حیوانات خانگی به راه افتاد، به طوری که تعداد کلینیک‌های دام کوچک فعال به فکر توسعه و تجهیز خود افتادند. در آن سال وضعیت دام سنگین (گاو و گوسفند) به علت کنترل بازار و خشکسالی‌های پی در پی به شدت افت کرده بود و خیلی از کلینیسین‌های دام بزرگ از حاشیه شهرها به سمت مرکز توجه‌ها در مرکز شهر آمدند. پرستیژ ظاهری کلینیک‌های دام کوچک که پیج‌های اینستاگرامی آنها نیز نقش بسزایی در معرفی آنها ایفا می‌کند، محرک‌های جذابی برای نسل جدید دامپزشکان تازه فارغ‌التحصیل است که سودای کسب و کاری لوکس و جذاب باعث می‌شد قید بازار کار در دام بزرگ را زده و بصورت پاره‌وقت، نیمه‌وقت، کارآموزی، رایگان و حتی در موارد بسیاری با خرج هزینه‌های هنگفت در صدد آموزش و تجربه در این صنعت بر بیایند. در این حین و بین شرکت‌های اندک فروش تجهیزات دامپزشکی از قبیل دستگاه رادیولوژی دیجیتال، سونو و اتوآنالایزور، دستگاه‌های بی‌کیفیت چینی را با هزینه‌های گزاف در این بازار هیجانی به فروش می‌رساندند و همزمان به اصطلاح برخی اساتید دامپزشکی دکان و بازاری پیدا کردند برای کلاس‌های گران‌قیمت کارگاه‌های آموزشی دام کوچک! دیده شده کارگاه‌های آموزش جراحی ارتوپدی به اصطلاح عملی با بیش از صد کارآموز!

با شروع به کار دولت جدید و تسهیل اشتغال، سرعت صدور مجوزها نیز بیشتر شد و در مراکز استان‌ها چند ده کلینیک و بیمارستان احداث گردید و این موج به حتی شهرهای کوچک نیز سرایت کرد و در هر شهر چند کلینیک دارای تجهیزات برپا شد.

بگذارید سرانگشتی و خلاصه برآوردی کنیم از هزینه یک کلینیک تازه تاسیس یک‌ساله (مبالغ به تومان):

- میانگین اجاره واحد مسکونی ویلایی ۲۰۰ متری نزدیک به معابر اصلی مراکز شهرهای بزرگ و عمدتا مرکز استان‌ها: کرایه ماهانه ۵۰ میلیون و رهن ۵۰۰ میلیون

- دستگاه CR رادیولوژی: ۴۵۰ میلیون (چینی کم‌کیفیت)

- تیوب دستگاه رادیولوژی: ۳۲۰ میلیون (کره‌ای)

- دستگاه اتوآنالیزور (چینی): ۱۸۰ میلیون

- اتوکلاو: ۱۵ میلیون

- دستگاه بیهوشی تنفسی (دست دوم): ۱۵۰ میلیون

- سونوگرافی دامپزشکی دو پروب چینی: ۴۹۰ میلیون (چینی درجه ۱ همراه با کالرداپلر)

- مانیتورینگ: ۴۵ میلیون (چینی متوسط کیفیت)

- چراغ پرتابل سیالستیک جراحی: ۳۰ میلیون (۴ شعله LED)

- میز معاینه، میز بستری و میز جراحی استیل: ۴۵ میلیون (بدون قابلیت جابجایی و جک برقی یا ترازو)

- کولر اسپیلت ۲۵ هزار: ۵۰ میلیون

- سیستم کامپیوتری، مودم اینترنت، تلفن، پرینتر: ۳۵ میلیون

- کمد، کانتر، کابینت: ۳۵ میلیون

- میز و صندلی: ۳۰ میلیون

- دکور، نورپردازی، رنگ‌آمیزی و...: ۱۰۰ میلیون

- وسایل معاینه: ۱۰ میلیون

- میکروچیپ ریدر، موزر دامپزشکی و تست قند خون: ۱۰ میلیون

- وسایل جراحی بافت نرم: ۲۰ میلیون

- وسایل جراحی ارتوپدی: ۵۰ میلیون

- خرید ماهانه واکسن (با فرض میانگین روزی ۵ واکسیناسیون کامل): ماهانه ۴۰ میلیون

- خرید ماهانه دارو، سرنگ، پنبه، تامپون، الکل، بتادین، نیدل، پد زیرانداز، دستکش، دستمال و... به ازای روزانه ۲۵ مراجعه‌کننده سرپایی: ماهانه ۱۰ میلیون

- خرید ماهانه سرم، آنژیوکت، دارو، سرنگ، چسپ، زیر انداز، پنبه، الکل و... سرم‌تراپی به ازای روزانه دو مورد سرم‌تراپی: ماهانه ۱۰ میلیون

- خرید ماهانه داروی بیهوشی، نخ بخیه، تیغ جراحی، شان، گان، تیوب، گاز استریل و... با ازای هفته‌ای سه عدد جراحی: ماهانه ۱۵ میلیون

- حقوق منشی و نظافت‌چی تمام‌وقت به همراه بیمه: ماهانه ۱۴ میلیون

- هزینه‌های آب، برق، تلفن، اینترنت و دفع پسماند بیمارستانی: ماهانه ۵ میلیون

جمعا هزینه یک سال می‌شود: ۴ میلیارد و ۱۷۳ میلیون تومان

بازده اقتصادی یا ROR (Rate of Return) یک بنگاه اقتصادی برابر است با کل درآمد منهای کل هزینه‌ها، منهای هزینه‌های استهلاکی (Wear & Tear)، منهای بهره (Interest) و منهای مالیات.

نرخ استهلاک مالی: از آنجا که بازار دستگاه‌های دست دوم دامپزشکی بازار به شدت محدود و کم‌رونقی است، بعد از یک‌سال استفاده ۵۰ درصد از ارزش خود را از دست می‌دهد و در صورت نیاز به فروش آن محصول، ۵۰ درصد از سرمایه اولیه‌ای که صرف خرید این دستگاه‌ها شده را از دست خواهید داد و از این مبلغ ۴ میلیارد و ۱۷۳ میلیون تومان با کم کردن مواد مصرفی و نرخ استهلاک مالی یک میلیارد و ۴۸۲ میلیون تومان ارزش سرمایه فعلی شما بعد از یک‌سال است (سرمایه قابل برگشت) که اگر از سرمایه اولیه کم شود، ۲ میلیارد و ۶۹۱ میلیون تومان سرمایه شما در این یک‌سال هزینه شده است و به قول معروف سوخته شده است (نرخ استهلاک فیزیکی محصولات که برای تجهیزات پزشکی ۶ سال در نظر گرفته شده است و بعد از آن به عنوان کالای مستهلک ارزش سرمایه‌ای ندارند تقریبا برابر با نرخ تورمی این اجناس بوده که جهت کاهش سردرگمی بصورت پای و پای محاسبه و هر دو در این محاسبه فاکتور گرفته شدند).

نرخ بهره: به نوشته مجله اکونومیست «در ابتدای امسال ریال ایران نسبت به همین زمان در پارسال ۵۵ درصد از ارزش خود را از دست داده است». با توجه به مقایسه نرخ دلار در ابتدای ۱۴۰۱ به مبلغ ۲۷ هزار تومان و نرخ دلار در ابتدای ۱۴۰۲ به مبلغ ۵۰ هزار تومان، این برآورد منطقی به نظر می‌رسد. همچنین ۷ اقتصاددان مطرح کشور در مصاحبه با پایگاه خبری تحلیلی فرارو همین مقدار نرخ تورم بالای ۴۰ درصد و کاهش ارزش پول را تایید کردند. بنابراین نرخ تورم را برای یک‌سال می‌توان ۵۰ درصد در نظر گرفت. به زبان ساده‌تر شما اگر ۱۲۰ میلیون درآمد داشته باشد و ۵۰ میلیون هزینه کرده باشید، برای محاسبه نرخ تورم در یک‌سال، میزان پولی که شما هزینه کرده‌اید را باید ۷۵ میلیون محاسبه کنید، چون ۵۰ میلیون پارسال معادل ۷۵ میلیون امسال است و به نسبت سود شما نیز کاهش خواهد یافت و در این کلینیک مورد بحث، با توجه به هزینه ۲ میلیارد و ۶۹۱ میلیونی طی یک‌سال، چنانچه کم شدن این سرمایه‌ای که بابت نرخ تورم ایجاد شده نیز محاسبه کنیم، نتیجه می‌شود ۴ میلیارد و ۳۵ میلیون تومان.

نرخ مالیات: برای ۱۴۰۲ نرخ مالیات دامپزشکان را معادل پزشکان متخصص ۳۰ درصد اعلام کرده‌اند.

نتیجه‌گیری: با تمام این تفاسیر، چنانچه این کلینیک دامپزشکی در سال اول مجموع کل کارکرد یک‌ساله خود را به ۵ میلیارد و ۲۴۵ میلیون برساند، منهای ۳۰ درصد مالیات (مبلغ یک میلیارد و ۲۱۰ میلیون تومان) که برای دامپزشکان در نظر گرفتند حاشیه سود (Profit Margin) این کلینیک دامپزشکی صفر درصد بوده است و این درحالی است که در کشور ما میانگین حاشیه سود استاندارد یک خواربارفروشی کوچک ۱۵ درصد بوده یا به گفته پایگاه خبری استاتیکا میانگین حاشیه سود استاندارد این مراکز دامپزشکی در دنیا می‌بایست ۱۴ درصد باشد و برای چنین سودی، جمع دریافتی سالانه این کلینیک‌ها باید بالای ۶ میلیارد تومان باشد تا برای بقا امیدوار بمانند و این یعنی بیش از ۵۰ عدد میانگین مراجعه‌کننده در روز که تنها در توان کلینیک‌هایی است که اولا در شهرهای پرجمعیت حضور دارند و دوما برای بخش‌های مختلف به صورت تخصصی از نیروهای متخصص طیور، جراحی، رادیولوژی، پاتوبیولوژی و... بهره می‌برند.

این فقط یک دو دو تا چهارتا اقتصادی بود و بماند مشکلاتی چون:

- عدم تولید داروهای اختصاصی دام کوچک و عدم مجوز تجویز داروهای انسانی برای مصارف دامپزشکی

- غیرقانونی بودن مجوز پانسیون برای کلینیک‌های دامپزشکی

- عدم وجود شیوه‌نامه مدون جهت چگونگی برخورد با کیس‌های ارجاعی که توان مالی ندارند یا کمبود امکانات اجازه انجام آزمایشات بیشتر را نمی‌دهد یا کیس حمایتی می‌باشد جهت جلوگیری از شکایات احتمالی بعدی صاحب پت از دامپزشک

- عدم امکان قانونی واگذاری پروانه‌های دامپزشکی

- مصوبات قانونی استانی جهت رانده شدن کلینیک‌های دامپزشکی به حاشیه شهرها

- و تاکید بر تجاری بودن محل احداث کلینیک دامپزشکی

در نتیجه بر خلاف نظر عموم مردم، آن دسته از دامپزشکان محترمی که به واقع ویترین دامپزشکی را روشن نگه داشتند و در شهرهای کوچک و بزرگ دست به احداث کلینیک دامپزشکی زده‌اند، بیشتر از جنبه‌های مالی به فکر عشق و علاقه خود بوده و در صورت عدم حمایت، احتمال اینکه برخی از این کلینیک‌ها به تعطیلی کشانیده شود بسیار محتمل است.